O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

1.3.5. Usullar va atributlar

Ko’rganimizdek bu usullar oddiy nusxali (ekzemplyarlar) sinflar va

o’zgaruvchi bilan birgalikda foydalaniladi. Chaqirilayotgan ob’ekt usul

nomidan nuqta bilan ajratiladi (receiver. method). Agar usul nomi tinish

belgisi bo’lsa, nuqta qo’yilmaydi. Usullar argumenti bo’lishi mumkin :

   Time.mktime(2000, "Aug", 24, 16, 0).

Har bir ifoda ma’noni qaytaradi,bunda usullar chaqiruvchi bir biri bilan

ulanadi:

3.succ.to_s

/(x.z).*?(x.z).*?/.match("x1z_1a3_x2z_1b3_").to_a[1..3]

3+2.succ

   Darvoqe, agar ifoda, birlashuv birikuv (сцепление) natijasi bo’lib, aniq

usulga ega bo’lmasa, muammo paydo bo’ladi.

   Aniqrog’i, aniq sharoitda (xolatda) ba’zi usullar nilga qaytadi, bu ob’ektdan

chaqirilgan har bir usul xatoga olib keladi. (albatta, nil – to’liq ob’ekt, lekin

massivday usullarga ega emas). Ba’zi usullarga bloklarni uzatish mumkin.

Foydalanuvchi aniqlangan yoki o’rnatilgan hamma iteratorlar uchun. Blok

odatda operator qavslarga do-end yoki figurali qavslarga yopiladi. Lekin ular

ulardan oldingi parametrlardan ko’rilmaydi.

   Chaqiruv uslub File. open misolida :

my_array.each do |x|

 some_action

end

File.open(filename) { |f| some_action }

   Ruby versiyasida nomlangan parametrlar ko’rsatiladi, Python tilida ular

kalit argumentlar (dalillar), Ada tilida aytiladi.

---

39

   Usullar o’zgaruvchan argument sonni qabul qilishi mumkin :

   receiver. method (arg 1, * more_args)

   

Berilgan  xolatda  chaqirilgan  usul  more_args  deb  nomlanib,  turli

massivlarday qo’llaniladi.

   Darhaqiqat, formal parametrdagi ro’yxatdagi yulduzcha (oxirgi bo’lmagan

yoki yagona parametr) massivga parametr ketma-ketligini “свернуть”

yopishi mumkin.

def mymethod(a, b, *с)

 print a, b

 с.each do |x| print x end

end

mymethod(1,2,3,4,5,6,7)

# a=1, b=2, c=[3,4,5,6,7]

   Sinf emas ob’ekt darajasida Rubyda usullarni aniqlash imkoniyatiga ega.

Bu usullar sitletli deb ataladi ; Ular yagona ob’ektga mansub bo’lib, na

sinflarga,na uning super – sinflariga ta’sir qiladi. Bunday imkoniyat

foydalanuvchining grafik interfeys ishlanmasida foydalanish mumkin.

Knopkani (tugmacha) harakatini aniqlash uchun, berilgan tugmachaga singlet

usulini qo’llaysiz ;

Qator ob’ekt uchun singlet usuli aniqlash :

str = "Hello, world!"

str2 = "Goodbye!"

def str.spell

 self.split(/./).join("-")

end

str.spell # "H-e-l-l-o-,- -w-o-r-l-d-!"

str2.spell # hatoooooo!

   Shunisi ahamiyatli.

---

40

   O’zgaruvchi uchun emas, bu usul ob’ekt uchun qo’llaniladi. Nazariy singlet

usuli yordami bilan o’xshash hollarda ob’ektlar tizimini (sistemasini) yaratish

mumkin.

 Sinfsiz OOP shakli. Undagi asosiy struktura mexanizmi avval

qo’llanilgan ob’ektga qarab yangi ob’ektni konstruksiya qilish mumkin.

Bunday sistema Rubyning imkoniyatlarini to’liq ochish mumkin.

---

41