O'ttiz yillik urush nemis millati va Yevropaning Muqaddas Rim imperiyasida gegemonlik uchun bo'lgan harbiy mojaro bo'lib, u 1618 yildan 1648 yilgacha davom etdi

O'ttiz yillik urush birinchi navbatda kurashgan mojaro edi Markaziy Evropa 1618 yildan 1648 yilgacha; harbiy va tinch aholining umumiy o'limini taxmin qilish 4,5 dan 8 milliongacha, asosan kasallik yoki ochlikdan. Ning ba'zi hududlarida Germaniya, aholining 60 foizigacha o'lgan deb taxmin qilingan.^[15]
20-asrning o'rtalariga qadar, bu asosan Germaniya fuqarolar urushi sifatida ko'rilgan va bu urushlardan biri deb hisoblangan Evropadagi diniy urushlar. 1938 yilda, CV Wedgwood Bu keng Evropa mojarosining bir qismini tashkil etganini ta'kidladi, uning asosiy sababi bu doimiy raqobat edi Avstriya-ispan gabsburglari va Frantsiya burbonlari. Ushbu qarash hozirgi kunda tarixchilar tomonidan odatda qabul qilinmoqda.^[16] Tegishli ziddiyatlarga quyidagilar kiradi Sakson yillik urush, Mantuan merosxo'rligi urushi, Frantsiya-Ispaniya urushi va Portugaliyani tiklash urushi.
Mojaroni ikkita asosiy qismga bo'lish mumkin. Birinchi davr 1618 yildan 1635 yilgacha bo'lgan davr Muqaddas Rim imperiyasi o'rtasida jang qildi Imperator Ferdinand II va uning tashqi muxoliflari, tashqi kuchlar qo'llab-quvvatlovchi rol o'ynaydi. Tomonlar kelishuvga qaramay Praga tinchligi 1635 yilda jang davom etdi Shvetsiya va Frantsiya bir tomonda Ispaniya va avstriyalik Habsburglar. Ushbu ikkinchi bosqich 1648 yil bilan yakunlandi Vestfaliya tinchligi. Urush nemislar o'rtasidagi farqlardan kelib chiqqan Protestantlar va Katoliklar 1555 yilgacha vaqtincha joylashtirilgan Augsburg tinchligi ammo siyosiy va diniy ziddiyatlar tufayli asta-sekin pasayib ketdi. 1618 yilda Bohemiya shtatlari sifatida katolik Ferdinand II tushirildi Bohemiya qiroli; ular protestantga tojni taklif qilishdi Palatinadan Frederik V, kim qabul qildi. Dindan qat'i nazar, ko'pgina nemis knyazlari uni qo'llab-quvvatlashdan bosh tortdilar va 1620 yil boshlariga kelib Bohem qo'zg'oloni bostirilgan edi.
Frederik mag'lubiyatni tan olishdan bosh tortgach, urush tashqi kuchlarga, xususan strategik ahamiyatga ega bo'lgan Palatinaga aylanib ketdi. Gollandiya Respublikasi va Ispaniya. 1623 yilga kelib Ispaniya-Imperiya kuchlari Palatinani boshqargan; tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan Katolik ligasi, Ferdinand Frederikni mol-mulkidan mahrum qildi va uni surgunga jo'natdi. Bu imperiya tarkibidagi boshqa protestant hukmdorlariga, shu jumladan tahdid qildi Daniyalik nasroniy IV, kim ham edi Golshteyn gersogi. 1625 yilda u Shimoliy Germaniyaga aralashdi, ammo 1629 yilda chekingan qator mag'lubiyatlardan so'ng.
Ushbu yutuqni qo'llab-quvvatlagan Ferdinand Qayta tiklash to'g'risidagi farmon Shimoliy va Markaziy Germaniyaning katta hududlarida hududiy huquqlarga putur etkazdi. Bu uchun imkoniyat yaratdi Shvetsiyalik Gustavus Adolfus, 1630 yilda imperiyaga bostirib kirgan; Frantsiya subsidiyalari tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan, Shvedlar va ularning Germaniya ittifoqchilari imperator kuchlari ustidan bir qator g'alabalarni qo'lga kiritdi, garchi Gustavus o'ldirilgan bo'lsa ham 1632 yilda. 1635 yilda Ferdinand nemis muxoliflari bilan ularning avtonomiyasini qabul qilib tinchlik o'rnatdi; evaziga ular Xeylbronn va katolik ligalarini tarqatib yuborishdi.
Ularning nemis ittifoqchilaridan voz kechishi Frantsiyani 1648 yilda Vestfaliyaga qadar davom etgan urushga to'g'ridan-to'g'ri qo'shilishga olib keldi. Uning asosiy qoidalariga Ispaniyaning Gollandiya mustaqilligini tasdiqlashi va Avstriya Habsburglari tomonidan "nemis erkinliklari" ni qabul qilish kiradi. Frantsiya va Shvetsiyaning mavqeini oshirishda Gabsburglarni zaiflashtirib, yangisiga olib keldi kuchlar muvozanati qit'ada.
XULOSA Shimoliy va Shimoliy Sharqiy Germanyada xaydaladigan yerlarning yarimidan ko’prog’i tashlandiq bo’lib qoli. o’ttiz yıllık Urush sanoat Va savdoga ham o’z zararını yetkazdi. Shaxarlarning siyosiy mavqeyi ham tushub ketdi. Chet davlatlardan turli hil hom ashyolarning kirib kelishi Germanya sanoat firma va korxonalariga zarar keltirdi. O’ttiz yılık urushning oqibatlar Germanya Xalqida chuqur zulmatli iz qoldirdi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

1. Shuhrat Ergashov 1-qisim. XVI-XVIII ASRLAR 221. B
2. Thirty years War. By History com. Editors.
3. Thirty years War. By History com. Editors.
4. С.А. Ҳайдаров. (2020). Ўзбекистон тарихини ўқитишда “Зафарнома”дан фойдаланишни имкониятлари. Science and Education. 1(7). 192-198
5. Сулаймон Амирқулович Ҳайдаров. (2020). Тарих дарсларида интеграциялашган технологиялардан фойдаланиш. Science and Education. 1(8). 666-671
6. Ҳайдаров С. (2020). Ўзбекистон тарихи дарсларида педагогик технологияларни уйғунлашган ҳолда қўллашнинг методик талаблари. Academic Research in Educational Sciences. 1 (3). 1313-1321.
7. Ҳайдаров Сулаймон Амирқулович. (2020). Тарих фанини ўқитишга оид экологик муаммолар масаласи «Scientific Progress» Scientific journal 1(1). 12-17.
8. С.А. Ҳайдаров. (2020). Тарих дарсларида тасвирий санъат асарларидан фойдаланиш. Science and Education. 1(9). 458-461.
9. Ҳайдаров Сулаймон Амирқулович. (2021). Ўзбекистон тарихи фанини ўқитишда тасвирий санъат асарларидан фойдаланишнинг ўзига хослиги «Scientific Progress» Scientific journal 1(3). 9-14.
10. Khaydarov S.A. (2021). The role of the use of fine arts in teaching the history of the country. International scientific and practical conference. CUTTING EDGE-SCIENCE. Conference Proceedings. Page 41-43.