O`zbekistan respublikasi` xali`q bilimlendiriw ministrligi a`JİNİyaz ati`ndag`I` no`kis ma`mleketlik

MENIN` DO`RETIWSHILIGIM 

 

Test sorawlari’. 

1. Al-Battoniy qaysi’ ma’mlekette du’niyag’a kelgen? 

A) AQSH ma’mleketi.  

B) Greciya ma’mleketi. 

C)



 Arab ma’mleketi.  

D) Germaniya ma’mleketi. 

2. Juldi’zlar kosmik obyektlerdin’ neshe %-ine jaqi’n zatlari’n wo’zine 

bekkemlep aladi’? 

A)



 98%-ne.  

B) 85%-ne.  

C) 77%-ne.  

D) 93%-ne. 

3.Qasqi’r juldi’zi’ni’n’ lati’nsha ayti’li’wi’? 

A) Pavo.  

B)



Lupus.  

C) Viktoriya.  

D) Rak. 

4. Qasqi’r juldi’zi’n shoq juldi’zlar qatari’na kim kiritken? 

A)



 Ptolomey.  

B) Galiley.  

C) Platon.  

D) Aristotel. 

5. Pavlin juldi’zi’ neshe kv.gradus maydandi’ iyeleydi? 

A) 456,6 kv. gradus.  

B) 654,9 kv. gradus.  

C)



377,7 kv. gradus. 

D) 657,3 kv. gradus. 

6.Pavlin juldi’zi’ neshinshi a’sirde shoq juldi’zlar qatari’na kiritilgen? 

A) X-a’sirde.  

B) XV- a’sirde.  

C)



 XVI- a’sirde.  

D) XVII-a’sirde. 

7. Pavlin juldi’zi’n kim juldi’zlar qatari’na kiritken? 

A)



 

Peter Plantsius  

B) Deyms Keysmit.  

C) Tomson Xayer. 

D) Jon Bayer. 

8. A’yyemgi a’psanalarda qaysi juldi’z ilahiy qus yesaplang’an?  

A)



 Pavlin  

B) Sari’ shayan  

C) Qasqi’r  

D) Ja’nnet qusi’. 

---

10 

 

9. Qasqi’r juldi’zi’nin’ maydani’ qansha? 

A) 543 kv.gradus.  

B) 876 kv.gradus.  

C) 980 kv.gradus.  

D)



 334 kv. Gradus. 

10. Qasqi’r juldi’zi’nin’ iyelep turg’an maydani’ boyi’nsha neshinshi 

wori’nda turadi’? 

A) 56- wori’n.  

B) 78-wori’n.  

C)



46- wori’n.  

D) 32- wori’n.  

 

GLOSSARIY 

Ay - Jerdin’ ta’biyiy joldasi’. 

Atmosfera - Jerdin’ hawa qatlami’. 

Astrofizika  -  kosmosli’q  denelerdin’  du’zilisi,  fizikali’q  ta’biyati’  ha’m 

ximiyali’q du’zilisin u’yrenedi. 

Juldi’z - aspanda yen’ ken’ tarqalg’an obyekt. 

Gallaktika - Aspan denelerinin’ ha’m juldi’zlar ko’pliginin’ sistemasi’. 

Metod - grekshe "usi’l", "jol joba", degen ma’nisti bildiredi. 

Massa - denenin’ inerttilik qa`siyetin xarakterlewshi fizikali’q skalyar shama. 

Radius - shen’berdin’ worayi’nan woni’n’ shetki noqati’na shekemgi arali’q. 

Temperatura  -  makroskopiyali’q  sistemani’n’  ji’ll’li’q  ten’salmaqli’li’g’i’ 

ha’m ji’lli’li’q almasi’wi’ni`n` bag’i’ti’n xarakterlewshi shama. 

 

SKANVORD 

 

 

Juwaplari’. 

1.Pavlin.       2.Qasqi’r.      3.Lupus.       4.Ptolomey. 

5.Juldi’z.      6.Pavo.          7. Vavilon. 

