Ösüşiň özi näme?

Şahsyýet düşünjesi adama degişlidir we belli bir adama, ýagny belli bir jemgyýetiň agzasyna wekilçilik etmäge hyzmat edýär . Adam bolmak üçin adam psihologiki taýdan ösmeli, özüni tutuş bir adam ýaly duýmaly, häsiýetleri we häsiýetleri bilen beýlekilerden tapawutlanmaly. "Şahsy" näme? Çaga belli bir ýaşa çenli "şahsyýet" hasaplanýar. Şahsy latyn sözünden " indiwidium " sözünden gelip çykyp, "bölünmez", "aýry adam", "ýeke" manylaryny berýär. Şahsyýetwe çuňňur bilimlerden we okuw prosesini amala aşyrmakda çaganyň şahsy aýratynlyklaryna we ýaşaýyş şertlerine üns bermekden ybaratdyr.Okuwçylaryň akyl ukyplaryny, bilesigelijiligini we zehinini görkezmekde aýratyn çemeleşmek möhümdir.Çagalaryň hereketleri, aňly jemgyýetçilik gatnaşyklaryna gatnaşmak netijesinde emele gelýär.
Adam belli bir jemgyýetiň agzasy, psihologiki taýdan ösen, häsiýetleri we özüni alyp barşy bilen beýlekilerden tapawutlanýar.Işgärleri taýýarlamagyň milli modelinde adam işgärleri taýýarlamak ulgamynyň esasy predmeti we maksady, bilim hyzmatlaryny sarp ediji we olary durmuşa geçiriji hökmünde kesgitlenýär.Işgärleri taýýarlamak ugrundaky döwlet syýasaty adama intellektual we ruhy we ahlak taýdan terbiýe bermegi, hemme taraplaýyn ösen adam hökmünde ýüze çykmagyny gazanmagy göz öňünde tutýar. Bu sosial islegiň durmuşa geçirilmegi, her bir okuwçynyň bilim almak, döredijilik ukyplaryny görkezmek, intellektual taýdan ösmek we belli bir hünärde işlemek hukugyny kepillendirýär.Adamyň jemgyýetçilik hökmünde şahsyýet bolmagy üçin sosial gurşawyň we terbiýe şertleri zerurdyr. Bularyň täsiri astynda adam şahsyýet hökmünde ösýär we adam bolýar.
Ösüşiň özi näme?
Ösüş ýönekeýden çylşyrymly, aşakdan ýokara, köne häsiýetlerden täze ýagdaýlara geçmek, täzelenmek, täze döremek, köne ýitmek, hiliň üýtgemegi üçin mukdar üýtgemegi çylşyrymly hereket prosesi hasaplanýar. Ösüşiň çeşmesi garşydaşlaryň arasyndaky göreşdir.Çaganyň şahsyýetiniň ösmegi, adamyň jemgyýetçilik barlygy baradaky pelsepe taglymatyna esaslanýar . Şol bir wagtyň özünde adam janly, biologiki barlykdyr. Şonuň üçin tebigatyň ösüş kanunlary hem onuň ösüşinde möhümdir. Şeýle hem, adama tutuş bir jandar hökmünde baha berlende, onuň ösüşi biologiki we sosialdyrkanunlar bilelikde hereket edýär, biri-birinden aýrylyp bilinmez.Sebäbi adamyň işjeňligi we ýaşaýyş durmuşy, okuwy, durmuş tejribesi we beýleki pajygaly ýagdaýlar we keseller täsir edýär.Adam ömrüniň dowamynda üýtgeýär. Sosial we psihologiki taýdan kämillik ýaşyna ýetýär we çaganyň terbiýesi ýerlikli bolsa, jemgyýetiň agzasy hökmünde ýetişýär we çylşyrymly sosial gatnaşyklar ulgamynda öz ornuny alýar . Sebäbi ösüş bilime täsir edýär.Adamyň häsiýetlerini dogry görmek we olara dogry baha bermek üçin ony dürli gatnaşyklaryň dowamynda synlamaly.Şonuň üçin şahsyýeti ösdürmek meselesini dogry çözmek üçin, özüni alyp barşyna we şahsyýet aýratynlyklaryna täsir edýän faktorlary gowy bilmeli.Terbiýe çaganyň täsirli bolmagy üçin ösüş we ösüş kanunlaryny bilmek we göz öňünde tutmak islenýär. Şeýlelik bilen ösüş bilen bilimiň arasynda iki taraplaýyn gatnaşyk bar .
Şahsy bilime täsir edýän faktorlar . Ylymda, biologiki we sosial faktorlaryň adamyň ösüşine täsiriniň arasyndaky baglanyşygy kesgitlemek baradaky jedel uzak wagt bäri dowam edýär.Jemgyýetçilik wakalary , tebigy faktorlar ýa-daTerbiýe täsir edýärmi? Bu üç faktor nähili täsir edýär?Ylymda biologiki ugur diýilýän nukdaýnazardan öňdäki orunlary eýeleýär we onuň wekilleri Aristotel we Platon tebigy we biologiki faktorlary ýokarda goýýarlar. Dogabitdi ukyplaryň, ykbalyň we ykbalyň her kimiň durmuşdaky ornuny kesgitleýändigini aýdýarlar.

