O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI

VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI.

Axborot texnologiyalari Kafedrasi

Ma’lumotlar bazasi boshqarish Fanidan

AMALIY ISH 1-2-3.

Bajardi: 219-18-guruh talabasi Ziyatov Chori

Tekshirdi: Asqaraliyev Odilbek

TOSHKENT 2020

SQL tili quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:

∙DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili ) - ANSI dа ma’lumotlar sxemаsini tа’riflаsh tili, оb’ektlаrni (jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvirlаr vа hоkаzо) yarаtuvchi buyruqlar to’plamidan ibоrаt.

∙DML (Mа’lumоtlаrni O‘zgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdа jаdvаllаrdа qаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi buyruqlar mаjmuаsidir.

∙DCL (Mа’lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigа aniq оb’ektlаrga tа’sir o‘tkаzishgа ruхsаt berish yoki bermаslikni аniqlоvchi buyruqlardаn ibоrаt.

Ishni boshlashdan oldin avval yaratigan bazani ko`rib chiqishimiz uchu -show databases komandasini kiritamiz.

1. 
   Rasm. Avvalgi yaratilgan bazani ko`rish
   

∙DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili )-tarkibiga kiruvchi komandalar vazifalari:

1. CREATE – yangi jadval hosil qilish uchun ishlatiladi. Quyidagi ko’rinishda yoziladi:

a)CREATE DATABASES omi>- yangi baza yaratish

2-rasm. TATU nomli baza yaratish

b)CREATE TABLE <jadval_nomi>( ustun_nomi va toifasi, … );

create table talaba ( id int,fio varchar(20), email varchar(15));- TATU nomli bazada talaba nomli jadval yaratish

3-rasm. TATU nomli bazada talaba nomli jadval yaratish

desc talaba-talaba nomli jadvalni ko`rish

4-rasm. Yaratilgan Jadvalni ko`rish.

desc talaba-talaba nomli jadvalni ko`rish

2) ALTER – jadvalga o’zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo’shish buyrug’i sintaksisi quyidagicha:

ALTER TABLE _nomi> ADD <ustun_nomi>oifasi>’lchami>;

ALTER TABLE TATU ADD ADRES VARCHARA(10)- talaba nomli jadvalga adres nomli qator qo`shish

5-rasm. Yaratilgan jadvalga adres qatorini qo`shish.

3. MODIFY –komandasi tip uzunligini o`zgartiradi .

Buni quyidagi misolda ko`rishimiz mumkin:

ALTER TABLE TALABA MODIFY ADRES VARCHAR(30)- talaba jadvalidagi adres uzunligini (10) dan (30) ga ozgartirich.

6-rasm.Adres uzunligini varchar(10) ni varchar (30) ga o`zgartirish.

4. CHANGE-komandasi qatordagi yozuvlarni o`zgartirish uchun ishlatiladi.

ALTER TABLE TALABA CHANGE ADRES ADDESS VARCHAR(20)- talaba jadvalidagi adres yozuvini address yozuviga o`zgartirish

7-rasm. Adres yozuvini address yozuviga o`zgartirish va jadvalni chiqarish.

5. DROP - jadvalni o’chirish buyrug’i. Jadvalni o'chirish imkoniga ega bo’lish uchun, jadval egasi (ya’ni yaratuvchisi) bo’lshingiz kerak. Faqat bo‘sh jadvalni o'chirish mumkin. Qatorlarga ega bo’lgan, to’ldirilgan jadvalni o‘chirish mumkin emas, ya’ni jadval o‘chirishdan oldin tozalangan bo’lshi kerak. Jadvalni o'chirish buyrug'i quyidagi ko‘rinishga ega:

DROP TABLE adval_nomi>;

DROP TABLE TALABA- talaba nomli jadvalni o`chirish.

8-rasm. Yaratilgan jadvalni o`chirish.

Exams nomli bazada ishlash.

Cheklovlarni o`rnatish.

Yangi qatot qo`shish.

Ma`lumotlarni kiritish.

Jadvallarni to`liq ko`rish.

7-satrni o`chirish.

Id=3 raqamli talaba uy manzilini o`zgartirish.

Jadvalda Toshkent shaxrida yashovchi talabalarni ro`yhatini chiqarish.