O’zbekiston Respublikasi Davlat Arxitektura va Qurilish Vazirligi

1.2 Amaldagi materiallarga qo'yiladigan talablar.

1.2.1. Ishlatiladigan materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar tanlash, (nomi, talab ТНПА ga muvofiq)

Sement
ГОСТ 30515, ГОСТ 10178, ГОСТ 31108 bo'yicha sement.
sement ГОСТ 10178 ПЦ-Д0 - ПЦ-Д20; Bug’lanish samaralili bo’yicha I yoki II guruh. Siqilish kuchiqa qarab sementning mustahkamligi bo’yicha sinfi 1.2.1 jadvalida ko'rsatilgan.

Jadval 1.2.1-sementning bosim kuchi sinfga qarab

Sement turini belgilash	Bosim kuchi sinf	Mustahkamlig chegarasi, MPa (kgs/sm")
		Siqilish kuniga qarab, kun
		3	28 ПЦ
ПЦ -Д5,	32,5	-	32,5 (400)
ПЦ-Д20	42,5	-	49,0 (500)
ПЦ-Д20-Б	32,5	24,5 (250)	39,2 (400)
	42,5	27,5 (280)	49,0 (500)

Sinfga qarab, bug'lanish samaradorligi bo'yicha sementlarni taqsimlash 1.2.2-jadvalda keltirilgan.
Jadval 1.2.2-sementning sinfiga qarab bug'lanish samaradorligi bo'yicha taqsimlanishi

Bug'lanish samaradorligi guruhi	Sement turi	Bug'lanishdan keyin siqilishdagi mustahkamlik chegarasi, MPa (kgs/sm) Sement sinflari uchun
		32,5	42,5	52,5
1	ПЦ	27(270) dan ortiq	32(320) dan ortiq	38(380) dan ortiq
2	ПЦ	24 dan 27 gacha (240 dan 270 gacha)	28 dan 32 gacha (280 dan 320 gacha)	33 dan 38 gacha (330 dan 380 gacha)
3	ПЦ	24(240) dan kam	28(280) dan kam	33 (330) dan kam

Qurilish Sementi ГОСТ 31108 turi ЦЕМ I, ЦЕМ II sinfiga ko'ra umumiy quvvati kamida 42,5.­Siqilishdagi sementning mustahkamligi 1.2.3 jadvalida ko'rsatilgan qiymatlardan kam bo'lmasligi kerak.
Jadval 1.2.3-Sementning siqilishdagi mustahkamligi

Sement mustahkamligi bo’yicha sinfi	Bosim kuchi, MPa
	2 kun	7 kun	28 kun
	kamida		kamida	ko’pibilan
42,5 H	10	-	42, 5	62,5
42,5 B	20	-
52,5 H	20	-	52,5	-
52,5 B	30	-

Sementning har bir partiyasi yoki uning bir qismi ГОСТ 30515 sifat hujjati bilan birga bo'lishi kerak.
Iste'molchi sement ishlab chiqaruvchisidan barcha ­yetkazib berish testlarining natijalarini, shuningdek, mineralogik tarkib bo'yicha ma'lumotlarni talab qilish huquqiga ega.
Zarur bo'lganda, iste'molchi sementning nazorat sinovlarini o'tkazish huquqiga ega, bu kafolat muddati tugaganidan kechiktirmasdan boshlanishi kerak.
Qum
ГОСТ 8736 bo'yicha toshlardan ezilgan tabiiy qum, tabiiy qoraqarag'ali siyonlangan yoki boyitilgan, uch qatlamli tashqi devor panellari uchun nozik to’ldiruvchi sifatida ishlatilishi kerak­.
Tabiiy qumlarning donadorlik tarkibiga mos kelmasa, ГОСТ 8736 mayda va juda mayda qumlarga kattalashtiruvchi qo'shimcha – maydalab elakdan o’tkazilgan qum yoki yirik qum, kub shaklidagi shag’al 2,5-5 mm fraktsiyasining ishlatilishi mumkin.Qumning yirikligi 1.5-2.5.
Qumdagi chang va loy zarralari, shuningdek, tuproqdagi loy miqdori 1.3.4­jadvalida ko'rsatilgandan oshmasligi kerak.
Jadval 1.2.4-chang va loy zarralari qumidagi tarkib

