Otkir hoshimov

33
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

— D o ‘x tirx onaga b o ra m a n , d eg an m id in g ?
A nvar h am t o ‘xtab, soatiga q arad i.
— M u q ad d a m k etm ag a n d ir hali?..
— K o ‘rishing sh artm i?
A nv ar u n in g c h e h ra sid a bir q alqib o ‘ch g a n m asxarali 
tab assu m n i o ‘zich a tu sh u n d i.
— S og‘indim , — dedi sekin. Z ax yerga yo pishib y o t- 
gan tu t x az o n la rin i oy o g ‘ining u ch i bilan titkiladi. K eyin 
d o ‘stiga q arab o h ista x o ‘rsindi. — S en b ilm a y sa n -d a ... 
H e c h tu sh u n ib b o ‘lm aydi bu qizga. Ikki h a fta d a n beri 
g ap lash m ay q o ‘ydi. N im a b o ‘lay o tg an in i o ‘zim b ilm ay - 
m an . — U b o sh in i b alan d k  ta rib , kuz o sm o n id a kezib 
y u rgan b ir p a rc h a bu lu tg a tikildi. U n in g ko ‘zlarid a sh irin
b ir o rz u m i, en tik u v c h a n tab assu m m i b o r edi.
A lim ard o n y an a boyagiday m asxarali kuldi. U en d i 
bu q o ‘y m ijoz o sh n a sid a n o la d ig a n in i olib b o ‘lg an, 
stud iy ad ag ilar bilan ta n ish ib o lg an , y an a telev izo rd a 
chiqish u c h u n A n v am in g y o rd a m i kerak em asdi.
— M en u y la n y a p m a n , — d ed i u x o tiijam lik bilan.
A nvar yarq etib b u rilib qaradi. U sevin ishd an k o ‘ra
k o ‘pro q h ay ro n qoldi.
— Q o ‘y san g -ch i hazilingni!
A lim a rd o n n in g yuzid a y an a o ‘sh a quv tab assu m q alq -
di.
— H azili y o ‘q, — dedi so v u q q in a qilib.
— S hayton-ey, nega aytm ading? — A nvar endi ishon- 
di. — Q a c h o n ? K im ga?
A lim ard o n h o zir u n in g yuragiga bigiz s a n c h ish id a n
zav q lan ar, ic h -ic h id a n to sh ib kelgan kulgisini aran g
bosib tu rard i. O vozini iloji b o rich a beparvo qilib, q o sh i- 
ni ch im ird i.
— M u q ad d a m g a ...
— A?! Q aysi M u q a d d a m ? — D a h sh a tg a to ‘liq qisqa 
b ir hayqiriq h av o d a faryod soldi. — Qaysi M u qad d am ?!
A n var o y o q larin in g u c h ig a c h a m uzlab k etg an in i his 
qilib, A lim ard o n n in g b ep arv o k o ‘zlarid an m a ’n o q id irib 
qoldi. A lim ard o n tag ‘in bir m a rta kulib q o ‘ydi.
— 0 ‘sh a o ‘zin g b ilg an M u q a d d a m - d a ! 
— 
U 
oyog‘ining u c h id a keskin bu rilib ketaverdi.
A lim ard o n b o sh in i g ‘oz tu tib b o ra r, ja h o n d a h ech
n im a o ‘z g a rm ag an d e k , h a m m a n arsa k n gilx u sh lik
bilan b o ra y o tg a n d ek edi.
34
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

U tu tz o r k o ‘c h a ichiga kirib k etg an id a n keyingina 
A nvar o ‘ziga keldi. Y uragini tilim lab tashlagan x abarni 
hazilga y o ‘yishga h a ra k a t qilg an d ek shuu rsiz jilm aydi. 
Y ugurib bo rib , A Jim ard o n n i yelkasidan u shlab , o ‘ziga 
q aratd i.
— Ovsar! S h u n a q a n arsa bilan h az illash a d im i odam ?!
A lim ard o n h a y ro n q o lg an d ay q osh ini ch im ird i.
— 0 ‘zing bilasan, hazilni y o m o n k o ‘ram an .
A nvar u n in g c h in d a n h am behazil g ap iray o tg an in i 
tu sh u n d i. B irov b exo sdan “ o n a n g o ‘ld i” , d eg an d a kishi 
q an d a y ahvolga tushsa, h o zir u h am xuddi sh u n d ay
ah v o ld a qoldi. A ’zoyi b ad a n i y ap ro q d ay q altiray b o sh la- 
g an in i his etib, A lim ard o n n in g yoqasiga yopishdi.
