O‘zbekiston milliy universiteti m. ShAripov d. Fayzixo‘jayeva mantiq tarixi va nazariyasi falsafa yo‘nalishi talabalari uchun Darslik Toshkent

Mantiq ilmining predmeti haqida. Ibn Sino, asosan, Aristotel va Forobiyning mantiqiy ta’limotlarini davom ettirgan bo‘lsa-da, ko‘p masalalarda mustaqil yo‘l tutadi. Ibn Sino mantiq fanini: “Ma’lum bilimlardan noma’lum bilimlarni keltirib chiqaruvchi, ularni bir-biridan farq qiluvchi, chin va xato bilimlar, ularning turlarini o‘rganuvchi fan yoki nazariy san’atdir”²⁰³, - deb ta’riflaydi. Mutafakkir mantiq ilmi obyektiv olamni bilish uchun xizmat qiladi, bilish esa real predmetlarni, avvalo, sezgilar orqali aks ettirishga, so‘ng aqliy, mavhum tafakkurlashga asoslanadi, - deb ta’kidlaydi.

Ibn Sino falsafa, bilish nazariyasi va mantiq muammolarini aralashtirib yubormaydi, ularni alohida-alohida bayon qiladi. Bu jihatdan Ibn Sinoning mantiq fani haqidagi ta’limoti Aristotel yaratgan mantiq faniga nisbatan juda ko‘p yangi ma’lumotlarni beradi. Uning mantiqiy masalalarni o‘rganishda turli belgi (simvol)lardan foydalanishi ham mutafakkirning yutug‘i hisoblanadi.

Ibn Sinoning mantiqiy ta’limotida tafakkur shakllari bo‘lgan tushuncha, mulohaza, xulosa chiqarish, ularning tuzilishi, turlari, shuningdek, isbotlash masalalari keng va har tomonlama tahlil etilgan.

Ibn Sino mantiqiy ta’limotini xulosa chiqarish va isbotlashning muhim tarkibiy qismi bo‘lgan tushuncha va mulohazaning tabiatini aniqlashdan boshlagan.