Qumning sinf va guruhi	chang va loy zarallari tarkibi		Tuproqdagi loy tarkibi
	Tabiiy qumda	Maydalashda qumdan chiqgan	Qumdagi tabiiy	Maydalashda qumdan chiqgan
1	2	3	4	5
Yuqori sinf
2,5 mm gacha bo'lgan donalarning kattaligiga ega bo'lgan eng yuqori sinf:
o'rta va kichik	2	3	0,25	0,35
Donadorligi miqdori 1,25 mm gacha:
kichik va juda kichik	3	4	0,35	0,50
I sinf
Kichik	3	5	0,35	0,50
II sinf
kichik va juda kichik	5	10	0,50	2

Yangi qurilayotgan turar-joy va jamoat binolarini qurishda foydalaniladigan uch qatlamli tashqi panellar ishlab chiqarish uchun Qumdagi tabiiy radionuklidlarning o'ziga xos samarali faoliyati 370 Bk / kg dan oshmasligi, aholi punktlari hududida ishlab chiqarish binolari va inshootlarini qurishda esa 740 Bk / kg dan oshmasligi kerak.
Qum tarkibida begona moddalar bo'lmasligi kerak.
Har bir qum partiyasi ГОСТ 8736 bo'yicha belgilangan shaklning sifati to'g'risidagi hujjat bilan birga bo'lishi kerak.
Shag’al
Panellar ishlab chiqarish uchun yirrik to’ldiruvchilar ГОСТ 8267 asosan tanlanadi. Yirik to’ldiruvchilar donadorligi 20 mm dan oshmasligi kerak.
Shag’al toshlardagi chang va loy zarralari tarkibi barcha sinfdagi betonlari uchun 1% dan oshmasligi kerak.
400 va undan yuqori markali maydalangan toshlar uchun toshlardagi tuproqdagi loy miqdori massa bo'yicha 0,25% dan oshmasligi kerak..
Dag'al to’ldiruvchida lamellar (porloq) va igna shaklidagi donalarning tarkibi og'irlik bo'yicha 35% dan oshmasligi kerak.
Kimyoviy qo'shimchalar
Beton qorishmasini tayyorlash uchun ishlatiladigan qo'shimchalar ТНПА ga mos kelishi kerak, "­beton va ohak uchun kimyoviy qo'shimchalar" katalogiga kiritilishi kerak. "Staxement" (C-3) plastifikatsiyalash uchun qo'shimchalar Kxd2-2011 ga mos kelishi kerak.
Katalogga kiritilmagan kimyoviy qo'shimchalar­ amaldagi normativ hujjatlarga muvofiq ishlab chiqarilgan taqdirda foydalanishga ruxsat etiladi.­Boshqa mamlakatlarning normativ hujjatlariga muvofiq ishlab chiqarilgan va qo'yiladigan import qilinadigan qo'shimchalar-mehnat kodeksining ТКП 45-1.01-46 talablariga muvofiq Minstroyarxitektura tomonidan berilgan texnik guvohnoma mavjud bo'lgan taqdirda, shuningdek, ular СК-4 qurilish katalogiga kiritilgan bo'lsa, "1990 yilda sanoat tomonidan ishlab chiqarilgan beton va qurilish eritmalari uchun kimyoviy qo'shimchalar ro'yxati, 2-son П4-4.90".
Uch qatlamli tashqi devor panellarini ishlab chiqarishda "staxement C-3" qo'shimchasi ishlatilgan
STACHEMENT C-3-naftalin sulfat kislota va formaldegidning kondensatsiya mahsulotlariga asoslangan keng spektrli samarali superplastifikatorQo'shimchalar monolitik betondan konstruktsiyalarni qurishda, og'ir betondan tayyorlangan prefabrik beton konstruktsiyalari va beton mahsulotlarini ishlab chiqarishda, gözenekli to’ldiruvchilarda beton ishlab chiqarishda, issiqlikka chidamli beton, tovar betonda foydalanish tavsiya etiladi. Plastiklashtiruvchi ta'sir samaradorligi I guruhining plastiklashtiruvchi qo'shimchalarini nazarda tutadi. Ishlab chiqarish qo'shimcha va quruq va suyuq shaklida ishlab chiqarilgan va "binolar va inshootlar, qurilish materiallari va mahsulotlar o'rnatilgan muhim xavfsizlik talablariga javob beradi. Xavfsizlik "
Qo’lanilishi
Plastiklashtiruvchi qo'shimchalardan foydalanish STAXEMENT C-3 quyidagi ko'rsatkichlarga erishishga imkon beradi:

