O`zbekistan respublikasi` xali`q bilimlendiriw ministrligi a`JİNİyaz ati`ndag`I` no`kis ma`mleketlik

 

A`MELIY JUMI`SLAR 

 

JIRAF SHOQ JULDI`ZI` 

Jirafti’n’ lati’nsha ati`: Camelopodalis 

Qi’sqarti`li’wi’: Cam 

Belgisi: Jiraf 

Kelip shi’g’i`’wi’: 

 dan 

 shekem  

Jaqti’li’q ji’li’: + 

 dan +

 

Maydani’: 757 kv gradus (18 wori`n ) 

U’lkenligi: < 

 

Qonsi’  juldi’zlar:  Kishi  qaraqshi’,  Aydarha,  U’lken  qaraqshi’,  Persey,  Kosiopiya 

ha’m Sefey. 

Juldi’zdi’n’ ko’riniwi: +

 dan - 

 g’a shekem. 

 

Jiraf bul u’lken biraq jaqti’ yemes juldi’z. Arqa yari’m sharda jaylasqan woni` 

Galandiyali`  astronom  Peter  Plansios  ashqan  ha’m  woni  birinshi  ma’rte  ta’riplep 

---

15 

 

bergen  astronom  Yakib  Vartish  XVII  a’sirdin’  basi`nda.  Juldi`z  U’lken 

qaraqshi’ni’n’  basi’nda  ha’m  Kosiopeydi`n’  wortasi`nda  jaylasqan.  Grekler  sol 

jerde  aldi’n  bos  taslap  ketken.  Wol  jerde  aldi’n  hesh  qanday  jari’q  juldi’z 

bolmag’an.  Yakib  Vartish  1624-ji’li’  wo’zinin’  kartasi’nda  jiraf  juldi’zi’n  jazi’p 

qaldi’rg’an.  Wol  tu’yeni  ko’rip  turg’ani’n  aytqan.  Biraq  juldi’z  jirafqa  uqsaydi’ 

biraq  tuyege  yemes.  Bul  jiraf  atamasi’ni’n’  payda  boli’wi’  ani’q  yemes.  Grekler 

wo’zlerinin’  mag’li’wmatlari’nda  jirafti`  tuye  dep  atag’an.  Sebebi  wol  tuyenin’ 

basi’nda daq ko’rgen. 

     

 

 

    Cam - 4,03

m

  metorit payda yetpiydi. Yen’ jaqsi’ ko’rinetug’i’n waqi’ti’ (ayi’) 

fevral.  Jiraf  yeki  juldi’zdi’n’  birigiwinde  payda  bolg’an,  sari’  joqari’  gigant  G-

tiptegi. Jerden 1000 jaqti’li’q ji’li’nda jaylasqan.Yekinshi yen’ jarqi’n juldi’z CS-

tip jiraf dep ataladi’. U’lkenligi 4,21. 

-jiraf  juldi’zi’  jaqti’li’g’i’  boyi’nsha  u’shinshi  juldi’z.  Juldi’zdi’n’  u’lkenligi  4,3 

wol ko’k joqari gigant O-tiptegi massasi`n tez jog’altatugi`n juldi’z. 

 

Jiraf α juldi’zi’ 

---

16 

 

 - jiraf juldi’zi’ jiraf beli menen yekewi Sub gigant A-tiptegi juldi’z. Jerden 

335 jaqti’li’q ji’li’ arali’g’i’nda jaylasqan.  

BE  -  bul  qi’zi’l  jaqti  gigant  M-tiptegi  turaqsiz  juldi’z.  Wol  jerden  965 

jaqti’li’q ji’li’ arali’g’i’nda jaylasqan,u’lkenligi 4,39g’a ten’. 

NGC  2403  -  bul  arali’qtag’i’  speral  galaktika  u’lkenligi  8,4,  woni`  Wlliyem 

Gershel XVIII-a’sirde ashqan. Wol bo’lek jaylasqan Messe 81 gruppasi`na kiredi. 

Woni` wortasha teleskop penen ko’riwge boladi’.  

IC 342 bulda spiral galaktika boli`p galaktikali`q ekvatorg’a jaqi`n jaylasqan. 

Woni`  sha’n  sebepli  ko’riwimiz  qi`yi`n.  Wol  XIX  a’sirde  ashi`lg’an,  yeki  jari`q 

galaktikani`n’ biri boli`p yesaplanadi` ha’m Martiy-1 gruppasi`na kiredi. Wol 

 

uzaqli`qta jirafti`n’ gammasi`nda jaylasqan.  

 Jiraf ja’ne planetar dumanli`qti`n` u’yi yesaplanadi`.  

NGC 1501 ha’m NGC 2655 wortasha u’lken yemes galaktika.