XVI asyryň pelsepesinde ýüze çykan preformizmiň wekilleri , adamyň ösüşinde nesliň roluna ýokary baha berýärler we sosial gurşawyň we terbiýäniň roluny inkär edýärler .Daşary ýurt psihologiýasynyň başga bir tendensiýasy - özüni alyp barş - 20-nji asyryň başynda ýüze çykdy. Onuň wekillerine aň we akyl ukyplarynyň nesilden-nesle geçip, adama tebigat tarapyndan berilýändigi aýdylýar. Bu taglymatyň wekili Amerikaly alym E. Thorndike.Pragmatizmiň akymy we onuň wekilleri D. Dýul, A.Kombe hem şahsyýetiň ösüşini biologiki nukdaýnazardan esaslandyrýarlar. Ösüşi diňe mukdar üýtgemegi hökmünde görýärler. Nesilleriň roluny ýatyryp, adam ykbalynda aýgytly ähmiýete eýe hasaplaýarlar .Şonuň üçin daşary ýurtly alymlaryň topary ösüşi biologiki ( nesil ) faktor bilen baglanyşdyrýarlar.Biologiki akymyň garşysyna filosofikiakymyň wekilleri sosial faktor faktorynyň ösüşini kesgitleýärler. Bu akymyň wekilleri, çaganyň şahsyýetiniň fiziki we akyl taýdan ösmeginiň ýaşaýan gurşawyna baglydygyny görkezýärler.Daşky gurşaw, adamyň ýaşaýan şertlerindäki ähli daşarky täsirleri aňladýar. Şu nukdaýnazardan seredeniňde, çagany terbiýe sebäpli ýaşaýan sosial şertlerine uýgunlaşdyrmak bolýar.Sosial gurşawyň roluny aýgytly faktor hasaplaýarlar. Şonuň üçin adam çagasynyň şahsyýet hökmünde ösmegi we ösüşi, adam hökmünde ýetişmegi, nesli (biologiki faktor), sosial gurşaw (çaganyň ýaşaýan şertleri), şeýle hem maksatlara laýyklykda alnyp barylýan bilim; deň derejede möhümdir. Bu faktorlaryň täsirini kesgitlemekde ösen pedagogik alymlaryň, psihologlaryň we filosoflaryň öwredişine bil baglanýar.Filosofiýada şahsyýet jemgyýet bilen baglanyşykly durmuş durmuşynda çylşyrymly hakykat hasaplanýar . Adamyň ruhy baýlygynyň gatnaşyklaryna baglydygyna ynanýarlar.Aslynda adam iş esasynda ösýär we ýetişýär. Adam şertleri döredýär we ýagdaýlar adamy döredýär. Bu bolsa öz gezeginde adamyň işjeňligini görkezýär. Galyberse-de, adam belli bir sosial ulgamyň önümidir . Jemgyýet şahsy ösüşiň käbir mümkinçiliklerine düşünip ýa-da ýok edip biler.Filosoflar adamy tebigatyň bir bölegi hasaplaýarlar . Adamyň başarnygynyň ösmegi we bilimiň ösmegi üçin zerurdygy baradaky pikiri beýan edýär.Jemgyýetiň ösüşi, şahsy ösüş üçin giň mümkinçilikleri döredýär . Şonuň üçin şahsyýet bilen jemgyýetiň arasynda organiki baglanyşyk bar.Şeýlelik bilen, jemgyýetde adam şahsyýetiniň ösüşi tebigat, daşky gurşaw, adamdyrarasyndaky çylşyrymly gatnaşyklaryň täsiri astynda ýüze çykýar, adam olara işjeň täsir edýär we şeýlelik bilen durmuşyny we tebigatyny üýtgedýär.

