Otkir hoshimov

"
45 > • * + * * '
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Anvar q o ‘li asabiy qaltirayotganini sezib, ushlab tur- 
gan qog‘ozini shartta ikki buklab shim ining c h o ‘ntagiga 
solib oldi-yu, uning yaqin kelishini kutib turdi.
A lim ardon hech nim a b o ‘lm aganday jilm ayib yaqin- 
lashdi-da, q o ‘I uzatdi.
Anvarning ko‘ziga u hozirgina o ‘ljasini yeb, labini 
yalab turgan bo‘riday ko ‘rinib ketdi. U bilan pachaki- 
lashib tirgisi kelm adi.
— Q o‘lingni tort!
U ovozi titrab ketganidan afsuslanib, yuzini chirt 
girdi.
— V oy-bo‘! — A lim ardon yana hech nim a b o ‘lm a- 
ganday kuldi. U ning beparvo kulgisi A nvarning yuragini 
o ‘rtab yubordi. 0 ‘zini g‘olib his qilayotganini ovozidan 
bilib, azob cheka boshladi. — Q achon uylanasan?
Anvar nafrat bilan burilib qaradi-yu, A lim ardonning 
ham on kulib turgan k o ‘ziariga t o ‘qnash keldi.
— Ishing borm idi? — dedi u g‘azabdan ko‘zlarini 
qisib.
A lim ardon yana kuldi.
— T yingda bir xizm at qilay degan ed im -da...
Anvar bir nafas ikkilanib tu rd i-d a, aytm asligim kerak,
deb turgan gapi o zidan chiqib ketdi.
— A w al katta pul berayotganlam ikiga borib tu r-ch i...
Bu gap Alim ardonga shunchalik ta ’sir qilishini bil-
m agan edi. A lim ardonning ko‘zlaridagi tabassum birdan 
o ‘chdi. Atrofga sergaklanib qarab oldi-da, kinoyali 
ohangda gap qildi:
— N im a, studiya xo ‘jayinlariga chaqm oqchim isan?
Q iziq, bu narsa Anvarning xayoliga ham kelm agandi.
U t satdan ko ‘nglida bir yengillik his etdi-yu, yana ayt- 
masligi kerak bo‘lgan fikrni aytib yubordi:
— X otiijam b o ‘l, xoinlikni yom on k o ‘ram an. Lekin 
o ‘zing qanoting chiqm asidan turib uzoqqa u chm oq- 
chisan, bola! Ehtiyot b o ‘l, sh o ‘n g ‘ib ketm agin tag‘in.
Keng yo‘lakda yana A lim ardonning g ‘olib kulgisi 
yangradi.
— Aytaver, q o ‘rqadigan joyim yo‘q. Televizorga 
chiqm asam , bir yerim kamayib qolm aydi. A llaqachon 
estradaga ishga kirganm an.
A nvam ing quloqlari shang‘illay boshladi. U ning oxir-
46
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

gi gaplarini eshitm ay, burilib ketaverdi. U  zini bosib 
ololm as, hadeb titrardi.
* * *
Yozga chiqib A lim ardon ishni katta qilib yubordi. 
O ta-bobosidan qolgan paxsa devorli bir uy, bir ayvonni 
buzdirib, yangi sakkiz xonali, oldi oynaband ayvonli uy 
soldirdi. Pul b lsa changalda sh o ‘rva, deb bejiz aytish- 
m agan ekan. 0 ‘sha pastak, eski eshikni oldirib tashlab, 
o ‘rniga yaxshi niyat bilan m ashina kiradigan darvoza 
qurdirdi. B ahorda A nvar unga “bir kuni sh o ‘ng‘ib 
ketasan” , deganda yanglishgan ekan. A iim ardon pastga 
em as, kun sayin yuqoriga parvoz eta boshladi. Tole 
uning oldida ham m a gulshanlarning darvozasini baravar 
ochib yubordi. Endi A lim ardon T o ‘rayevning nom i 
kunora radioda yangrar, televizor ekranida qoshini xiyol 
chim irib, jilm ayib turgan chiroyli chehrasi tez -te z
k rinib qolar, dilrabo ovozi bilan odam lam ing yuragini 
larzaga solar, har bir uyning derazasidan uning tiniq 
ovozi eshitilar, m agnitofon lentalari A lim ardonning 
q o ‘shiqlari bilan to ‘lib ketgan edi. O dam lar bir-birini: 
“Y uring, falo n ch in in g to ‘yiga A lim ardon T o ‘rayev 
kelarm ish ” , deb shosh irishar edi. H a, u kam olot 
pog‘onalaridan tez, ishonch bilan ko‘tarilib borardi.