— Y ol o n a y tasa n , m araz!
A Jim ardon h u z u r qilib kuldi.
— B or, ish o n m asan g o ‘zid an s o ‘ra! — U A nvarn in g 
q o ‘lini y o q asid an olib tash lab , d o n a -d o n a qilib t a ’kidla- 
di: — U m enga teg ad i, bildingm i?! U m enga tegishga 
m ajbur! M en u n i o ‘zim n ik i qilib q o ‘ydim!
— T u h m at!
A n v am in g k o ‘z o ‘ngi q o ro n g ‘ilashib ketdi. Q o shini 
ch im irib tu rg an A Jim ardon h am , y alan g ‘o c h tu tla r h am , 
o sm o n d a kezib yurgan bir p a rc h a b u lu t h am ch irp ira k
b o ‘lib ay lan ib ketdi.
U A lim a rd o n n in g basharasiga q a c h o n m u sh t tu sh ir- 
ganini bilo lm ay qoldi. 0 ‘ziga kelg anida, A Jim ardon kaf- 
tining orqasi b ilan q o p -q o ra q o n g a b o ‘yalgan o g ‘zini 
arta r, pastak tutg a suyanib o lg an ch a h a d e b tu p u ra rd i.
A nvar za ran g yerni qarsillatib tep g a n c h a yugurib 
ketdi. M a k ta b d a n q iy -ch u v k o ‘tarib c h iq q a n b o lalar 
o ra sid a n , so ‘rilard a c h o y x o ‘rlar c h o rd a n a qurib o ‘tirgan
ch o y x o n a o ld id an yugurib o ‘td i-y u , derazalarig a o p p o q
d a rp a rd a la r tu tilg sn d o ‘x tirx o n a eshigiga borib qoldi. 
S h id d a t bilan y o la k k a otilib kirdi. N a v b a t k utib o ‘tirg an
o d a m la rn in g h ayhaylashiga q aram ay , tepasiga “ M a n i- 
p u ly a tsio n n a y a ” d<;b yozilgan eshikni shaxt bilan siltab 
to rtd i. Q a rsh i to m o n d a g i d e r a z a n in g b ir tav aq a si 
d aran g lab o ch ilib ketdi.
— M uq ad d am !
U n in g h a y q irig ‘i b u tu n d o ‘x tirx o n a n i ja ra n g la tib
yubordi. U stig a oq c h o y sh a b yop ilgan stolga tirsagini 
tay ag a n ich a kaftim p eshanasiga bosib o ‘tirgan M u q a d -
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

d am o ‘m id a n tu rd i-y u , o y o q larid a n m a d o r k etg an d a y
y an a o ‘tirib qoldi. U n in g rangi quv o ‘ch ib k etg an , 
k zlarid a d a h sh a t olovi b o r edi.
A nvar k o ‘ksini t o ‘ldirgan n id o n i y a lin c h o q , ingroq 
o h a n g d a aytdi:
— M u q a d d a m ... A yting... R o stm i?
U M u q a d d a m n in g y o ‘q deyish in i kutib tu ra r, shu b ir 
og‘iz so ‘z u c h u n b u tu n b o rlig ‘ini berishga tay y o r edi.
V ahim ali su k u n atg a t o ‘liq b ir n e c h a d aq iq a o ‘tdi.
M u q a d d a m t o ‘sa td a n kafti b ilan yuzini t o ‘sib yig‘lab 
yubordi.
— Rost!
A nv arning k o ‘z o ‘ngida y an a h a m m a narsa c h irp ira k
b o ‘lib ketdi. O yoqlari o ‘z - o ‘zid an b o ‘shashib, g an d ira k - 
lab k e td i-y u , eshikka suy an ib qoldi. Bu yerdagi h a m m a
o p p o q n arsalar b ird an ig a q o p -q o ra tusga k ird i-d a , b o sh i- 
ni so lin tirg a n ch a tash q arig a q arab sudraldi.