Sosial gurşawyň adama täsiri hem möhümdir. Bu bilim ulgamy arkaly amala aşyrylýar .

Ilki bilen terbiýe, daşky gurşawyň berip bilmeýän bilimleri we maglumatlary, iş we tehniki işler bilen baglanyşykly başarnyklar we başarnyklar emele gelýär.

Ikinjiden , terbiýe sebäpli dogabitdi kemçilikler hem üýtgeýär we adam ulalýar.

Üçünjiden , bilimiň kömegi bilen daşky gurşawyň ýaramaz täsirlerini ýok etmek mümkin.

Dördünjiden , bilim geljege maksat goýýar.

Şonuň üçin Prezident IAKarmimowyň şu sözlerinden sitata getirmegi makul bilýäris: "... ýurdumyzyň geljegi we ösüşi üçin jogapkärçiligi öz üstüne alyp bilýän kämillik ýaşyna ýeten hünärmen ýaşlarymyz ...".

Şonuň üçin ýaşlary terbiýelemek we ösdürmek birek-birege täsir edýän bilim ýörelgesidir.

Çaganyň şahsyýetiniň ösmeginde bilim öňdebaryjy rol oýnaýar we bilim sebäpli maşgalasynyň, maşgala gurşawynyň we jemgyýetçilik gurşawynyň täsiri astynda hemmetaraplaýyn ösüşe ukyply diýen netijä gelmek mümkin.

Şahsyýetiň ösüşinde işjeňligiň roly. Miras, daşky gurşaw, terbiýe bilen birlikde şahsyýetiň ösmeginde adamyň işjeňligi hem möhümdir. Diýmek, adam näçe köp işlese, ösüşi şonça-da ýokary bolar.

Işiň özi näme? Hereket , adamyň tebigy we jemgyýetçilik durmuşyny maksatly üýtgetmek üçin gönükdirilen sosial-taryhy durmuşyň özboluşly görnüşidir. Adamyň ukyby we ýaşy, guran işiniň häsiýeti bilen kesgitlenýär.

Işiň barşynda adam şahsyýeti hemmetaraplaýyn we umuman ösýär. Emma işiň maksadyna laýyklykda amala aşyrylmagy üçin ony dogry guramaly. Şeýle-de bolsa, köp halatlarda şahsy ösüş üçin mümkinçilikler döredilmeýär, jemgyýetçilik işi we okuwçylaryň aň-bilim işleri çäklidir.

Teenetginjekleriň we ýaş ulularyň esasy işi oýun, okuw we iş. Biliş, jemgyýetçilik, sport, çeperçilik, tehniki, senetçilik we şahsy gyzyklanma ugurlaryndan durýar. Işiň esasy görnüşi aragatnaşyk .

