O‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot

Mitoz va meyozbo‘linishdagi xromosoma(n) va DNK(xromatid c) nabori 
(to‘plami). 
Mitoz bo‘linishdagi xromosoma(n) va 
DNK(xromatid c) nabori (to‘plami) 
Interfaza – hujayrani bo‘linishga tayorgarlik davri3 bosqichdan iborat 
G
1
 – sintezdan 
oldingi davr 
S – sintez davri 
(DNK sintezi) 
G
2
 – sintezdan 
keyingi davr 
2n 2c (misol: 
odamda 46 46) 
2n 4c (misol: 
odamda 46 92) 
2n 4c (misol: 
odamda 46 92)
n-xromosoma ;c-xromatid (DNK) 
Mitoz – bosqichlari 4 ta (profaza, metafaza, anafaza, telofaza) 
I.Profaza.2n 4c(misol: odamda 
46 92) 
II.Metofaza. 2n 4c (misol: 
odamda 46 92) 
III. Anafaza. 4n 4c(misol: 
odamda 92 92)
IV. Telofaza. 2n 2n(misol: 
odamda 46 46) 
 
Mitoz qayerlarda kuzatiladi? J: 1) somatik hujayralarni ko‘payishi va 2) 
jinsiy hujayralar ko‘payish davrida hamda 3) blastomer maydalanganda mitoz yo‘li 
bilan bo‘lindi 
 
Mitoz natijasi 
2n 2c(46 : 46) 
2n 2c2n 2c 
(46 : 46)(46 : 46) 
Meyoz – kamayish
I. InterfazaII. 1-meyozIII. InterkinezIV. 2-meyoz 
I.Interfaza
– hujayrani bo‘linishga tayorgarlik davri3 bosqichdan iborat 
G
1
– sintezdan oldingi 
davr 
S – sintez davri (DNK 
sintezi) 
G
2
– sintezdan keyingi 
davr 
2n 2c (misol: odamda 
46 46) 
2n 4c(misol: odamda 
46 92) 
2n 4c (misol: odamda 
46 92)
II.1-meyoz
– bosqichlari 4 ta (profaza I, metafazaI, anafazaI, telofazaI) 

---

1)Profaza I.2n 4c(misol: odamda 46 
92) 
2)Metofaza I. 2n 4c (misol: odamda 
46 92) 
3) Anafaza I. 2n 4c(misol: odamda 46 
92)
4) Telofaza I. 1n 2c(misol: odamda 23 
46) 
III. Interkinez. 
DNK ikkilanmaydi hujayra tinim xolatida bo‘ladi (1-meyoz bilan 2-
meyoz ora) 
IV. 2-meyoz
 – 4 bosqichdan iborat (profaza II, metafazaII, anafaza II, telofaza II ) 
1) ProfazaII. 1n 2c(misol: odamda 23 
46) 
2) Metafaza II. 1n 2c(misol: odamda 
23 46) 
3) Anafaza II. 2n 2c(misol: odamda 46 
46) 
4) Telofaza II. 1n 1c(misol: odamda 
23 46) 
 
Meyoz natijasida xosil bo‘ladi 
2n 2c
 
1n 1c1n 1c1n 1c1n 1c 
1 ta tuxum hujayra3 ta yo‘naltiruvchi tanachalar 
 
Hujayralaming mitoz va meyoz usulida ko‘payishiga oid masala va mashqlar 
yechishda yuqoridagi ma’umotlarga e’tibor berish kerak. 
Mitoz va meyoz bo‘yicha masalalar yechish metodikasi 
1. Yirik shoxli qoramolning somatik hujayrasi 60 ta xromosomaga ega. 
Ovogenezning interfaza davridagi va meyoz-I dan keyingi tuxumdon 
hujayralaridagi xromosoma soni va DNK miqdorini aniqlang? 
Yechilishi: 
1) Hujayraning bo‘linishidan oldin interfazaning sintez davrida DNK miqdori 
ikki hissa ortadi, lekin xromosoma – 60 soni ortmaydi, har bir xromosoma ikkita 
xromatiddan tashkil topadi. Hujayraning bo‘linishga tayyorgarlik davri ya’ni 
interfazada DNK miqdori DNK – 120; xromosoma soni – 60 
2) Meyoz – I – reduksion – bo‘linishdir, shu sababli xromosoma soni va DNK 
miqdori 2 hissaga kamayadi. Meyoz – 1 dan keyin xromosoma soni – 30; DNK 
miqdori – 60 
Javob: interfaza davridagi DNK miqdori DNK – 120 va meyoz – I dan 
keyingi tuxumdon hujayralaridagi xromosoma soni – 30 va DNK miqdori – 60 

---

2. Sog‘lom erkakda meyoz jarayonida nechta xromatidlar tetradasi hosil 
bo‘ladi? 
Yechilishi: Sog‘lom erkakda somatik hujayralarda xromosomalar to‘plami – 
46 ta (2n), jinsiy hujayralardaxromosomalar to‘plami- 23ta (n).