O’z betinshe jumisi

Partlawshi’ zatlar tayarlawda
Suwi’tqi’sh apparatlari’n tayarlawda qollaniladi.
HNO2 kushsiz,suwdag’I suyiltirilg’an eritpelerde g’ana bola aladi.
. HNO2 de oksidlew qasiyetleri bar u HJ ni oksidlep, erkin yodqa aylantiradi,
bunda ozi azot (II)-oksidge shekem qaytariladi.
2HNO2 + 2HJ = J2 + 2NO + H2O
HNO2 + NaClO = HNO3 + NaCl
HNO2 ning duzlari suwda jaxsi eriydi. HNO2 laboratoriyada natriy nitratqa
konsentrlengan sulfat kislota qosip qizdiriw joli menen alinadi:
2NaNO3 + H2SO4 = Na2SO4 + 2HNO3
4HNO3 = 4NO2 + H2O payda bolg’an NO2 HNO3 da erip oni qizg‘ish-qo‘n‘ir tuske kiritadi. Bul
tutewshi HNO3 deyiledi. Sanaatda HNO3 ammiakti katalizator qatnasinda hawa
kislorodi menen oksidlew arqali olinadi.
4NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O
Azot(III) oksid hawa kislorodin ansat biriktirip NO2 ga aylanadi.
2NO + O2 = 2NO2
4NO2 + 2H2O + O2 = 4HNO3
HNO3 tigizligi 1,53 gr/sm3 qaynaw temperaturasi 86ºC rensizdir. HNO3
kushli oksidew qasiyeti bar.
Ag + 2HNO3 = AgNO3 + NO2 + H2O
3Cu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
4Mg + 10HNO3 = 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
Metalloidlar HNO3 oksidlenip usilardin kislotalarin payda qiladi.
3P + 5HNO3 + 2H2O = 3H3PO4 + 5NO
HNO3 tutunsiz porox, partlowchi zatlar mineral toginler organik
boyawlar, selyuloza laklari, kinoplyonkalar
isletiledi
2KNO3 = 2KNO2 + O2
2Pb(NO3)2 = 2PbO + 4NO2 + O2
azоttin +3 оksidleniw darejesindegi birikpeleri de qaytaruwchi, da
оksidlewshi qasiyetlerin korsetedi.
3+ 2+
2NaNO2 + 2KI + 2H2SO4   I2+ 2NO + K2SO4+ Na2SO4 + 2H2O
оksidlоvchi
7+ 3+ 2+ 5+
KMnO4 + NaNO2 + 3H2SO4   2MnSO4 + NaNO3+ K2SO4+ H2O
Azot ham onin qasiyetleri temasinda o`qitiw metodikasi
Tа’lim bеrisw tехnоlоgiyasining mоdеli
sabaq wаqti-2 sоаt studentler sani: 50-70 ge shekem
sabaq temasi ―Azot va azottin vodorodli
birikpeleri”
sabaq turi leksiya
sabaq rеjesi
1. Azottin vodorodli birikpelerin
uliwma xarakteri
2. Azottin vodorodli birikpelerin
aliniwi ham fizik qasiyetleri
3. Azottin vodorodli birikpelerin ximiyaliq qasiyetlerin ham isletiliwi.
O`qiw sabaqliginin mаqseti:
1. Tа`lim bеriwchi: Oqiwshilardin Azottin vodorodli birikpeleri aliniwi,
qasiyetleri haqqindagi bilimlerin shuqurlаstiriw.
2. Rawajlаndiriwshi: Oqiwshilardin Azottin vodorodli birikmalari
Haqqindagi tusiniklerdi keneyttiriw .
3.Tаrbiyalawshi: Diqqаtli boliw ham estеtik qasiyetlerin
tаrbiyalawdi dаwam ettiriw.
Pеdаgоgik wаziypаlаr:
1. Azotting vodorodli
birikpelarin uliwna xarakterin
tusundirip beredi.
2. Azottin vodorodli
birikpelerin aliniwi ham fizik
qasiyetlerin tusundirib beredi.
3. Azottin vodorodli
birikpelerin ximiyaliq qasiyetleri ham
isletiliwin tusuntirip beredi.
Oqiw barisi nаtijаlаri (student):
1. Azottin vodorodli birikpelerin
Uliwma xarakterin tusunip aladi.
2. Azottin vodorodli birikpelerin
aliniwi va fizik qasiyetlerin tusinip aladi
3. Azottin vodorodli birikpelerin
ximiyaliq qasiyetleri ham isletiliwin
tusunip aladi.
Tа’lim bеriw usullаri leksiya, ―klaster‖ usuli, ―baliq‖
skeleti, piramida
Tа’lim bеrish uskeneleri kompyuter, ekrаn, prоеktоr, dоskа
Mоnitоring vа bахalаw O`z-o`zin baqlaw, soraw-juwap baxalaw.
Test.
1. Azotti kim
ashqan?
A)Rezerford
B)Lomonosov
C)Lavuaze
2.omir ushin jaramsiz dep ataliwshi element
A)Kislorod
B)Vodorod
C)Azot
Blits-so’rov
Azottin hawadagi massa ulesi –
75,6 %– awa-yaq
Azot suyiq hawadan alinadi awa-yaq
N2O – kuldiriwshi gaz awa-yaq
KNO3 - Chili selitrasi –
Awa-yaq.
Zar suwinin formulasi –
HNO3 – awa yaq
Logikaliq soraw.
Ol ―kuldiriwshi gaz dep te ataladi
Sebebi ol menen dem alinsa mas etedi ham adam quwanip kule baslaydi. Ulkenrek dozada isletilse awiriw sezbeydi. Sol ushin oni operatsiyada narkoz sipatinda kislorod penen aralastirip paydalanadi
Onin en jaqsi tarepi organism ushin ziyansiz.Bul qaysi
oksid.
Artiqshasin tabin
A. H2N-NH2
B. [N2H4] H2SO4
C. H2O
D. N2O3
G. N2H5Cl
E. NO2
Simptom.
Azot ….. gaz, …. Degan
ma‘noni bildiradi.