U b ird an ig a h am m asin i tu sh u n d i. M u q ad d a m n im a
u c h u n o ‘ziga b eg o n a b o ‘lib q o lg an in i h am , en d i h e c h
q a c h o n q aytib k elm ay d ig an , u m rb o d nasib etm ay d ig an
aziz b ir n arsasid an ju d o b o lg a n in i h am , o ‘zining sofdil- 
ligi, o c h iq k o ‘ngilligi o ‘z boshiga b alo b o ‘lib yog‘ilgan in i 
ham — h a m m a -h a m m a s in i tu s h u n d i. F aq at bir n arsan i 
tu sh u n a olm asdi. S h u n c h a yillik q a d rd o n d o ‘sti n im a 
u c h u n xiyonat qildi unga? S h u n c h a la r ab lah lik qilishga 
u n i n im a m ajb u r etd i ekan?! D u n y o paydo b o ‘lg an id an
beri n im a u c h u n o d a m la r boshi u stid a xiyonat deg an
q o p -q o ra sh a rp a kezib yu rad i? O d a m la r b u n c h a lik
q ab ih lik n i q ay o q d a n o ‘rganisharkin?!
U yelkasiga kelib tu sh g a n q a q sh a tq ic h z a rb a d a n
m u n k ib ketg an d ay b o sh in i quyi solib b o ra r, q ishloq
o q sh o m ta ra d d u d in i k o ‘rar, ch o y x o n a gavjum , m a k ta b - 
d an q iy -ch u v solib b o lalar c h iq ib kelishardi. O lisda — 
ufq etagida q uyosh b o tib b o ra r, d a ra x tla r u c h id a q on li 
shafaq o ‘ynardi.
* * *
S h a n b a o q sh o m id a B o ‘sto n q ish lo g ‘i ajib b ir jo zib a 
k a sh f etdi. Bu o q sh o m o y h am erta chiqdi. T o ‘lib, q ip - 
qizarib, y a sh n a b -y ash n ab ch iq d i. N o  o ra n in g s h o d o n
ta k a -tu m i iliq kuz havosini titra td i. G ‘ujg‘o n o ‘y n ag an
y u ld u zlar t o ‘yxona ustid a pasayib raqs tushdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A n v ar Q o n q u s ustidagi y a k k a c h o ‘pd a o y o q larin i 
osiltirib u zo q o ‘tird . A n h o r jim jit, suv yuzida y u ld u zlar 
q alq ib o q a r edi.
N o g ‘o ra c h i yigit u sta ekan! S h u n d ay berilib, s h u n d a y
terga botib ch a ld ik i, o sm o n p ard asin i yirtib y u b orgud ay
b o ‘ldi. 0 ‘z kasbini yaxshi b ila r ekan! B oplab c h a la r ekan! 
U faqat bir n arsan i bilm ad i. N o  o ra c h o ‘pi bilan 
n o g ‘o ra n i em as, xuddi o ‘ziga o ‘xshash b ir yigitning qal- 
bini savalaganini bilm ay qoldi.
S hu kuni ajoyib voq ea b o ‘ldi. K im n in g d ir k o ‘nglida 
b a h o r
g u lla d i. 
K im d ir 
k im g a d ir 
in tiz o r 
b o ‘ldi. 
K im n in g d ir qalbiga q o r yog‘ib chiqdi.
T o ‘yga b u tu n q ish loq yig‘ildi. F a q a t a n h o r o ‘z 
o ‘za n id a n ch iq o lm ad i. Q o n q u s tu n b o ‘yi g ‘azab b ilan , 
alam bilan t o ‘lg‘an ib oq di.
* * *
H ay o t sh u n a q a ekan. G o h o k im n in g d ir m o ta m i k im - 
g ad ir bay ram b o ‘larkan!
A lim ard o n ikki o y g ach a a n a shu b ayram ro h a ti bilan 
gasht qilib yashadi. M u q a d d a m o ‘zi o ‘y lag an id an h am
yaxshiroq, m e h rib c n ro q c h iq ib qoldi. A nvar b o ‘lsa 
u n d a n b u tu n la y u zo q lash ib ketdi. T ele stu d iy ad a to ‘sat- 
d an d u c h kelib qolsa, teskari b uriiib k etad ig an boMib 
qoldi. A m m o A lim ard o n parv o q ilm asd i, bir v aqtlar 
o ‘ziga q ad rd o n boMgan bu yigitni en d i bir pulga h am
o lm as, o ‘z q u v o n c h i, o ‘z b a x tid a n m ast edi.
U shu ikki oy ic h id a to ‘rt m a rta telev izo rd a chiqd i. 
H a , en d i u n in g orn ad i y u rish a bosh lag an edi. U zo q
safarg a c h iq a y o tg a n o d a m b iro n n a rsa sin i u n u tib
q o ld iris h d a n c h o ‘c h ib , o ‘z in i q a n c h a lik te k sh irsa , 
A lim a rd o n
h am
s h u n c h a lik
p u x ta
ta y y o rla n a rd i. 