Bugun konsert vqligi u ch u n A lim ardon uyda qoldi. 
Kun b o ‘yi  z xonasidan chiqm ay yangi q shiq mashq 
qildi.
Rejissyor, tom oshabinlar oldida o ‘zingizni yaxshi 
tuto lm ay siz, deb k oyinganidan buyon u toshoyna 
qarshisida turib, ashula aytishni qayta-qayta o ‘rganar 
edi. H ozir ham xuddi sahnaga chiqqandek yengil odim - 
lar bilan yurib, burchakdagi toshoyna oldiga keldi. 
K o‘zgudagi o ‘z aksiga qarab ohista ta'z im qildi-da, 
m ayin jilm ayib q c ‘ydi. Keyingi oylarda u to ‘lishgan, 
salobatli bo ‘lib qolgan, ko‘zlarida baxtiyorlik nuri barq 
urib turardi.
Uyning yaqindagina sirlangan, b o ‘yoq isi anqib tu r- 
gan shifti ostida to r sadolari titrab ketdi. A lim ardon to m i 
zavq bilan berilib-berilib cherta boshladi, barm oqlari 
pardalar ustida ko‘z ilg‘am as ildam lik bilan ko‘char, 
g o ‘yo kuy o ‘z- zidan quyulib kelardi. Y ana bir lahzadan 
keyin to r sadolariga uning shirali ovozi ulanib ketdi:
47
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Daryo t o ‘lqin, suvlar toshqin, o ‘tolm asm an...
Otim oriq, m anzilim ga yetolm asm an...
O tginam ni oriq qilgan shu soyning toshi, 
Ranginam ni sariq qilgan u l qalam qoshi...
AJimardon qadim zam onlardan buyon xalq tilidan 
tushm ay kelayotgan bu satrlarda o ‘zgacha b ir joziba, 
yashirin iboli tuyg‘ular borligini darhol payqab olgan, 
o ‘zi bastalayotgan kuyda m ana shu pokiza tuyg‘ular 
butun go‘zalligi bilan yarq etib ko‘rinishini xohlar, 
yurak-yurakdan to ‘lqinlanib aytardi:
R anginam ni sariq qilgan u l qalam qoshi...
U 
h a m o n
to rn i 
c h e rta rk a n , 
o rq a 
to m o n d a n
M uqaddam kelganini payqadi. A m m o chalishdan to ‘xta- 
madi. N ihoyat, q o ‘shiq tugadi.
— N im a gap? — dedi A lim ardon M uqaddam ning 
o ‘ziga em as, oynadagi aksiga qarab.
M uqaddam ozib, qorayib ketgan edi. A lim ardon 
u ning yelkalari osilib tu sh g an
k ylagiga, 
ichiga 
ch o ‘kkan ko‘zlariga bir lahza tikilib qoldi. Bahorda 
M u q ad d am n in g bolasi tu sh g a n ,  sh a n d a n buyon 
ko‘zlaridan ana shunday m a'yus bir ifoda arim aydigan, 
kamgap, g‘am gin bo ‘lib qolgandi. A m m o M uqaddam
h ar qancha tashvish chekm asin, A lim ardon parvo ham
qilmasdi. N im a 
qilibdi? F arzand bilan davlat — 
q lning kiri. Kelaveradi ham , ketaveradi ham. Ishdan 
qolmaslik kerak.
— N im a deysan? — AJimardon keskin burilib qara- 
di-yu, xotinining lablari pirpiray boshlagantdan, q o ‘pol 
gapirib yuborganini sezdi. — Xalaqit berm agin-da, — 
dedi m ayinroq qilib.
M u q ad d am e rid a n k o ‘z uzm ay tu rib y u tin d i. 
Cham asi, bir am allab o ‘zini bosib oldi shekilli, b o ‘g ‘iq 
ohangda, shivirlagudek b lib gapirdi:
— Ovqat sovib qoldi.
— Hozir, hozir, — dedi A lim ardon betoqat b o ‘lgan- 
dek shoshilib.
M uqaddam indam asdan burilib ketdi. U ning shippagi 
ayvonda shap-shap qilib tu rd i-d a, narigi xonaning eshigi 
ochilgani eshitildi. A lim ardon tag ‘in torni q o ‘liga oldi. 
H am m a narsani unutib, q o ‘shiqni qaytadan boshladi.