O'zbek tilining imlo lug'ati

ю, я harflaridan va ь, ъ belgilaridan o'z-o'zidan voz
kechildi, ammo bunday harf va belgi qatnashadigan
so'zni lotin alifbosiga o'tgach qanday yozish kerakligi
imlo qoidalarida ta'kidlanmadi. Bunday so'zlarning
to'g'ri yozilishi, awalo, imlo lug'atida o'z aksini topa-
di va alifboni o'rgatish maqsadida yaratilgan o'quv
qo'llanmasida bayon qilinadi. Shuni hisobga olib, ushbu
lug'at oxirida qisqacha ilova berildi.
Hozirgi kun talabidan kelib chiqib, ixcham imlo
lug'ati tuzish ma'qul topildi va ayni vaqtda bu ixcham-
lik lug'atning saviyasiga salbiy ta'sir qilmasligi ham
nazarda tutildi.
Lug'atga, awalo, hozirgi adabiy o'zbek tilida ish-
latiladigan va yozilishida xatoga yo'l qo'yish mumkin
bo'lgan tub so'zlar kiritildi.
Ma'lumki, o'zbek tili lug'at tarkibida yasama so'zlar
juda ko'p. Bunday so'zlarning, aniqrog'i, ulardagi so'z
yasovchi qismning imlosi bir xil bo'ladi. Shuning
uchun imlo lug'atida yasama so'zlarning barchasini
berishni zarur hisoblamadik.

---

4
Imlosida chalkashlik, qiyinchilik yuz berishi mum-

kin bo'lgan yasama so'zlar bor, albatta. Lug'atga ana
shunday yasama so'zlargina kiritildi. Masalan, -Ii, -Ilk 
qo'shimchalari bilan yasalgan va yasalayotgan so'zlar
juda ko'p. Shunday so'zlardan faqat yozilishini ko'rsatish
talab etHadiganlarigina lug'atda berildi: otali (otasi bor), 
otalik (otalik qilmoq), otaliq (otaliqqa olmoq) kabi,
Shuningdek, -chan, -chang qo'shimchalari bilan
yasalgan sifatlarni yozishda xato, qiyinchilik tug'iladi,
shu sababli bu qo'shimchalar bilan yasalgan so'zlar
lug'atga kiritildi: uyatchan, mahsichang kabi.
Hoziigi adabiy o'zbek tilida o'ttizga yaqin ko'makchi
fe'l bor. Ular yordamida yangi so'z yasalmaydi, balki
fe'llarning ming-minglab murakkab shakllari hosil
qilinadi. Imlo qoidasida ko'makchi fe'lni yetakchi
fe'ldan ajratib yozish aniq ta'kidlangan: yoza boshladi, 
aytib qo'y, olib berib, qo'ya qol kabi. Bunday fe'l
shakllari lug'atga kiritilmadi.
Xullas, bu lug'atda hozirgi adabiy o'zbek tilidagi
so'zlarning bir qismigina qamrab olindi.
Lug'atda hozirgi adabiy o'zbek tilida ikki xil shaklda
ishlatiladigan so'zlar igna va nina, nina va igna tarzida
o'z o'rnida yonma-yon berildi.
Ba'zi so'zlarning ikki xil tarkibda — to'liq va qisqa
tarkibda ishlatilishi qavslar yordamida ko'rsatildi,
masalan: doim(o), shoyad(ki), gado(y) kabi.
„O'zbek tilining imlo lug'ati"ga so'zlik ikki jildli
„O'zbek tilining izohli lug'ati", nashr qilingan imlo
lug'atlari va davriy matbuotdan to'plangan so'zlar
asosida tuzildi.
Mazkur lug'at O'zbekiston Respublikasi FA Tilshu-
noslik instituti ilmiy kengashida muhokama qilinib,
nashiga tavsiya etilgan.

---

5
Kitobning oxirida „Ilova" berilib, kirill alifbosidagi

ё, ю, я, ц, щ, ы harflari va ь, ъ belgilarining lotin
alifbosida qanday yozilishi izohlandi.
Lug'at haqidagi fikr-mulohazalaringizni ,,0'qituvchi"
nashriyotiga yuborishingizni so'raymiz. Manzil:
Toshkent, 700129. Navoiy ko'chasi, 30- uy.

---

6