O’rganilayotgan mavzu: Muloqot psixologiyasi

Emotsiyalar ko’pincha kishining xulq-atvoriga alohida bir hissiy ohang baglshlaydi, ma’lum darajada davom etadigan, ancha mustahkam kechinmalarni vujudga keltiradi. Ba’zan his-tuyg’ular birdaniga paydo bo’lib, shiddatli va nisbatan tez o’tadi. Ana yoki qizqa muddatli affekt deb ataladi. Ular jumlasiga emotsional ton, emotsiyalar (stenik va astenik holatlar), kayfiyatlar, affektlar, ehtiroslar, stressli holatlar kiradi.

• Emotsiyalar ko’pincha kishining xulq-atvoriga alohida bir hissiy ohang baglshlaydi, ma’lum darajada davom etadigan, ancha mustahkam kechinmalarni vujudga keltiradi. Ba’zan his-tuyg’ular birdaniga paydo bo’lib, shiddatli va nisbatan tez o’tadi. Ana yoki qizqa muddatli affekt deb ataladi. Ular jumlasiga emotsional ton, emotsiyalar (stenik va astenik holatlar), kayfiyatlar, affektlar, ehtiroslar, stressli holatlar kiradi.

Emotsiyalar hissiy kechinmalaming o’ziga hos shakllaridan biridir. Emotsiya u yoki bu hissiyotning insonda bevosita kechishi jarayonidan iborat.

• Emotsiyalar hissiy kechinmalaming o’ziga hos shakllaridan biridir. Emotsiya u yoki bu hissiyotning insonda bevosita kechishi jarayonidan iborat.

Masalan, shaxs tomonidan musiqani sevish emotsiyani vujudga keltirmaydi, balki buning uchun musiqani eshitish, ijrochi mahoratiga taxsin aytish, undan xuzurlanish kabilar va aksi salbiy va ijobiy emotsiyalar deyiladi. Qo’rqish, dahshat hissiy kechinma sifatida obyektlarga shaxsning munosabatini aks ettirib turlicha shaklda namoyon bo’lishi mumkin; odam daxshatdan qochadi, qo’rquvdan serrayib qoladi, o’zini idora qilolmay har tomonga uradi, hatto o’zini xavf-xatarga tashlashi ham mumkin.

Ko’pincha emotsiyalar o’zining ta’sirchanligi bilan bir-biridan farq qilishiga qaramay, bunday hissiy holatlar stenik (yunon. sthenos-kuch xususiyat/i deyiladi). Bunday emotsiyalar dadil harakatlarga, ijobiy izlanishlarga kuch baglshlaydi. Xursandchilikdan parvoz qilish, kumlargadir yordamga shoshilish, faollik uning asosiy sifati bo’lib qoladi.

• Ko’pincha emotsiyalar o’zining ta’sirchanligi bilan bir-biridan farq qilishiga qaramay, bunday hissiy holatlar stenik (yunon. sthenos-kuch xususiyat/i deyiladi). Bunday emotsiyalar dadil harakatlarga, ijobiy izlanishlarga kuch baglshlaydi. Xursandchilikdan parvoz qilish, kumlargadir yordamga shoshilish, faollik uning asosiy sifati bo’lib qoladi.
• Ba’zi hollarda esa emotsiyalar o’zining sustligi, zaifligi bilan ajralib turadi, bu astenik (yunon. acteniya- kuchsizlik, zaiflik) holat deb ataladi. Bunday holat kishini bo’shashtiradi, xayolparast qilib qo’yadi, shaxsda paydo raxmdillik befoyda kechinmaga, uyalish bijdon azobiga, andisha esa qo’rqoqlikka aylanib qolish xavfi tuglladi.
• Kayfiyatlar deb nisbatan zaif, lekin ancha davom etadigan, kishining psixik jarayonlarida va uning butun xulq-atvorida aks etadigan umumiy hissiy holatlarga aytiladi.