Iş işjeň we passiw bolup biler . Environmentetginjekleriň işjeňligi daşky gurşawyň we bilimiň täsiri astynda işjeňleşdirilip ýa-da basylyp bilner. Adamyň şahsyýetiniň ösmeginde, tutuş bedeni bilen söýmek, ukyplaryny görkezmek, işlemek, özüni şahsyýet hökmünde görkezmek ukyby oňa işinden kanagat berýär. Jemgyýetçilik işine gatnaşmagynda işjeňlik görünýär.

Okuw prosesindäki işjeňlik okuwçyny çuňňur we berk bilim almaga, ukyplaryny görkezmäge alyp barýar. Bilime bolan işjeňlik okuwçynyň intellektual ösüşini üpjün edýär.

Işiň esasy hemişe zerur. Zerurlyklaryň dürlüligi, işleriň görnüşlerini hem giňeldýär. Şoňa laýyklykda okuwçynyň dürli ýaş döwürlerinde alyp barýan işleri dürli-dürli. Bilim edarasynda hemişe şol bir talap adamyň ösüşinde oňyn netije bermeýär. Işleriň görnüşleri we tebigaty dürli ýaş döwürlerinde üýtgemeli.

Adamyň jemgyýetçilik işjeňligi, başarnygy ähli üstünlikleriň kepilibolup durýar Sebäbi her bir adam diňe öz işi, joşguny we islegi bilen işjeň bolýar. Mugallym näçe gowy öwretse ýa-da terbiýelese-de, okuwçynyň özi synamasa, ösüş üstünlikli bolmaz. Galyberse-de, ähli ruhy we ahlak taýdan kemçilikleriň esasy sebäbi adamyň işini dogry alyp barmazlygydyr.

Şonuň üçin adamyň işjeňligi hem ösüşiniň netijesidir. Şonuň üçin jemgyýetçilik işjeňliginiň, inisiatiwanyň, döredijiligiň aýratynlyklaryny aýratyn işjeňlik esasynda ösdürmeli - şahsy potensialy ýüze çykarmak arkaly işjeňligi ösdürmeli.

Ösüşiň ýaşy we aýratynlyklary. Belli bir ýaş döwrüniň anatomiki häsiýeti ,fiziologiki (fiziki) we psihologiki aýratynlyklara ýaş aýratynlyklary diýilýär . Bilim we okuw işleri bu ýaş aýratynlyklary göz öňünde tutup gurnalýar. Şonda bilimiň çaganyň ösüşine täsiri güýçli bolar.

Çagalaryň bilimine dogry çemeleşmek we ony üstünlikli öwretmek üçin çaganyň ösüşinde dürli ýaş döwürleriniň aýratynlyklaryny bilmek we göz öňünde tutmak möhümdir. Sebäbi çaganyň organizminiň ösüşi we ösüşi we akyl ösüşi dürli ýaşlarda tapawutlanýar. Abu Ali Ibn Sina, Aman Amos Komenski, KDUşinskiý, Abdullah Awlani hem çaga terbiýelemegiň zerurdygyny aýtdy.

Çaganyň üýtgeşik tebigatyny göz öňünde tutmak gaty kyn. Sebäbi şol bir ýaşdaky çagalar akyl taýdan başgaça bolup bilerler.

Mysal üçin, görmek we eşitmek, işjeňlik, çalt duýmak, haýal pikirlenmek, hyjuwsyzlyk ýa-da saklamak, sözleýiş ýa-da sözleýişiň ýoklugy, höwes ýa-da höwesiň ýoklugy, ýaltalyk ýa-da zähmetsöýerlik, ýapyşyklyk ýa-da biperwaýlyk, ykjamlyk ýa-da iş ýoklugy. Çalt giriş, ukyp, we ş.m. nerw ulgamynyň täsiri bolup, mugallym ýa-da mugallym olary bilmelidir.

Çaganyň aýratyn häsiýetini bilmek üçin , häsiýetiň umumy görnüşlerini we çaganyň häsiýetini öwrenmegiň usulyýetini bilmek möhümdir.

