matematik yesaplanadi’. Raqqa ha’m Battoniy Bag’dadta wo’z ilimiy jumi’slari’n
ali’p barg’an. Evropada Albategniys ati’ menen ataqli’. “Sinuslar kestesi
diziminin’ jormal usi’llari’ni’n’ bayani’” (“Tajrid usul tarkib al juy-ub”) “As-Sabiy
5
ziji” (“Az-zij-as-sabi”) siyaqli’ shi’g’armalari’ ma’lim. Battoniy “As-sabiy”
Zijinde ½ den aralati’p kotangensler kestesin bergen, wonda Quyash ha’m Aydi’n’
qarama-qarsi’ turi’wi’ni’n’ 273 tu’r kestesi, jerdin’ geografiyali’q koordinatalari’,
533 juldi’zdi’n’ kestesi de berilgen. Bul shi’g’arma Evropada da trigonometriya
pa’ni rawajina u’lken u’les qosti’. Aydi’n’ ko’rinetug’i’n ta’repindegi bir krater
Battoniy ati menen atalg’an. VI-XII a’sirlerde Shi’g’i’sta ju’zege kelgen iri
teakratik ma’mleket islam xalifali’g’i’nda pa’n ha’m ma’deniyat rawaji’ ushi’n
qolayli’ sharayat ju’zege keldi.
A’sirese
IX-XV a’sirlerge jaqi’n
ha’m Worta
Shi’g’i’s ha’mde Worayli’q Aziya ma’mleketlerinde iri medireseler quri’ldi’.
Bunda Al-Battoniydin’ da u’lesi ko’p boli`p yesaplanadi’. Al-Battoniy grek
astronomiyasi’nda yerisken jen’islerin uluwmalasti’ri’p, Ay ha’reketine
baylani’sli’ mag’li’wmatlardi’ ani’qladi’.
Do'stlaringiz bilan baham: