O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlanshtirish vazirligi

C++ kodi  cout << “Hello World!”;
Python kodi  print(‘Hello World!’)
Bu imkoniyat dasturchilar uchun ancha-muncha qulaylik yaratib beradi.
Python dasturini o‘rnatish
1. Pythonning rasmiy saytiga kiriladi. Brauzer qatoriga http://www.python.org manzilini kiritib, Downloads bo‘limi tanlanadi.
2. Pythonni yuklab olish. Kompyuter operatsion tizimi (masalan, Windows)ga mos o‘rnatgichning so‘nggi varianti (Python 3.11.1) yuklab olinadi.
3. O‘rnatish. Yuklab olingan o‘rnatgich fayl ishga tushiriladi va “Установить для всех пользователей” ko‘rsatmasi tanlanadi hamda o‘rnatish jarayonidagi barcha oyna so‘rovlarida “Next” tugmachasi bosiladi.
4. IDLEni ishga tushirish. Dastur xatolarsiz o‘rnatilganligini tekshirish uchun “Пуск” orqali “Все программы” ko‘rsatmasi tanlanadi, Python papkasi ochiladi va IDLE ishga tushiriladi.

1.3 Python dasturlash tilida telegram bot yaratish prinsiplari
Python dasturlash tilida
II BOB AMALIY QISMI

1. 
   Loyiha uchun foydalaniladigan qurilmalar va datchiglar ishlash prinsplari.
   

Loyiha uchun foydalaniladigan qurilmalar va datchiglar ishlash prinsplari xaqida aytib o’tar ekanmiz rele deb ma’lum bir kirish signali o’zgarganda chiqish signali sakrashsimon o’zgaruvchi moslamaga aytiladi. Rele qishloq xo’jalik avtomatikasida eng ko’p qo’llaniladigan elementlardan biri hisoblanadi. T a’sir qiladigan fizik kattaliklariga qarab ular elektrik, mexanik, magnit, issi qlik, optik, radioaktiv, akustik va kimeviy relelarga bo’linadi.
Ish prinsipi bo’yicha elektrik relelar o’z navbatida 9-turga bo’linadi.
1-jadval

