Oʼzbekiston Respublikasi Amir Temur nomidagi dxx akademiyasi

Mamlakatlar tranzit-kommunikatsiya salohiyatini shakllantirish va rivojlantirish.
Qulay geografik joylashuvga ega O’zbekiston va Ozarbayjon uchun transport tizimini rivojlantirish katta ahamiyatga ega. Aloqa, ta’lim, sog‘liqni saqlash, energetika sohalari bilan bir qatorda transport iqtisodiy infratuzilmaning muhim elementi sifatida mamlakatning birlamchi ehtiyojlarini qondirishga, davlatning ijtimoiy-iqtisodiy va tashqi iqtisodiy ustuvor yo‘nalishlarini amalga oshirishga xizmat qilishga mo‘ljallangan. Transport Ozarbayjon, O’zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, shuning uchun ham davlatning e’tibori va nazorati markazida. Ozarbayjon va O’zbekiston Sharq-G‘arbiy transport koridoridagi eng yirik tranzit va logistika markazlaridan biridir.
Amalga oshirilayotgan ishlarda temir yo'l transporti alohida o'rin tutadi. 2017-yilning 30-oktabr kuni Boku shahrida “Boku-Tbilisi-Kars” temir yo‘lining rasmiy foydalanishga topshirilishiga bag‘ishlangan tantanali marosim bo‘lib o‘tdi. Boku-Tbilisi-Kars (BTK) temir yo'l liniyasining foydalanishga topshirilishi Ozarbayjonni Sharq va G'arbni bog'laydigan markaziy markazga aylantirish g'oyasini jonlantirdi. Rasmiy ma'lumotlarga ko'ra, bu Xitoydan Yevropaga eng foydali va eng qisqa yo'ldir. Boku-Tbilisi-Kars temir yo‘li Markaziy Osiyo davlatlari – Turkmaniston, Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston, shuningdek, Afg‘onistonga Yevropa va jahon bozorlariga chiqishni soddalashtirish imkonini beradi. Shunday qilib, tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, BTK Xitoydan Evropaga tovarlarni tashish uchun Rossiya quruqlik yo'lidan ancha qisqaroq va shu bilan birga ancha kam vaqt talab etadi.

1-rasm. Boku-Tbilisi-Kars temir yo‘li xaritasi
Biroq, BTK yordamida eng qisqa marshrutni tanlash ham bir qator shartlar bilan bog'liq. Bunga yo‘nalish xavfsizligi, byurokratik to‘siqlarni bekor qilish, qaytishda konteynerlarni yuk bilan ta’minlash kiradi. Bularning barchasi BTK va Ozarbayjon yo'nalishini tanlashni ta'minlashi kerak. Sobiq Sovet Ittifoqi o'z konteynerlarini xalqaro tashkilot standartlari (ISO) talablariga muvofiq standartlashtirmagan. Shu munosabat bilan TRACEKA Yevropa Ittifoqi dasturi sobiq Sovet Ittifoqi respublikalariga texnik yordam ko'rsatdi. Masalan, Yevropa Ittifoqi tomonidan ajratilgan sarmoyalar hisobidan Boku porti va Turkmanboshi portida texnik jihozlash ishlari amalga oshirildi, Olmaota va Bishkek, shuningdek, Buxoroda konteyner terminallari ta’mirlandi.
TRACEKA loyihasi Trans-Sibir yo‘lagiga kuchli muqobil bo‘lib, uning asosiy maqsadi Osiyodan (Xitoy) Yevropaga yuk oqimini jalb qilishdir. Ta'kidlanganidek, hozirgi vaqtda Xitoydan Yevropaga yuk oqimining asosiy qismi 64 dengiz va Trans-Sibir koridori orqali amalga oshirilmoqda. Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston temir yo'li qurilishi Rossiya Trans-Sibir temir yo'liga muqobil bo'ladi va shu tariqa TRACEKA loyihasining bir qismiga aylanadi. TRACEKA Uzoq Sharqni Yevropa bilan bog‘lovchi eng qisqa yo‘lga aylanadi.