O’zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qomitasi toshkent axborot tehnologiyalari universiteti
Noelastik talab
Download 0.66 Mb.
|
Texnologiyalari davlat qomitasi toshkent axborot tehnologiyalari-fayllar.org
|
2
Noelastik talab N 1 0 Т 2 Т 1 а N 2 1 Elastik talab N 1 1
0 Т 2 1 Т 1 1 б 33-chizma. Narx qayishqoqligi Korxonada narxning shakllanish jarayonini tashkil etish narxni belgilovchi shaxslarni va korxona ichidagi bo’linmalarni aniqlashni o’z ichiga oladi. Tabiiyki, har xil shaxslar narxni belgilashga turlicha yondashadilar. Masalan, korxonaning iqtisod xizmati xodimlari yuqori narx belgilashga moyillik bildirsalar, marketing xizmati xodimlari narx belgilashda esa ko’proq bozor konyunkturasiga va iste'molchilarning fikr-mulohazalariga amal qilishni maqsadga muvofiq hisoblaydilar. Narxga ta'sir ko’rsatuvchi tashqi omillarga esa bozorning turi, tovarning narxi va qiymatining nisbatini iste'molchilar tomonidan baholash, iqtisodiy muhit, davlat boshqaruvi va boshqalar kiradi. Shuni ham qayd etish lozimki, har qanday holatda ham narxning to’g’ri yoki noto’g’ri ekanligini xaridor hal qiladi. Narxning talabga bog’liqligi narx qayishqoqligi egri chizig’i bilan tushuntiriladi. Narx qayishqoqligi ma'lum bir bozorda belgilangan vaqt davomida narxning har xil darajasida qancha mahsulot sotilishini ko’rsatadi. Ko’pchilik hollarda narx ortishi bilan talab pasayadi. Narx va uning o’zgarishi natijasida vujudga kelgan talab darajasi o’rtasidagi bog’liq talab egri chizig’i bilan tavsiflanadi. quyidagi 33-chizmada ikkita talab egri chiziqlari keltirildi. Bu keltirilgan 33a, 33b chizmalar ma'lumotlaridan ko’rinib turibdiki, talab va narx o’rtasida teskari proportsional bog’liqlik mavjud, ya'ni narx qancha yuqori bo’lsa, talab shuncha past bo’ladi va aksincha narx qanchalik past bo’lsa, talab shuncha yuqori bo’ladi. Keltirilgan 33a-chizmada ko’rsatilganidek, narxni N1 dan N2 ga ko’tarsak, u holda talab T1 dan T2 ga o’zgaradi. Bunda narxning o’zgarishi talabning ko’p darajada pasayishini vujudga keltirmaydi. SHu sababli bunday talabni noelastik talab deb yuritiladi. Aksincha, 6b-chizma ma'lumotlarida ko’rsatilganidek narxning N11 dan N21 ga ko’tarilishi, talabning T11 dan T21 ga pasayishini keltirib chiqaradi.Bunda narxning o’sha darajadagi o’zgarishi talabning keskin pasayishini keltirib chiqarganligi uchun talab elastik hisoblanadi. Shunday qilib, talabning narx elastikligi narx o’zgarishiga xaridorning sezgirligini tovarlar hajmi nuqtai nazaridan aniqlaydi. Talabning narxga bog’liq holdagi elastikligi - bu tovarning narxi bir foiz o’zgarishi natijasida ularning sotish hajmi o’zgarishining foizlarda ifodalanishidir va u quyidagicha aniqlanadi: Download 0.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|