Şeýle hem, dürli ýaş döwürleriniň ösüş kanunlary bar. Mysal üçin, 5-nji synp okuwçylary bilen 10-njy synp okuwçylaryny deňleşdirip bolmaz. Şonuň üçin çaganyň beden we akyl taýdan ösüşi aşakdaky döwürlere bölünýär:

Çagalyk döwri bäbekligiň ahyryndan (1 aý) bir ýaşa çenli döwürdir.

Çagalar bagyna çenli ýaş - 1 ýaşdan 3 ýaşa çenli.

Mekdebe çenli bilimiň ýaşy 3 ýaşdan 7 ýaşa çenli.

Kiçi mekdep ýaşyndaky okuwçylar - 7-11-12 ýaş aralygy.

Orta mekdep ýaşyndaky okuwçylar (ýetginjekler) 14-15 ýaş aralygy.

Uly mekdep okuwçylary (ýetginjekler) - 16-18 ýaş.

Galyberse-de, Özbegistan Respublikasynyň "Milli işgärleri taýýarlamak maksatnamasynda" aýdylyşy ýaly, üznüksiz bilimi guramak we ösdürmek, bilimiň sosiallaşmagyna ýetmek ýörelgeleri derwaýys mesele. Okuwçylarda estetiki taýdan baý dünýägaraýyş döretmek, ýokary ruhy, medeniýet we olarda döredijilikli pikirlenmek ukyplaryny ösdürmek möhüm sosial talaplardyr.

Bilime düşünmek. Bilim teoriýasy pedagogika ylmynyň bir bölegi bolup, ýaşlara bilimli adamlary, şeýle hem guramaçylyk meselelerini öwretmegiň mazmunyny, usullaryny we usullaryny öwrenýär.Generationaş nesli terbiýelän mahaly nämä üns bermeli? Şeýle meseleleri çözmek üçin ilki bilen biziň ýurdumyzyň syýasy we jemgyýetçilik ugurlarynda bolup geçýän özgertmeleriň manysyna çuňňur we jikme-jik göz aýlamak zerur. Sebäbi döwür we adam terbiýesi üýtgeýär. Hususan-da, 21-nji asyr adamzat taryhyna kompýuter döwri hökmünde girdi. Şeýle-de bolsa, ylym we tehnologiýa näçe çalt össe-de, jemgyýetiň durmuşynda möhüm orny eýelese we önümçilik prosesleriniň tizlenmegine nähili täsir etse-de, bilim teoriýasynda, bil baglap, şahsyýeti doly terbiýelemeli; bu meselede Merkezi Aziýa akyldarlarynyň, halk pedagogikasynyň we dünýä pedagogikasynyň ösen pikirleri. Ilki bilen gündogar akyldarlarynyň gymmatly ruhy mirasy ýaşlary kämil adam bolmakda terbiýelemekde möhüm programma ähmiýetine eýe bolar. Muhammet al-Horazmi, Abu Nasr Farabi, Abu Ali Ibn Sina, Abu Reýhan Beruni, Ahmad al-Farhani, Ymam Ysmaýyl al-Buhari, Ahmed Yassavi, Bahawuddin Nahşband, Amir Temur, Muhammet Taragai Ulug'bek, Alişer Nawoý we jemgyýetçilik, Zahiriddin Muhammet Babur ýaly dünýä belli alymlaryň syýasy we pelsepewi garaýyşlary hemişe möhümdir. Öňki medeni mirasyny çuňňur öwrenmeýän we hormatlamaýan, ata-babalarynyň syýahat eden taryhy ýoluna düşünmeýän we milli garaşsyzlyk üçin janyny pida eden beýik ata-babalarynyň işlerinden habarsyz adam hiç haçan düşünmez. Abu Ali Ibn Sina, Abu Reýhan Beruni, Ahmad al-Farhani, Ymam Ysmaýyl al-Buhari, Ahmed Yassawi, Bahawuddin Nahşband, Amir Temur, Muhammet Taraghaý Ulug'bek, Alişer Nawai we Zahiriddin Muhammet Babur üçin syýasy we pelsepe pikirleri möhümdir. Hemişe. Öňki medeni mirasyny çuňňur öwrenmeýän we hormatlamaýan, ata-babalarynyň syýahat eden taryhy ýoluna düşünmeýän we milli garaşsyzlyk üçin janyny pida eden beýik ata-babalarynyň işlerinden habarsyz adam hiç haçan düşünmez. Abu Ali Ibn Sina, Abu Reýhan Beruni, Ahmad al-Farhani, Ymam Ysmaýyl al-Buhari, Ahmed Yassawi, Bahawuddin Nahşband, Amir Temur, Muhammet Taraghaý Ulug'bek, Alişer Nawai we Zahiriddin Muhammet Babur üçin syýasy we pelsepe pikirleri möhümdir. Hemişe. Öňki medeni mirasyny çuňňur öwrenmeýän we hormatlamaýan, ata-babalarynyň syýahat eden taryhy ýoluna düşünmeýän we milli garaşsyzlyk üçin janyny pida eden beýik ata-babalarynyň işlerinden habarsyz adam hiç haçan düşünmez. syýasy we filosofiki garaýyşlar hemişe möhümdir. Öňki medeni mirasyny çuňňur öwrenmeýän we hormatlamaýan, ata-babalarynyň syýahat eden taryhy ýoluna düşünmeýän we milli garaşsyzlyk üçin janyny pida eden beýik ata-babalarynyň işlerinden habarsyz adam hiç haçan düşünmez. syýasy we filosofiki garaýyşlar hemişe möhümdir. Öňki medeni mirasyny çuňňur öwrenmeýän we hormatlamaýan, ata-babalarynyň syýahat eden taryhy ýoluna düşünmeýän we milli garaşsyzlyk üçin janyny pida eden beýik ata-babalarynyň işlerinden habarsyz adam hiç haçan düşünmez.