 

 

N 

I 

R 

C 

G 

L 

P 

R 

E 

N 

R 

E 

P 

E 

V 

P 

A 

V 

L 

i 

N 

V 

O 

T 

Q 

U 

I 

S 

A 

G 

P 

F 

A 

M 

O 

A 

B 

L 

U 

P 

U 

S 

O 

V 

E 

L 

S 

X 

E 

D 

E 

G 

O 

k 

i 

R 

O 

Q 

Z 

P 

A 

V 

O 

N 

E 

L 

l 

M 

I 

x 

J 

U 

L 

D 

I 

Z 

O 

D 

E 

R 

E 

S 

P 

O 

N 

D 

E 

N 

A 

Y 

O 

R 

F 

A 

P 

G 

E 

W 

I 

A 

V 

F 

J 

I 

C 

W 

O 

H 

A 

L 

K 

J 

U 

S 

A 

K 

K 

E 

W 

R 

V 

---

11 

 

 

Men  usi’  islegen    miynetim  arqali’   ko’p  jetiskenliklerge    yeristim.  

Bulardi’      birme-bir      sanap        wo’tetug’i’n        bolsam    Ulli’    astronom    ha’m  

matematik  Al-Battoniy  haqqi’nda  ken’nen   mag’li’wmatlar    topladi’m.Woni’n’  

miynetlerinde    astronomiya  boyi’nsha    yag’niy  aydi’n’  ha’reketi  haqqi’nda   

ko’plep  mag’li’wmatlar  keltirilgen. Woni’n’  matematika  boyinsha  da     wo’z    

shi’g’armalari’nda  ko’plep  mag’li’wmatlar  keltirilgen . Juldi’zlarg’a   keletug’i’n   

bolsaq    woni’n’      ta’biyati’    ishki      du’zilisi        tag’i’      basqada    mag’liwmatlar  

topladi’m.  Yendi  bizlerge  88  shoq  juldi’z   tu’ri   belgili   bolsa   Wolardi’n’  

ha’rbirinin’    qalay      payda        bolg’anli’g’i’    haqqi’na      mag’li’wmatlarg’a    iye   

yemes   yedim.  Usi’   islegen  jumi’sim   arqali’  Pavlin  ha’m   Qasqi’r  juldi’zi’    

tuwrali’  bahali’ informatciyag’a  iye  boldi’m. 

 

. 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    A      R     A     B 

 

 

 

 

 

 

    2.         Q     A 

    S      Q      I 

   R 

 

 

 

 

 

      3.      B 

    A     T 

    T      O     N      i 

   Y 

 

 

 

 

         

4.     E 

    V      R 

    O      P     A 

 

 

 

 

 

 

       5.      P 

   L     A 

    N     C      i 

   U    S 

 

   9. 

 

       6.      M      E      T 

    O     D 

 

 

 

 

   L 

 

 

 

 

 

   10.      M     A      S     S 

   A 

 

   U 

 

 

       7.       V      A     V 

    i 

   L     O     N 

 

       8.     P        T     O      L 

   O 

   M      E 

   Y 

 

 

 

 

 

   U 

 

 

 

 

11      P 

   A     V     O 

 

 

 

    S 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                Sorawlari’. 

1.   Aspan   deneleri  ha’m  wolardi’n’    sistemalari’     ha’reketin,  du’zilisin    

ha’m   ha’reketin  u’yretetug’i’n   pa’n? 

2.  Lati’nsha  lupus    dep  atali’wshi’  juldi’z? 

3.  858-ji’li’  Arab  ma’mleketinde   du’nyag’a  kelgen  ali’m? 

4.  Battoniy  qay  jerde  Albategniys degen  at  alg’an? 

5.  Pavlin  juldi’zi’n  kim   ta’repinen   juldi’zlar   qatari’na   qosti’? 

6.  Grekshe  usi’l, jol  joba  degen  ma’nisti   bildiretug’i’n  termin? 

7.  Qaysi’  ma’mlekette  qasqi’r  juldi’zi’n  “jabayi’ iyt”  dep atag’an? 

8.  Qasqi’r  juldi’zi’n kim  ta’repinen  juldi’zlar  qatari’na  qosqan? 

---

12 

 

9.  Qasqi’r  juldi’zi’n  kim  ta’repinen   juldi’zlar  qatari’na    kiritken? 

10. Denenin’   inerttilik   qa’siyetin   harakterlewshi    fizikali’q  skalyar   

shama? 

11. Pavlin  juldi’zi’nin’   lati’nsha   ayti’li’wi’?