Y o n g ‘o q z o r b o g ‘ u stid a h a r sa h a r u n in g yangroq, d ilb ar 
ovozi parvoz e ta r, u q o ‘shiq b o sh lag an id a ta b ia tn in g o ‘zi 
ham tan berib quloq so lg an d ay boMar, s q m o q la r h am , 
a n h o r h am b ir nafas sukut saqlab tinglardi.
A lim ard o n h a r h afta d a yan g id an yangi q o ‘sh iq lar 
o ‘rganar, s h e ’rlarga o ‘zi kuy b astala r edi.
N a v b atd ag i b ay ram arafasid a un i y ana studiyaga 
ch a q irish d i. S h u kurii A lim ard o n o ‘z k u ch ig a ikki m arta 
ish o n ch hosil qildi. M u siq a tah ririy a tig a kirib borishi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bilan A n v a m in g y o rd a m c h isi — k asa lm a n d m u h a rrir 
yigit un g a u c h ta konvert top sh ird i.
— Sizga ekan.
A lim a rd o n h a y ro n b o 'lib k o n v e rtla rd a n b itta sin i 
och d i.
O ddiy q o ra q alam bilan yozilgan x atn in g b irin ch i 
satrlarin i o ‘q id i-y u , h a y a jo n d a n k o ‘z o ‘ngi jim irla sh ib
ketdi. U k o ‘p d a n o rz u qilib y u rgan niyatig a yeta b o sh la- 
g a n id a n m a st, sh o d edi. X a tn in g oxirgi s a trla rin i 
o ‘q irk a n , q o ‘llari q a ltira b k etd i. “ Biz k o lx o z c h ila r 
A lim ard o n T o ‘rayevning ajoyib ovozini h a r k u n i esh itsak
d e y m iz ...”
M ak tu b an a sh u n d a y s o ‘z la r b ilan tu g allan g an edi.
S hu ku ni u b esh ta q o ‘shiq aytdi. H a r qaysisini 
o ‘zgacha zavq b ilan , o ‘zining d ilb ar o h an g i b ilar y u rak - 
y u ra k d an kuyladi.
K o n se rtd a n keyin studiya bufetiga kirdi. Ikki q a d a h
k o n y ak ichdi. B ugun u n in g ru h i tetik , kayfi c h o g ‘ edi. 
S h a h a r yangi libos kiygan, k o ‘c h a la r c h a ro  o n , ran g - 
b aran g afish alarn in g olovli jim jim asi salq in h av o d a 
k am alakdek to v lan ad i. U trolleybus b ekatiga c h iq q a n id a
tan ish bir ovozni eshitib, to ‘xtab qoldi.
“ 0 ‘zi! 0 ‘zim n in g ash u lam !” U t o ‘rt qavatli k a tta k o n
b in o n in g ovoz kelay o tg an d eraza sin i to p d i. Q o ‘shiq bi- 
rin ch i qavatdagi y o rq in s h u ’la tu sh ib tu rg an d e raza d an
quyilib ch iq ib , q a n o t q o q ard i. A lim ard o n h ayajon ic h id a
sek in -se k in yurib d eraza tagiga b o rd i. D e raza p ard alari 
tu sh irib q o ‘yilgani u c h u n h e c h n im a k o ‘rin m as, a m m o
ich k arid a o d a m k o ‘pligi so y alard an b ilinib tu ra rd i. 
C h am asi, b iro n -b ir k e c h a b o ‘layotg an b o ‘lsa kerak, 
ich k arid a b osinq i g ‘o v u r eshitilar, a m m o q o ‘shiq tovushi 
baralla, tin iq y an g rar edi. Bu A lim a rd o n n in g o ‘sha b i- 
rinchi “ Yigit q o ‘shig‘i” edi.
“ M ag n ito fo n g a yozib o lishgan e k a n ” , deb o ‘yladi 
A lim ard o n nafas c h iq arm ay . U bu b in o ta la b a la r y o to q - 
xonasi ek an in i esladi. “ B oshlandi! T ala b alar y o q tird im i, 
o m m alash ish sh u !” A lim a rd o n n in g lab larid a q u v n o q
tabassum  y n ad i. H o z ir kirib: “ 0 ‘sha q o ‘sh iq n i aytgan 
A lim a rd o n T o ‘rayev m e n b o ‘la m a n ” , 
d e s a ish o - 
n ish arm ik an ? ..
U y o n g ‘o q z o r b o g ‘k o ‘chaga alla m a h a ld a yetib bo rd i. 
H ali oy ch iq m ag a n , a m m o o sm o n d a jim jim a y u ld u zlar
* 
.