O‘tkazgichlarni ketma-ket va parallel ulashni o‘rganish O‘tkazgichlarni ketma-ket ulash Ishning maqsadi

Iste’molchilar parallel ulanganda, har bir o‘tkazgich uchlari orasidagi kuchlanish bir xil bo‘ladi.
Parallel ulangan zanjirdagi tok kuchi. Kalit ulanganda birinchi ampermetr I₁=0,6 A ni, ikkinchi ampermetr esa, I₂=0,4 A ni ko‘rsatsin. U holda zanjirning tarmoqlanmagan qismidagi ampermetr I=1 A ni ko‘rsatadi. Demak, parallel ulangan birinchi va ikkinchi lampochkalardan o‘tayotgan I₁va I₂ tok kuchlarining yig‘indisi I to‘liq tok kuchiga, ya’ni zanjirning tarmoqlanmagan qismidan o‘tayotgan tok kuchiga teng bo‘ladi:
I=I₁+I₂. (11)
Agar zanjirga n ta lampochka bir-biriga parallel ulansa, u holda zanjirdagi to‘liq tok kuchi quyidagicha bo'ladi:
I=I₁+I₂+I₃+... + J_n. (12)
Iste’molchilar parallel ulanganda, zanjirdagi to‘liq tok kuchi har bir iste’molchidagi tok kuchining yig‘indisiga teng bo‘ladi.
Parallel ulangan zanjirdagi qarshilik. 4-rasmda tasvirlangan zanjirdagi birinchi lampochkadan o‘tayotgan tok kuchi Om qonuniga binoan ga, ikkinchi lampochkadan o‘tayotgan tok kuchi ga, to‘liq tok kuchi esa

Bu uchala formulani (11) ga qo‘yib quyidagi ifodalarni olamiz:

yoki
Agar zanjirga n ta lampochka bir-biriga parallel ulansa, u holda zanjirdagi to‘liq qarshilikning teskari kattaligi quyidagicha bo‘ladi:
(13)


Iste’molchilar parallel ulanganda, zanjir to'liq qarshlligining teskari kattaligi har bir iste’molchi qarshiligining teskari kattaliklari yig‘indisiga teng.


Ishni hajarish tartibi

1. 
   Rasmda tasvirlangan elektr zanjiri yig‘iladi. Voltmetr har ikki rezistor uchlariga parallel ulanadi. Kalit ochiq holda qoldiriladi. Tok manbaining iste’molchilarga kuchlanish beruvchi murvati 4 V holatiga qo‘yiladi.
   

4-rasm

2. 
   Kalit ulanadi. Rezistorlardan o‘tayotgan tok kuchi (I) va uning uchlaridagi kuchlanish (U) o‘chanadi. Olingan natijalar jadvalga qayd qilinadi.
   
3. 
   Kalit uziladi. Ampermetr birinchi rezistorga ketma-ket ulanadi.
   
4. 
   Kalit ulanadi. Ampermetr birinchi rezistordan o‘tayotgan tok kuchini ko‘rsatadi (I₁).
   
5. 
   Voltmetr yordamida uning uchlaridagi U₁ kuchlanish o‘chanadi. Olingan natijalar jadvalga qayd qilinadi.
   
6. 
   Kalit uziladi. Ampermetr birinchi rezistordan uzilib, ikkinchi rezistorga ketma-ket ulanadi.
   
7. 
   Kalit ulanadi. Ikkinchi rezistordan o‘tayotgan tok kuchi (I) va uning uchlaridagi kuchlanish (U₂) o‘lchanadi. Olingan natijalar jadvalga qayd qilinadi.
   
8. 
   Kalit uziladi. Tok manbaining iste'molchilarga kuchlanish beruvchi murvati 6 V holatiga qo'yiladi va tajriba takrorlanadi.
   

№	U, V	I, mA	Rp, Ω	U1, V	I1, mA	R1, Ω	U2, V	I2, mA	R2, Ω
1
2
3

9. Tajriba natijalari asosida parallel ulangan iste'molchilar uchun asosiy qonuniyatlaming bajarilishini tekshiring.