Geçmişiň medeni mirasyny öwrenmek çylşyrymly iş. Medeni mirasyň nusgalaryny we olarda öňe sürlen asylly pikirleri ýaş nesliň aňyna yzygiderli, yzygiderli, yzygiderli we maksada okgunly girizmek zerurdyr.

Bilimiň maksady we wezipeleri . Bilim , adamy taryhy we jemgyýetçilik tejribesine esaslanýan belli bir maksada esaslanýan jemgyýetçilik durmuşyna taýýarlaýan iş. Dürli döwürde we ýerlerde jemgyýetçilik bilimi dürli usullar bilen beýan edildi we mazmuny sosial maksatlara esaslanýar.

Bilimiň maksadyGeljekde nämä ýetmeli, munuň üçin haýsy tagallalaryň edilýändigi bilen baglanyşykly prosesdir. Uly göwrümli döwlet maksatnamasy esasynda guralan bilim, iň ýönekeý hereketden elmydama belli bir maksada gönükdirilýär.

Belli bir pikiri beýan etmeýän maksatsyz bilim ýok. Bilimiň maksadyna esaslanyp, onuň mazmuny esaslanýar we maksada ýetmäge hyzmat edýän usullar we usullar kesgitlenýär. Bilimiň maksady meselesi pedagogikanyň derwaýys meseleleriniň biri hasaplanýar.

Bilimiň maksady umumy we şahsy bolup biler. Ösen pedagogika umumy we aýry-aýry maksatlaryň agzybirligini we sazlaşygyny görkezýär.

Bilimiň maksady umumy jemgyýetçilik maksadynyň oňyn çözgüdine gönükdirilendir we belli meseleleriň ulgamy hökmünde ýüze çykýar. Şeýlelik bilen, bilimiň maksady bilim arkaly çözülýän meseleleriň ulgamydyr . Bilim maksatlary, tebigatyna we gerimine görä umumy we anyk meseleler hökmünde toparlara bölünýär.

