Osiyo mamlakatlarida ta'lim-tarbiya jarayonining o’ziga xos xususiyatlari

Frantsiya ta'lim tizimining o’ziga xos xususiyatlari

Fransiyada ta’limning asosiy maqsadi shaxsni har tomonlama kamol topishini 
ta’minlash, uni mustahkam faoliyatga tayyorlsh, bozor munosabatlari sharoitida 
o’quvchilarni tadbirkorlikka, ishbilarmonlikka, omilkorlikka o’rgatish shunga
yarasha kasb-korga ega qilishdan iborat.Bu yerda davlat maktablari, xususiy 
maktablar, oraliq maktablar mavjud.O’qitiladigan fanlar ichida franso’z tili va 
adabiyoti, o’qish va yozuv aloxida ahamiyatga molik. Ular uchun dars vaqtining 30 
foizi ajratiladi. O’rtacha xaftalik soatlar 26 soatdan iborat, darsning davomiyligi esa 
60 daqiqa. O’quv yili 5 chorakka bo’linadi. Fransiyada maktablarida boshlang’ich 
guruhlarda o’qish ertalabki va tushdan keyingi qismlarga bo’linadi.Ertalab 
o’quvchilar ona tilidan,tushdan keyin esa matematika va boshqa fanlardan saboq 
oladilar. Fransiya ta’limida bolalarning gudaklik chog’idanoq maktabda o’qitish uchun 
tayyor holda olib kelish g’oyat muhim masaladir. Bu bosqichda tarbiyalanuvchilar 
quyidagigicha tabaqalashtirilg -kichik guruh 2-4 yosh -o’rta guruh 4-5 yosh, -katta guruh 5-6 yosh. 5-6 yoshlilar maktabga tayyorlov guruhi bo’lib, ularga Fransiyada shu 
yoshdagi bolalarning 100 foizini qamrab olingan . Bolalarni maktabga tayyorlash 
uchun alohida dastur va darsliklar mavjud.Fransiyada boshlang’ich ta’lim maktablariga 6 yoshdan 11 yoshgacha bo’lgan bolalar jalb qilinadi . Boshlang’ich maktab bepul va majburiy. Uning vazifasi o’qish, 
yozish, hisoblash malakasini berishdir. O’quv mashg’ulotlari ertalab soat 9 dan 12 
gacha hamda soat 14 dan 16 gacha 5 soat davom etadi. Maktabda ovqatlanish pullik, 
lekin arzonlashtirilgan narxlarda. Boshlang’ich guruhlarda o’qish uch bosqichda 
amalga oshiriladi: 
Tayyorlov bosqichi. Elementar kurs (bu bosqich ikki yil davom etadi). Chuqurlashtirilgan bosqich.Dasturlarda o’quv fanlarinin barchasiga uch bosqich bo’yicha aniq, aloxida –aloxida talablar qo’yilgan. 
1990 yildagi xukumat qaroriga muvofiq bolalar bilimi va qobiliyatiga qarab 
,dars jadvalini tabaqalashtirilgan holda tuzish xuquqi berildi. O’quvchilar 11 yoshda 
boshlang’ich maktabni tugallab, o’rta maktabga o’tadi. O’rta ta’lim esa kollejlarda va 
liseylarda amalga oshiriladi. O’rta ta’lim ikki bosqichda amalga oshiriladi . O’rta 
ta’lim ikki bosqichda beriladi. Birinchi bosqich (11 yoshdan15 yoshgacha) 4 yil 
bo’lib,eng kichik guruh 6-guruh, 5,4-o’rta guruh hisoblanadi. .
Fransiyada oliy ma’lumot va ixtisoslik beruvchi oliy texnologik institutlar mingdan 
ortiq. Uchinchi davrda doktorlik dissertasiyasi (ikki yil) tayyorlanadi. Ular odatda 
sanoat, maishiy xizmat ko’rsatish, informatika mutaxassisliklariga ixtisoslashgan. 
O’qish muddati ikki yil bo’lib, sakkiz xaftalik ishlab chiqarish amaliyotini ham 
ko’zda tutadi. O’qishni yakunlagach suhbatdan, test imtixonlaridan utadilar. Direktor dars 
bermaydi. Uning ish faoliyati ikki yil davomida diqqat bilan ko’zatib boriladi. Shu 
ikki yil davomida maktab direktori iste’dodli tashkilotchi, yetuk rahbar sifatida 
faoliyat ko’rsata olmasa, u bu lavozimdan olib tashlanadi. Maktab o’qituvchilariga 
qo’yilgan talab Fransiyada uta yuqori. Ayniqsa , boshlang’ich maktablarda o’qituvchi 
o’z kasbini ustasi, ajoyib notiq, san’atkor, musiqachi, sportchi, tashkilotchi, namuna 
li xulqatvor.egasi bulmog’i lozim. O’qituvchilar o’z nazariy uslubiy malakalarini oshirishga katta ahamiyat beradilar. Malaka oshirish kurslaridan utish uchun aniq muddat belgilab qo’yilmagan. O’qituvchilar o’z ixtiyori bilan test markazlarida imtixon topshiradi. Shu imtixonlar 
davrida o’qituvchi faoliyatida ayrim nuqsonlar sezilib, malaka oshrishga extiyoj 
aniqlansa, o’zvaqti va mablag’lari xisobiga malaka oshiradilar. 2000 yilda Fransiya maktablaridagi axvol sinchiklab o’rganilib, o’quvchilarning ko’pchligi darslarga kirmay, boshqa ishlar bilan mashg’ul ekanligi aniqlanib, bu kamchlikni tuzatish uchun choralar kurilmoqda. Chunki aynan darsga kirmay yurgan bolalar o’rtasida giyoxvandlik va xuquqlarni bo’zish kabi xolatlar ko’p uchraydi. Umuman, Fransiyada ta’lim tizimini rivojlantirish uchun katta mablag’lar ajratiladi. 

44.