O‘rta maxsus ta‘lim vazirligi

Ko’makchi fe’llar

To’liqsiz fe’llar

Yordamchi fe‘llar ushbu toifadagi fe‘llar fe‘l bo‘lmagan so‘zdan qo‘shma fe‘l yasash uchun xizmat qiladi yoki ot kesim yonida kelib, bog‘lama vazifasini bajarib
keladi. Masalan: taklif qilmoq, javob bermoq, ruxsat etmoq, g’olib hisoblanmoq. Ko‘makchi fe‘llar ushbu doiradagi fe‘llar etakchi fe‘llarga birikib, ularga qo‘shimcha ma‘no yuklab keladi. Masalan: o’qib bo’lmoq, yozib bo’lmoq, yozib olmoq, o’qib olmoq, o’qib yurmoq, yoza olmoq, o’qiy olmoq, yoza turmoq.
To‘liqsiz fe‘llar ushbu fe‘llar fe‘l va fe‘l bo‘lmagan so‘zlarga qo‘shilib kelib, yordamchi vazifalarda qo‘llanib keladi. Ushbu guruhdagi ‖edi, ekan, emish, emas, esa‖ to‘liqsiz fe‘llari o‘z xususiyatlarini yig‘ishtirib, zidlov bog‘lovchilari guruhiga ko‘chib o‘tgan.
O‘zbek tili fe‘l so‘z turkumining eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, hech qachon affiksasiya usuli bilan fe‘ldan fe‘l yasab bo‘lmaydi.

О‗tgan, hozirgi va kelasi zamonlarining har biri mahsus grammatik shakllar orqali ifodalanishini yuqorida kо‗rib chiqdik. Ammo bir zamon shaklining boshqa bir zamon shakliga xos ma‘noda qо‗llanishi ham uchrab turadi. Ushbu hodisa ma‘lum uslub talabi bilan sodir bо‗ladi. Harakatning qaysi zamonga oidligi esa umumiy holatdan sezilib turadi.

O‗tgan, hozirgi va kelasi zamon ma‘nolarining har biri maxsus shakl orqali ifodalanishini yuqorida ko‗rsatdik. Ammo bir zamon shaklining boshqa zamon shakliga xos ma‘noda qo‗llanishi ham uchrab turadi. Bu hodisa ma‘lum uslub talabi bilan bo‗ladi. Harakatning qaysi zamonga oidligi esa umumiy holatdan sezilib turadi.
Yaqin o‗tgan zamon shakli -di kelasi va hozirgi zamon ma‘nolarida qo‗llanishi mumkin. Hozir qorong‘uda qayoqqa bordig-u, nimayam qildik (qayoqqa boramiz-u, nimayam qilamiz).
Hozirgi zamon fe‘linining kelasi zamonga oid harakatni ifodalash uchun qo‗llanishi asosan ket, bor, yubor, boshla kabi fe‘llar doirasida uchraydi: Bularni sayohatga yuboryapmiz. Biz o‘qishga ketyapmiz. Bugun terimni boshlayapmiz.
Hozirgi zamon shaklining o‗tgan zamonga oid harakatni ifolash uchun
qo‗llanishi: Kecha dalada chunonam ketmon chopyaptiki. Bir kuni darchani buzaman deb bolta ko‘tarib kelayotibdi.