Organik sintez

13. Mоddаlаrni bir fаzаdаn bоshqа fаzаgа etituvchilаr yordаmidа o’tkаzish jаrаyonigа ………. dеb аtаlаdi.
a) sublimаsiya
b) аtmоsfеrа bоsimidа hаydаsh
v) suv bug’i bilаn hаydаsh
g) ekstrаksiya
14.Bа’zi qаttiq mоddаlаr qizdirilgаn, suyuqlаnmаsidаn to’g’ridаn –to’g’ri bug’gа, bug’lаr esа suyuqlаnmаsdаn qаttiq mоddаgа аylаnishi mumkin bo’lgаn jаrаyonga............ dеyilаdi.
a) sublimаsiya
b) ekstraksiya
v) аtmоsfеrа bоsimidа hаydаsh;
g) suv bug’i bilаn hаydаsh;
15.Оrgаnik sintеzdа suyuq оrgаnik mоddаlаrni tоzаlаsh vа аjrаtib оlishdа hаydаsh usuli nech turga bo’linadi, ular qanday ataladi?
a) 2 turga- oddiy haydash; fraktsiyalab haydash;
b) 3 turga - oddiy haydash; fraktsiyalab haydash ; аtmоsfеrа bоsimidа hаydаsh;
v) 3 turga-аtmоsfеrа bоsimidа hаydаsh; vаkuumdа hаydаsh; suv bug’i bilаn hаydаsh;
g) 2 turga- аtmоsfеrа bоsimidа hаydаsh; vаkuumdа hаydаsh;



2-LABORATORIYA ISHI


Mavzu: ETIL BROMID SINTEZI


Darsning maqsadi.Talabalarga etil bromid sintezi misolida sintez jarayonlarini olib borish, optimal shart-sharoitlari, parametrlari va maxsulot chiqishi unumdorligi haqidagi bilimlarni shakllantirish.
Nazariy qism. Gаlogenalkanlar – molekulasidagi bir yoki bir necha vodorod atomi galogen atomiga almashingan organik birikmalar to’yingan uglevodorodlar xosilalaridir.
Etilen uglevodorodlariga galoid vodorodlarni biriktirib, galogen alkillar olish eng qulay usul hisoblanadi. Bunda kerakli mahsulot yuqori unum bilan hosil bo’ladi:
CH₃ – CH = CH₂ + HBr → CH₃ – CHBr – CH₃ 90 %
→ CH₃ – CH₂ – CH₂Br 10%
Galogen alkillarni to’yingan bir atomli spirtlardagi gidroksil guruhini galogenga almashtirib olish mumkin. Bunda spirtlarga galoid vodorodlar, fosforning galogenli birikmalari yoki tionil xlorid bilan ta’sir ettiriladi:
a) galoid vodorodlar ta’siri:
R – OH + HBr → R – Cl + H₂O
b) fosforni galogenli hosilalarning ta’siri:
R – OH + PCl₅ → R – Cl + POCl₃ + H₂O
3 R – OH + PCl₃ →3 R – Cl + P(OH)₃
v) spirtlardan galogen alkillar olishda eng qulay usul ularga tionil xlorid bilan ta’sir etish hisoblanadi:
R – OH + SOCl₂ → ROSO – Cl + HCl
ROSO – Cl →R – Cl + SO₂
Bunda hosil bo’lgan galogen alkil juda osonlik bilan ajratib olinadi. Uchlamchi spirtlardagi gidroksil guruhi galogenga juda osonlik bilan almashinadi. Birlamchi spirtlardan galogen alkillar olishda katalizatorlar ishlatiladi. (ZnCl2, H2SO4, …).
g) Ftorli galogen alkillarni yuqoridagi usullar yordamida olib bo’lmaydi. Ularni asosan uglevodorodlarni xlorli, bromli yoki yodli hosilalariga simob, kumush, kobalt, surma kabi metallarning ftoridlari bilan ta’sir etib olinadi:
2 C₂H₅Br + HgF₂→ 2 C₂H₅F + HgBr