Bilimiň maksady nähili emele gelýär? Onuň emele gelmeginde köp obýektiw sebäpler möhüm rol oýnaýar. Organizmiň fiziologiki taýdan kämillik kanunlary, adamyň ruhy taýdan ösmegi, filosofiki we pedagogiki pikirleriň gazanylmagy, jemgyýetçilik medeniýetiniň derejesi maksada umumy ugur berýär. Şeýle-de bolsa, esasy faktor hemişe döwletiň ideologiýasy we syýasaty bolar.

Häzirki wagtda Özbegistan Respublikasynyň ýolbaşçylary iň zehinli we potensial ýaşlary saýlaýar we saýlaýar, ylmy, medeni we ruhy taýdan kämillik ýaşyna ýetmek we häzirki zaman ylym we tehnologiýany düýpli özleşdirmek üçin alada edýär. Özbegistan Respublikasynyň perspektiwasyny göz öňünde tutsak, köp ýaşlaryň Türkiýe, Hytaý, Japanaponiýa, ABŞ we Germaniýa ýaly ösen daşary ýurtlarda okamaga iberilmegi biziň pikirimiziň aýdyň subutnamasydyr.

Häzirki wagtda Özbegistan Respublikasynyň "Bilim barada" Kanunynyň durmuşa geçirilmegi, bilim, saglygy goraýyş we umumy lukmançylyk meseleleriniň häzirki zaman talaplary derejesinde durmuşa geçirilmegi, mekdepleriň millileşdirilmegi, orta we ýöriteleşdirilen ýokary işler. Bilim edaralaryna giriş synaglarynyň synag usulynda geçirilmegi bilen baglanyşykly.

Jemgyýetiň ruhy taýdan we adamyň ösmeginde möhüm rol oýnaýan ruhy we ahlak arassalygy, iman, dogruçyllyk, dindarlyk, hormat, hoşniýetlilik, garrylara hormat ýaly häsiýetler özleri tarapyndan emele gelmeýär. Bularyň hemmesiniň esasy, maşgalada durmuşa geçirilýän bilimiň we okuwyň mazmuny, ideologiki ugry we täsiri, umumy orta, ýörite orta, hünär we ýaş nesil üçin ýokary bilim ulgamlarydyr.

Jemgyýet biliminiň möhüm böleklerini - akyl, ruhy-ahlak, fiziki, zähmet, estetiki, hukuk, daşky gurşaw, ykdysady we jynsy terbiýe barada ösýän ýaş nesliň talaplaryna laýyklykda doly adam bolmagy üçin täze garaýyş olara ýakynlaşmak, täsirli ýollaryny ösdürmek aýratyn möhümdir. Bular bilimdäki iň möhüm meseleler.

Bilimiň mazmuny. Akyl terbiýesi- okuwçylary ylym esaslary barada bilim ulgamy bilen enjamlaşdyrýar. Akyl terbiýesi, bilimli adamyň biliminiň esasy bölegi bolup, okuwçylara tebigat we jemgyýet, adam pikiri barada bilim almaga, olara ylmy dünýägaraýyş, ýokary düşünje bilen bilim bermäge, ylym esaslary barada maglumat bermäge we pikirlenmek we gürlemek endiklerini ösdürmeli.

Bilim ulgamyny aňly özleşdirmek logiki pikirlenmäni, ýady, ünsi, duýgyny, akyl ukybyny, başarnygyny we zehinini ösdürmäge kömek edýär.

Intellektual bilimiň wezipeleri şulardan ybarat :

- belli bir mukdarda ylmy bilimleri özleşdirmek;

- ylmy dünýägaraýşyň döremegi;

- akyl güýjüni, başarnygyny we zehinini ösdürmek;

- bilimde gyzyklanmalary ösdürmek;

- bilmek üçin işjeňligi artdyrmak;

- adamyň bilimini yzygiderli doldurmak, umumy orta bilim derejesini we ýörite hünär taýýarlygyny ýokarlandyrmak zerurlygyny ösdürmek.

