O’zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti

Marketing faoliyatida reklamani tashkil etish

Reklama bozori-murakkab ko‘p qirrali hodisa. Reklama bozori maqsadli bozor tushunchasi tarkibiga kiradi, ya’ni reklama jarayoni qatnashchilari o‘z faoliyatlarini mujassamlashtirgan maketing kommunikatsiyalari tarkibi hisoblanadi. Reklama bozori-ma’lum bir aniq tovar yoki xizmatga nisbatan o‘xshash ehtiyojlar, yetarli resurslar, shuningdek, harid qilish imkoniyatining borligi va tayyorligi bilan boMgan reklamaning mavjud va potentsial iste’molchilari yig‘indisidan iborat. Bu bozor, birinchidan, reklama ishlab chiqaruvchilari va iste’molchilari orasida, ikkinchidan, ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar guruhi ichida iqtisodiy aloqala tizimini ifodalaydi. Bunda birinchi ko‘rinishdagi aloqalaming asosiy shakli-olib sotish, ikkinchisiniki esa raqobat hisoblanadi. Reklama bozorining jalb qilishligi, salohiyat, oson yetishish mumkin boMgan, barqarorlik, istiqbollilik, daromadlilik, himoyalanganlik kabi ko'rsatkichlar bilan harakterlanadi. Firmaning maqsadli harakati reklama bozorining berilgan segmentiga chiqish imkoniyati borligini bildiradi. Reklama bozorining segmenti uning imkoniyatlarini baholash uchun oMchamli boMishi kerak; tanlangan segment oMchamlari, talab dinamikasi, o'zining yalpi salohiyati bo’yicha ahamiyatli boMishi kerak; segment ichida iste’molchilar tomonidan nisbatan birqaror o'xshashlik boMishi kerak; reklama segmenti o’zining rivojlanishi uchun yaxshi istiqbollarga ega bo’lishi kerak; reklama segmentining darotnadliligi foyda normasi, rentabclligi va aksiyalar dividentlari asosida aniqlanadi.

Reklama xizmatlari bozorining an’anaviy tovarlar bozoridan asosiy farqi quyidagilar:
• reklama paydo bo'lishidan oldin uni baholab va taqqoslab bo‘lmaydi, faqatgina reklamadan kutilayotgan va olingan foydanigina taqqoslash mumkin;
• bunda kerakli reklamaga iste’molchi emas, balki reklama beruvchi buyurtma beradi;
• reklama iste’molchilari sanoat va iste’mol tovarlari bozorining iste’molchilaridan keskin farq qiladi. Bu xususiyat reklama agentligidan reklama beruvchining maqsadli segmenti asosida maqsadli auditoriyani aniqlashini talab qiladi. (maqsadli bozor-bu firmaning eng foydali potensial mijozlaridir);
• noma’lum tovar va xizmatlarga reklama qilinmaydi;
• rivojlangan bozor iqtisodiyotida bu bozor yuqori daromad keltiradi; • reklama agentliklarining xalqaro tarmog'i tuziladi;
• reklama harajatlari keskin ko‘payadi, lekin xalqaro miqyosda reklama faoliyatidan keladigan daromad oshadi;
• xalqaro OAVning tashkil etilishi va transmilliy sun’iy yoidoshli hamda kabel teievideniyelarining paydo bo‘lishi munosabati bilan reklama bozori keskin baynalminallashmoqda (maxsus kanallar);
• internet elektron tarmog'i rivojlanishi bilan yangi imkoniyatlar paydo bo'lmoqda.
Reklama bozorining konyunktura hosil qiluvchi omillariga quyidagilar kiradi: davriy (inqiroz, turg’unlik, jonlanish, bozor iqtisodiytining ko‘tarilishi) va nodavriy (ilmiy-texnika taraqqiyoti, raqobashilik ta’siri, davlat tomonidan tartibga solish, siyosiy inqirozlar, ijtimoiy ixtiloflar, mavsumiylik, inflatsiya).
Reklama bozorini harakterlovchi miqdoriy parametrlar-bozor salohiyati, bozor hajmi, bozorning to’yinganlik darajasi, bozor o ‘sish sur’atlari, reklama agentliklari orasida bozorni taqsimlashdir. 22 Reklama bozorining sifatiy harakteristikalariga quyidagilar kiradi: ijodiylik, reklama beruvchilaming sabablari, stil, moda, reklama iste’molchilari didlari, mazmun, ahloqiy jihatlar va boshqalar.