O‘zbek аdabiy tili (morfologiya) toshkent nashriyoti

1-topshiriq. Quyidagi test topshiriqlarini mustaqil bajaring.
1. Karim maktabga qarab ketdi.
Ushbu gapda faqat grammatik ma’no ifodalangan so‘zni toping.
A. Karim ketdi C. qarab
B. maktabga D. maktabga qarab
E. barcha so‘zlar leksik ma`noga ega
2. Axir, kishi yashashdan tashqari kurash, yaratish, baxt uchun ham tug`ilmaydimi?!
Berilgan gap tarkibida necha so‘z faqat grammatik ma`no ifodalaydi?
A. to‘rtta so‘z
B. beshta so‘z
C. oltita so‘z
D. to‘g`ri javob yo‘q
E. yettita so‘z
3. Grammatik kategoriya hosil qiluvchi shakllar berilgan qatorni toping.

1. otlardagi son shakli, fe`llardagi o‘timli-o‘timsizlik

   
   

2. otlardagi erkalash va kichraytirish shakllari

   
   

3. fe`llardagi nisbat shakllari

   
   

4. A va B
   

5. A, B, C
   

4. Nokategorial formalar berilgan qatorni aniqlang.

1. shaxs-son qo‘shimchalari

   
   

2. egalik qo‘shimchalari

   
   

3. otlardagi erkalash va kichraytirish qo‘shimchalari

   
   

4. mayl qo‘shimchalari

   
   

5. kelishik qo‘shimchalari

   
   

5. Kategorial formalar berilgan qatorni toping.

1. ravish yasovchi affikslar

   
   

2. gumon olmoshlarini hosil qiluvchi affikslar

   
   

3. sonning ma`no jihatidan turlarini hosil qiluvchi affikslar

   
   

4. fe`llardagi harakat tarzi shakllari

   
   

5. barcha javoblar to‘g`ri

   
   

2-topshiriq. Matnni o‘qing. Grammatik ma’no ifodalovchi vositalarni aniqlang.
Xotin-qizlar jinsidan irodasi kuchli, hatto erlardan ham jasurroq shaxslarni ko‘p uchratamiz. Shuning bilan birga, ularni, naqadar kuchli irodaga molik bo‘lmasinlar, yana hissiyotlarga mag`lub ko‘ramiz. Masalan: hikoyamiz qahramoni Ra’noning jasorati, xonga qarshi isyoni, hatto ma’yus qolgan Anvarni yo‘lga solishi – o‘z zamonasi uchungina emas, bizning hozirgi asrimiz uchun ham loyiqi tahsin va Ra’no yoshlik qizlarimizga ibratdir. Lekin irodasi kuchli shu Ra’no hozir yana hissiyoti qo‘lida mag`lub edi (A.Qodiriy).