Oxirgi variant davrlarga bo`lingan

82.Islom dinining yurtimizga yoyilishi. (Islom dini, Qur"on, Makka, Madina, haj)

Arablar Movarounnaxrda urnatilgan siyosiy xokimiyatni mustaxkamlash uchun islom dinining targibotini axoli urtasida kengrok yoyishga aloxida e’tibor berdilar.Bir necha ta’jusiy dinlarga topinuvchi va e’tikodga kchli Movarounnaxrning axolisini uzul-kesil buysundirishda yagona dinga - Dini i slom ga birlashtirish xal kiluvchi axamiyat kasb etishini ular yaxshigina tushunardilar.Shu boisdan ular yerli axolining ma’naviy xayotida muxim urin tutgan otashparastliq Nasro,Moniy va bosh. Dinlaeni soxta dinlarda deb e’lon kildilar. Ayniksa Movarounnaxr axolisining asosiy dini xisoblanadigan otashparastlikga karshi katti k kurash olib bordilar.Ibodatxonalar vayron etilib, uning urniga jome mayejidlari bino kilindi.Usha davrda islom dinini kabul kilib, musulmon bulgan axoli Bakillari dastlabki yillarda Xirot va Jiz’ya soliklaridan etildi va ularga anna shunga imtiyozlar berildi.Islom ni kabul kilishdan bosh torttanlardan jonbosh soligi, jiz’ya undirib olingan.Soliklarni uz vakgida tulamagan km shil ar tutib olinib, buyinlariga «karzdor» deb yozilgan taxtaga osib kuyilardi.Bunday amaliy tadbirlar va choralar shubxasiz Movarounnaxr axoliyey orasida islom dinining tar kal i shita yordam beradi.Birok shunday bulsada, islomni kabul kilgan axolining kupchiligi nomigagina musulmon bulib, uzok vaktgacha pinxona uz din iva e’tikodiga sodikligiga kolaveradi.Endi arablarning u l kata islom dinini yoyilishining okibatlari xakida gapirganda, maxalliy axolining uzok davrdai beri davom etib kelayotgan urf-odati, din iva e’tikodi, umuman madaniyati poymal etilib, uning ma’naviy xayotnga kayta tiklab bulmas putur netkaziladi.Istilochilar Movarounnaxrning xamma joylaridz maxalliy din namoyandalarini, madaniyat, adabiyot va ilm axillarini kuvgin va katl kil adil ar. Maxalliy sugd yozuvida bitilgan dinniy va ma’rifiy kitoblarni, ilmiy asarlarni va knmmatli xujjatlarni xamda sanashlarni gulxanlarda yokib, yuk kilib tashlaydilar.Xulosa kilib shuni aytish mumkinki, Arab istilochilari ulkamizga salbiy okibatlar Bblan birga, ijobiy, samaraln ta’sir xam kildilar.Buni keyinchalik yuzaga kelgan Sharkdagi ilm-fan rivojida kurishimiz mumkin.Ya’ni Arab olamnda usha davrda ilm va fanga kata e’tibor berilgan va bu e’tibor Movarounnaxrni xam chetlab utmadi.Buni keyinchalik yetishib chikkan vatandosh allomalarimiz, misolida kursatilishimiz mumkin.