O’zbek filologiyasi fakulteti

Turkiy tillar orasidagi oʻxshashliklar

Tillar	Yozilishi
O‘zbekcha	Bolalar maktabda tilimizni lotin alifbosi bilan / ila yozadi.
Turkcha	Çocuklar okulda dilimizi latin alfabesi ile yazıyor.
Gagauzcha	Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.
Ozarcha	Uşaqlar məktəbdə dilimizi latin əlifbası ilə yazır.
Turkmancha	Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiýi bile(n) ýazýar.
Uyg‘urcha	Balilar mektepte tilimizni latin elipbesi bilen yazidu.
Qozoqcha	Balalar mektepte tilimizdi latin alfavitimen jazadı.
Noʻgʻoycha	Ballar mektepte tılımızdı latın alfabemen yazadılar.
Qirg‘izcha	Baldar mektepte tilibizdi latin alfaviti menen jazat Baldar mektepte tilibizdi latın alfaviti menen jazat.
Tatarcha	Balalar mäktäpdä telebezne latin älifbası bilän / ilä yaza.
Boshqircha	Balalar mәktәptә telebeҙҙe latin әlifbaһi menәn yaҙa.

Tillar	Yozilishi
O‘zbekcha	Yangi yilingiz qutlug‘ bo‘lsin.
Turkcha	Yeni yılınız kutlu olsun.
Gagauzcha	Yeni yılınızı kutlerim.
Qrimcha	Sizni yanhı yıl bıla kutleymın.
Ozarcha (Ozarbayjon)	Yeni iliniz mübarək olsun.
Ozarcha (Eron)	Təzə iliniz mübarək olsun.
Iroq turkchasi (Iqoq)	Y’engi iliwiz mübarak olsun.
Turkmancha	Taze ýylynyz gutly bolsun.
Uyg‘urcha	Yengi yılıngızğa mübarek bolsun.
Qozoqcha	Janga jılıngız quttı bolsın
Qorachoy-Bolqorcha	Cangngı cılığıznı alğışlayma.
Noʻgʻaycha	Yana yılınız men.
Qoraqalpoqcha	Canga cılıngız kuttı bolsın.
Qirg‘izcha	Cangı cılıngız kuttu bolsun.
Tatarcha	Yaña yılıgız kotlı bulsın.
Qrimtatarcha	Yanı ılınız kaırlı (mubarek) olsun.
Maldo‘va-Ruminya Tatarchasi	Ceni cılınız kutlu bolsun.
Boshqircha	Һeҙҙe yaңi yil menәn ҡotlayim.
Xakascha	Naa çılnang alğıstapçam (-alkış) şirerni.
Xakascha	Naa çılnang alğıstapçam şirerni.
Tuvacha	Caa çıl-bile bayır çedirip or men.
Oltoycha	Slerdi cangı cılla utkup turum.
Shorcha	Naa çıl çakşı polzun.
Yoqutcha	Ehigini şanga cılınan eğerdeliibin.
Chuvashcha	Sene sul yaçepe salamlatap.

2. Qirg’iz tili va tilshunosligi.
Qirgʻiz tili (кыргыз тили) Qirgʻizistonda davlat tili, turkiy til (qipchoq tili guruhiga mansub). Qirgʻiz tilida 5 million kishi muloqot qiladi, koʻpchiligi Qirg'iziston hududida istiqomat qiladigan etnik qirgʻizlardir.
Qirgʻiz tili — turkiy tillarning qirgʻiz-qipchoq guruhiga mansub tillardan, Qirgʻiziston Respublikasining davlat tili. Asosan, Qirgʻi-zistonda, shuningdek. Oʻzbekiston, Tojikiston, Qozogʻiston, Xitoy, Afgʻoniston, RF, Pokiston va boshqa Hududlarda tarqalgan. Qirgʻiz tilida soʻzlashuvchilarning umumiy soni 2,5 mln. kishidan, Qirgʻizistonning oʻzida 2 mln. 330 ming kishidan ortiqroq (oʻtgan asrning 90-yillari oʻrtalari).
Qirgʻiz tili 2 ta: shimoliy va janubiy lahja guruhlariga boʻlinib, bu lahjalar, asosan, fonetika va leksika sohalarida oʻzaro farqlanadi; ayni jihatlari bilan boshqa turkiy tillardan ham ajralib turadi. Janubiy lahjaga oʻzbek tilining taʼsiri kuchli.
Qirg'iz tilshunosligi qirg'iz tili, uning tuzilishi va toifalari to'g'risida fundamental qarashlar tizimidir.
Bunday qarashlarni 19-asr oxirlarida boshqa turkiy tillarning boshqa turkologik tadqiqotlarida ham uchratish mumkin. Uchun
birinchi marta shimoliy turkiy qabilalarning til tovush tuzilishi, tovush tasnifi haqida qisqacha ma'lumotlar, unli uyg'unlik qonunini tavsiflash, unli va undoshlarning pozitsion o'zgarishlari, unlilar akademik V.V. Radloff tomonidan o'zining "Shimoliy turkiy tillar fonetikasi" asarida taqdim etilgan.