Основы пакета
Axborotlarni kodlashtirish
Download 5.65 Mb. Pdf ko'rish
|
KOMPUYUTER TIZIMLARI VA TARMOQLARI OQUV QOLLANMA
|
2.2.3. Axborotlarni kodlashtirish
Hozirgi kunda kriptotizimni ikki sinfga ajratish mumkin: -simmetriyali bir kalitlilik (maxfiy kalitli); 179 -asimmetriyali ikki kalitlilik (ochiq kalitli). Simmetriyali tizimlarda quyidagi ikkita muammo mavjud: 1) Axborot almashuvida ishtirok etuvchilar qanday yo‗l bilan maxfiy kalitni bir-birlariga uzatishlari mumkin? 2) Jo‗natilgan xabarning haqiqiyligini qanday aniqlasa bo‗ladi? Ushbu muammolarning yechimi ochiq kalitli tizimlarda o‗z aksini topdi. Ochiq kalitli asimmetriyali tizimda ikkita kalit qo‗llaniladi. Biridan ikkinchisini hi soblash usullari bilan aniqlab bo‗lmaydi. Birinchi kalit axborot jo‗natuvchi tomonidan shifrlashda ishlatilsa, ikkinchisi axborotni qabul qiluvchi tomonidan axborotni tiklashda qo‗llaniladi va u sir saqlanishi lozim. Ushbu usul bilan axborotning maxfiyligini ta‘minlash mumkin. Agar birinchi kalit sirli bo‗lsa, u hol- da uni elektron imzo sifatida qo‗llash mumkin va bu usul bilan axborotni autentifikatsiyalash, ya‘ni ax- borotning yaxlitligini ta‘minlash imkoni paydo bo‗ladi.Axborotni autentifikatsiyalashdan tashqari quyidagi masalalarni yechish mumkin: •foydalanuvchini autentifikatsiyalash, ya‘ni kompyuter tizimi zahiralariga kirmoqchi bo‗lgan foydalanuvchini aniqlash: • tarmoq abonentlari aloqasini o‗rnatish jarayonida ularni o‗zaro autentifikatsiyalash. Hozirgi kunda himoyalanishi zarur bo‗lgan yo‗nalishlardan biri bu elektron to‗lov tizimlari va Internet yordamida amalga oshiriladigan elektron savdolardir. Axborotlarni kriptografiyali himoyalash tamoyillari Kriptografiya ma‘lumotlarni o‗zgartirish usullarining to‗plami bo‗lib, ma‘lumotlarni himoyalash bo‗yicha quyidagi ikkita asosiy muammolarni hal qilishga yo‗naltirilgan: |