Elektromagnit relelarida chulg’amdan o’ tayotgan tok ta’sirida magnit maydon xosil bo’lib yakorning va kontaktlarning xolati o’zgartiriladi.
Magnitoelektrik relelarda chulg’am ramka kur inishida bajarilib o’zgarmas magnit maydonida joylashtirilgan. Chulg’amdan tok utayotganda ramka prujinani kuchini yengib xarakatga keladi va kontaktlarning xolatini uzgartiradi.
Elektrodinamik rele ish prinsipi buyicha magnitoelektrik relega o’xshash lekin undagi magnit maydoni maxsus uyg’ot ish cho’lg’ami bilan hosil etiladi.
Induksion relening ish prinsipi relening cho’lg’ami hosil qiladigan o’zgaruvchan magnit oqimi va xarakatla nuvchan diskda hosil bo’ladigan tok o’zaro ta’siriga asoslangan.
Ferromagnit relelar magnit kattaliklari (magnit oqimi, magnit maydoni kuchlanganligi) yoki ferrodinamik ma teriallarining magnit tavsifnomalari o’zgarilishi ta’sirida ishlaydi.
Elektron va ion relelari bevosita kuchlanish yoki tok kuc hi natijasida hosil bo’ladigan sakrashsimon o’zgarishlar ta’sirida ishlaydi.
Elektroissiqlik relelari xarorat ta’sirida ishl aydi. Ularning ish prinsipi yuqorida ko’rib chiqilgan bimetalik va bila tomitrik datchiklarning ish prinsipiga o’xshash bo’ladi.
Rezonans relelari ish prinsipi elektrik tebranish tizimlarda hosil bo’ladigan
rezonasga asoslangan.
Avtomatika tizimlarining datchiklari beradigan signallar quvvati odatda rostlovchi organni boshqarish uchun yetarli bo’lmaydi. Datchiklarning chiqish quvvati ko’pchilik hollarda vattning mingdan bir ulushlarini tashkil etadi, vaxolanki, rostlovchi organ uchun zarur bo’lgan quvvat o’nlab va yuzlab kilovattni tashkil etishi mumkin. Rostlovchi organni boshqarish uchun yetarli quvvatga ega bo’lish va quvvatli datchiklar ishlat maslik uchun avtomatika tizimlarida kuchaytirgichlardan foydalaniladi.
Kuchaytirgichlar chiqish quvvatinin g qiymatiga; kuchaytirgichga keltiriladigan yordamchi energi yaning turiga kuchaytirish koeffitsiyentiga; ishlash prinsipiga; chiqish va kirish miqdorlari o’rtasidagi og’lanishni ko’rsatuvchi xarakteristikaning shakliga ko’ra bir-biridan farq qiladi. Avtomatika tizimlarida ishlatiladigan xozirgi kucha ytirgichlarning chiqish quvvati vattning bir necha ulushidan o’nlab va undan ortiq kilovattgacha boradi. Kuchaytirgichlarga keltiriladi gap yordamchi energiyaning turiga qapab elektrik, elektromexanikaviy, magnitli , elektron, gidravlik, pnevmatik va kombinatsiyalashgan kuchaytirgichlar bo’l adi. Qishloq xo’jalik ob’ektlarining avtomatikasida elektrik, elektro-mexani kaviy, magnitli, elektron va gidravlik kuchaytirgichlar keng ko’lamda ishlatilmoqda . Kuchaytirish koeffitsiyentiga qarab signalni ming, yuz ming va undan ortiq marta kuchaytiruvchi kuchaytirgichlar bo’ladi. Elektrik kuchaytirgichlar quvva tni, kuchlanishni yoki tok kuchini kuchaytirishi mumkin. Tavsifnomaning shakli jixatdan chiziqli va nochiziqli tavsifnomali kuchaytirgichlar bo’ladi. Chiziqli kuchaytirgichlarda chiqish miqdori rostlashning barcha intervallarida kirish miqdoriga to’g’ri proporsional bo’ladi. Nochiziqli kuchaytirgichlarda kirish bilan chiqish o’rtasida proporsionallik bo’lmaydi. Nochiziqli tavsifnomalarning shakli turlicha bo’ladi. Avtomatika tizimlarining kuchaytirgichlariga quyidagi talablar qo’yiladi.
1. Chiqish quvvati rostlovchi organni bos hqarish uchun yetarli bo’lishi.
2. Xarakteristikasi mumkin qadar to’g’ri chiziqqa yaqin kelishi.
3. Nosezgirligi yo’l qo’yiladigandan ortiq bo’lmasligi.
4. Signalni uzatishda kechikish xarakati minimal bo’lishi va yo’l qo’yiladigan chegaradan chiqmasligi.
Kuchaytirgich qurilmasi kuchaytiruvchi element, rezistor, kondensator, chiqish zanjiridagi doimiy kuchlanish manba i hamda iste’molchidan iborat. Bitta kuchaytiruvchi elementi bo’lgan zanjir kask ad deb ataladi. Kuchaytiruvchi element sifatida qanday element ishlatishiga qara b kuchaytirgichlar elektron, magnitli va boshqa hillarga bo’linadi. Ish rejimiga ko’ra ular chiziqli va nochiziqli kuchaytirgichlarga bo’linadi. Chiziqli ish re jimida ishlovchi kuchaytirgichlar kirish signalining uning shaklini o’zgartirmasdan kuchaytirib beradi. Chiziqli bo’lmagan ish rejimida ishlovchi kuchaytirgichlarda esa kirish signali ma’lum qiymatga erishganidan so’ng chiqishdagi signal o’zgarmaydi.
Chiziqli rejimda ishlaydigan kuchaytirgichlarning asosiy xarakteristikasi amplituda chastota xarakteristikasidir. Ushbu xarakteristika kuchlanish bo’yicha kuchaytirish koeffitsiyentining moduli chastotaga qanday bog’liqligini ko’rsatadi. achx siga ko’ra chiziqli kuchaytirgichlar tovush chastotalar kuchaytirgichi (tchk), quyi chastotalar kuchaytirgichi (kchk), yuqori chastotalar uchaytirgichi (yuchk), sekin o’zgaruvcha n signal kuchaytirgich i yoki o’zgarmas tok kuchaytirgichi (utk) va boshqalarga bo’linadi. Hozirgi vaqtda eng keng tarqalgan kuc haytirgichlar kuchaytiruvchi element sifatida ikki qutbli yoki bir qutbli tranzist orlar ishlatiladi. Kuchaytirish quyidagicha amalga oshiriladi. Boshqariladigan element (tranzistor) ning kirish zanjiriga kirish signalining kuchlanishi beriladi. Bu kuchlanish ta’sirida kirish zanjirida kirish toki hosil bo’ladi.