O’rta asrlar Yevropa madaniyati

Sxolastika. Unnvyersitetlar o’rta asrlar falsafasi-sxolastika (lot. schola -ya’ni “maktab”) markazi ham edi. Sxolastikaning shakllanishi va yuksalishi X1-XII asrlarga tugri keladi. Sxolastika metodi ma’lum bir muammoni barcha ijobiy va salbiy jihatlari bilan batafeil Urganish, uni mantikiy rizojlantirishga yunalgirgan. Eski dialektika, baxs va munozara san’ati misli kurilmagan taraqqiyotga yerishadi. Xali tajriba etarli bulmaganidan mavzu va ma’lumotlar antik davrga oid adabiyotlardan olinar edi. Baxs ma’lum tanikli mualshif asaridan ikgibos keltirish orkali yakun topardi. Tabiblar Gippokrat va Galenlarga ishora kili]lsa, huquqshunoslar Tsitsyeron va Yustinian kodekslariga, iloxiyotchilar-“chsrkov otalariga”-barchalari birgalikda “Injil”ga murojaat qilishar edi.

Roman va gotik me’morchiligi. XI-XIII asrlardagi taraqqiyot kurilish soxasida ham namoyon bo’ladi. Bu borada eng kup kuch va mablag ibodatxonalar kurilishiga sarflangan. Ularni yuksalib borishi orkali butun o’rta asr me’morchiligi tarixini kuzatish mumkin. Dastlab ibodatxonalar bir-birini kesib utuvchi uzun xochga uxshatib kurilgan. Toshdan arkalar va gumbazlarni neflar kesishgan joydagi k^shn devorlar

tutib turgan. Ularning barchasi inshoogga salobat, ayni paytda, sodda kurinish baxsh min XI-X1I asrlarda keng kullanilgan ushbu me’morchilik uslubi “roman uslubi” deb atalib, Appenin yarim orolida shakllangan.

• 
  asr.m.:n uning urnini gotika uslubi egallaydi. Bu paytga kelib kupayib borasp pi shahar axrlisiga eski roman ibodatxonalari binolari torlik kila (yushlaydi. Yangi ibodatxonalarni keng, yorug, baxavo qilishdap pinkari shahar mudofaa devorlari ichidagi kimmatli yerni tejash ham pshim zdi. Kol avyersa, ulkan sobor shaharga fakat kurk byerib qolmaslan, unish ag’olisi kudragi va boyligini namoyish etadigan vosita ham >di. Shuning uchun ibodatxonalar kjoriga buy chuzib, ba’zida uning balandligi yuz va undan ortik metrni tashkil etgai. Binoning ulkan dyerashlari rangli shishalardan tyerilgan vitrajlar, ibodatxonada nim xoroshi mashinlikni, osoyishgalshshi yaratgan. Salobatli yarim oy shaklidagi arkalar, nozik uchli va kovurgali arkalar bilan almaip pripadi. Ularning barchasi murakkab tayanch tizimi bilan birgalikpa, dgiorlprnmng engil va mustaxkam bo’lishini ta’minlagan. Muchandislik ilmining bunday tanga nas i, me’morlar va kuruvchilarining iktidori na mag’orptp namunaoi edi.
  

Taspirny cuin.ii I . Gotiki uslubida bunSd lilgan ibodatxonalarni bejit sanodsishshr uchun nchidap kutubxona" deyishmagan. Unda o’rta asrlardagi bipim na dupy xakidagi gasavpurlar uz aksini topgan. Ibodatxopa hamma gomonidan xaykallar na reeflar (Shartr soborida minglab xaykallar '