Muhammet alaýhyssalam öz hadysynda; "Bilim almak arkaly bilim gazanyp bolar. Hytaýa barsaňam ylym öwren. ... Bilim al. "Bilim çölde dost, durmuş ýollarynda goldaw, ýalňyz pursatlarda ýoldaş, bagtsyz pursatlarda ýol görkeziji, gynançly pursatlarda kömekçi, adamlaryň arasynda bezeg, duşmanlara garşy söweşmek üçin ýarag" diýýär. .

Şeýle hem, Şerif hadysynda "Bilim gözlemek her bir musulman erkek we aýal üçin hökmanydyr" diýilýär.

Ahlak terbiýesi . Ahlak, jemgyýetçilik aňy görnüşindäki we adamlaryň özleri, dostlary, jemgyýet agzalary we tebigaty bilen gatnaşyklaryny kadalaşdyrýan özüňi alyp barş kadalarynyň toplumydyr. Bu özüňi alyp baryş kadalaryny okuwçylaryň aňyna, durmuşyna we ýaşaýyş durmuşyna ornaşdyrmak üçin görkezilen täsire ahlak terbiýesi diýilýär .

Alişer Nawoý "Farhad we Şirin" eposyndan Farhadyň akylly, bilimli, ussat, kiçigöwünli, ynsanperwer, berk erkli we wepalydygyny suratlandyrýar.

Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti IAKarimowyň belleýşi ýaly: "eldersaşululara hormat goýmak, maşgala we çagalara ideg etmek, aç-açan meýletinlik, milletine garamazdan adamlara hoşniýetlilik we özara kömek duýgusy adamlar arasyndaky gatnaşyklaryň kadasydyr. Özbek topragyna, watanyna bolan söýgi, zähmet, bilime, mugallymlara we aň-bilim işgärlerine aýratyn hormat goýmak Özbegistan halkyna mahsus häsiýetlerdir.

Gurhan we Hadysyň ahlak maslahatlary we hekaýalary asyrlaryň dowamynda emele gelen milli däp-dessurlaryň, däp-dessurlaryň we gymmatlyklaryň mazmunynda beýan edilýär. Gündogar akyldarlary Muhammet al-Horazimi, Abu Nasr Farabi, Abu Ali Ibn Sina, Abu Reýhan Beruni, Ahmad al-Farhani, Ymam Ysmaýyl al-Buhari, Ahmed Yassawi, Bahawuddin Nahşband, Amir Temur, Muhammet Taragai Ulug'bek, Abdurrahman Jami, Saadi. Şerozi Alişer Nawoý we Zahiriddin Muhammet Babur we beýlekileriň ahlak baradaky garaýyşlary şu günki güne çenli beýan edilýär.

Salgylar:

Karimow IA "Kämil nesil ýyly" döwlet maksatnamasy. - T.: Özbegistan, 2010

Karimow IA Spiritualokary ruhy ýeňip bolmajak güýç. - T.: Ruhyýet, 2008.

Uşinskiý KD Saýlanan pedagogiki eserler. T. "Bilim", 1959.

Pedagogikanyň taryhy. Hasabatyň teksti. Gollanma II bölüm T., (S.Nişonowa, B. Hasanowa tarapyndan redaktirlendi) TDPU 2002

Pedagogikanyň taryhyndan Hrestomatiýa (O. Hasanboýewa tarapyndan redaktirlendi) T., Mugallym, 1973

Rajabow S. Pedagogikanyň beýik alymlary. T. "Mugallym", 1990

Hasanow RKDUşinskiý. (wagyz etmäge kömek) T. MRDI 1999.

Hasanboýewa O., Hasanboýew J., Hamidow H. Pedagogikanyň taryhy T., "Mugallym" 1997.

Hoşimow K., Nişonowa S, Inomowa M., Hasanow R., Pedagogikanyň taryhy. T, "Ukituççi" 1996.

Hoşimow K., Nişonowa S. Pedagogikanyň taryhy. Okuw gollanmasy. T., Milli kitaphananyň neşirýaty A. Nowoý, 2006