Oʻrta osiyoda yer-suv islohoti

Islohotni amaliy jihatdan roʻyobga chiqarish 1921-yil bahorida boshlanib, dastlab u Yettisuv, Sirdaryo, Fargʻona obl.lari va Qozogʻiston ASSRning Oqmoʻla, Ural, Semipalatinsk gubernyalarida amalga oshirildi. Islohot favqulodda tartiblar shaklida oʻtkazilib, uning asosiy vositasi — maʼmuriy tazyiq oʻtkazishdan iborat boʻldi. Vaqf yerlari ham tortib olina boshlandi. Terrorga uchragan islohot qurbonlari qattiq qarshilik koʻrsatdilar. Mintaqaning butun hududi, jumladan Oʻzbekiston SSRda mulkdor dehqonlarning sovet hokimiyatiga qarshi koʻplab ommaviy gʻalayonlari va isyonlari boʻlib oʻtib, ayrim holatlarda u qoʻzgʻolon darajasiga oʻsib chiqqan. Islohot qishloqdagi siyosiy vaziyatni jiddiy ravishda keskinlashtirdi. Islohotning 1bosqichida yer tuzish jamgʻarmasiga 1 722626 desyatina yer qoʻshildi. Ana shu resurslardan mahalliy aholiga faqat 600 000 desyatina yer (oʻzbek aholisi uchun atigi 117 512 desyatina yer) ekin ekish va yaylovlar uchun ajratildi.

Islohotning 2bosqichi birinchisidan farqli oʻlaroq katta yer egaligini (rasmiy hujjatlarda quloqtar — mushtumzoʻrlarni) butunlay cheklash va ularni sinf sifatida tugatish masalasini qoʻydi. "Agrar inqilob"ning strategiya va taktikasi Oʻzbekiston Kompartiyasining 2sʼyezdi (1925-yil noyabr)da tasdiqlandi. Bu bosqich OʻzSSR MIKning "Suv va suvni natsionalizatsiya qilish toʻgʻrisida" va "Yersuv islohoti toʻgʻrisida" dekretlari (1925-yil 2 dekabr) va Turkmaniston SSR MIK va XKSning 1925-yil 24-sentabrdagi qarorlari, Qozogʻiston ASSR va XKS ning 1926-yil 20-maydagi qarorlari bilan boshlandi.

Islohotning 2bosqichi birinchisidan farqli oʻlaroq katta yer egaligini (rasmiy hujjatlarda quloqtar — mushtumzoʻrlarni) butunlay cheklash va ularni sinf sifatida tugatish masalasini qoʻydi. "Agrar inqilob"ning strategiya va taktikasi Oʻzbekiston Kompartiyasining 2sʼyezdi (1925-yil noyabr)da tasdiqlandi. Bu bosqich OʻzSSR MIKning "Suv va suvni natsionalizatsiya qilish toʻgʻrisida" va "Yersuv islohoti toʻgʻrisida" dekretlari (1925-yil 2 dekabr) va Turkmaniston SSR MIK va XKSning 1925-yil 24-sentabrdagi qarorlari, Qozogʻiston ASSR va XKS ning 1926-yil 20-maydagi qarorlari bilan boshlandi.