Gormonlar-(yunoncha-hormanino-qözğataman)icki sekretsiya bezlarida ishlanib chiqib,qonga va töqima suyuqligiga ötadigan biologik faol moddalar.Ular butun organizmga tarqalib,turli a'zo hamda töqimalarning faoliyatini boshqaradi.Bazilari muayyan a'zolarga ,mas,tireotrop gormon asosan qalqonsimon bezda,(AKTG)buyrak usti bezlarining pöstloq qavatiga,estrogenlar bachadonga ta'sir etadi. Ösish va jinsiy gormonlar organizmning ösishini,baloğatga yetishini boshqaradi.Zarur paytda organizm imkoniyatlari gormon ishtirokida safarbar qilinadi.Mas,xavf-xatarlar taxdid qilganda va shu munosabat bilan muskullarga zör kelganda adrenalin köproq chiqib, qondagi glyukozani kopaytiradi,yurak va miyaga qon borishini kuchaytiradi, Organizmga zararli tasir ortganda AKTG kölroq chiqadi.Organizm normal yashab,ishlanib chiqishi kerak. Prostaglandinlarning yuqori darajasi shikastlanish yoki infektsiyaga javoban hosil böladi va qizilöngach,shish,oğriq va isitma belgilari bilan boğliq yalliğlanishni keltirib chiqaradi.Bu tananing oddiy davolanish jarayoninig muhim qismidir.Ammo, bu tabiiy javob bazan prostaglandinlarning ortiqcha va surunkali ishlab chiqarilishiga olib keladi,bu esa kirivchi yalliğlanishni keltirib chiqaradigan bir necha kasalliklarga olib kelishi mumkin. Ishlab chiqarilgan prostaglamdinlar malum sharoitlarda tanadagi prostaglandin darajasini oshirish uchun ishlatilishi mumkun.Masalan,prostaglandinlarni qöllash istalmagan homiladorlik holatida homiladorlikning oxirida yoki abortdan foydalanishga olib kelishi mumkin.Ular yangi tuğilgan chaqaloqlarda tuğma yurak kasalligi,oshqozon yarasi,glaukoma va konjenital yurak kasalliklarini davolash uchun ham ishlatilishi mumkin. Proataglandinlar-gormonsimon tasir etadigan C20-polienli yoğ kislotalari hosilari bölib,siklopenten halqasini saqlaydilar.Eritrositlardan tashqari hamma töqima va hunayralarda hosil böladi.Yashash muddati juda qisqa,tasir etayotgan töqimani özida sintezlanadi.Töqima gormonlaridir. Tarkibiga qarab prostaglandinlar bir necha tipga bölinadi;A,B,C,D,E,F,G,H Prostaglandinlarni sintezi uchun boshlanğich modda bölib C 20:3, C20:4 arxidon kislota , C20:5 ekozopentayen kislotasi ishlatiladi.Bu kislotalar ovqat bilan kiradigan linol kislotasidan hosil böladi.Ularning hosil bölishi yuqoridagi jadvalda va quyidagi sxemada keltirlgan:PGA izomeriyasi PGB, PGC Ğoyibnazarova Shaxlo Biologiya yönalishi 208-gurux
Do'stlaringiz bilan baham: |