• 
  Yuqori surma va quyma beton aralashmalarni olish (П4, П5);
  
• 
  Beton aralashmada В/Ц (suvni kamaytirish ta'siri) kamayishi;
  
• 
  Suvni kamaytirish ta'siri tufayli yakuniy quvvatni 20 % yoki undan ko'proq oshiring.
  
• 
  Suvga chidamlilik, sovuqqa chidamliligi, korroziyaga chidamliligi bo'yicha yuqori ko'rsatkichli betonlarni olishda;
  
• 
  Beton kuchini kamaytirmasdan sement 15 - 20% tejash ;
  
• 
  Past darajadagi sementlardan foydalanish;
  
• 
  Tebranish vaqtini va intensivligini kamaytirish;
  
• 
  Bino va inshootlarni shakllantirish muddatini qisqartirish;
  
• 
  Issiqlik-namlik ishlov berish vaqtini qisqartirish yoki izotermik isitish haroratini pasaytirish.
  

Miqdor
Qo'shimchaning tavsiya etilgan miqdri 100 kg sement uchun suyuq holatda 0,9 dan 2,5 kg gacha (yoki quruq holatda 0,3 - 0,8 kg). Optimal dozani qo'llash maqsadiga, ishlatiladigan sementga va kerakli natijaga qarab belgilash kerak. Suyuq shaklida qo'shimcha Staxement C-3 suv aralashtirish qismi bilan aralashtirish jarayoni oxirida nam beton yoki ohak aralashmasiga, ta'sir oshirish uchun ham, suv aralashtirish qo'shiladi. C-3 Stakement qo'shilishi bilan betonning tarkibini tanlash plastifikatorni qo'llash maqsadlarini hisobga olgan holda qo'shimchalarsiz betonning ishchi tarkibini sozlashdir
Amaldagi qo'shimcha eritmaning konsentratsiyasi texnologiya talablari va foydalanish qulayligi asosida tanlanadi. 35% konsentratsiyali 100 kg eritma tayyorlash uchun siz 35 kg quruq qo'shimcha va 65 litr suv olishingiz kerak (qo'shimchadagi namlikdan tashqari).
Suyuq qo'shimchani saqlash vaqtida namlika ruxsat beriladi. Bunday holda, ishlatishdan oldin qo'shimchani bir vaqtning o'zida isitish bilan aralashtirish kerak. Tasodifiy muzlash holatlarida suyuq qo'shimchalar sifat ko'rsatkichlarini kamaytirmaydi. Qo'shimchani ishlatish betonda armatura korroziyasini keltirib chiqarmaydi va beton yuzasida gullash hosil bo'lishiga olib kelmaydi.
Qadoqlash, tashish, saqlash.
Qo'shimcha Staxement C-3 tegishli transport turlari bo'yicha amaldagi yuklarni tashish qoidalariga muvofiq har qanday transport vositasida tashiladi. Tashish usuli atmosfera yog'inlaridan himoya qilish va konteynerning mexanik shikastlanishdan saqlanishini ta'minlashi kerak. Suyuq shakldagi qo'shimcha germetik yopilgan idishda, quruq holda, omborda ishlab chiqaruvchining ochilmagan o'ramida (25 kg p\p qoplarda) saqlanadi. Qo'shimchani quruq joyda, 50 ° C dan yuqori bo'lmagan haroratda saqlash kerak. Kafolatlangan saqlash muddati - ishlab chiqarilgan kundan boshlab 12 oy.
Mehnat xavfsizligi va sog'liqnisaqlash.
C-3 stachement o'rtacha xavfli moddadir va ГОСТ 12.1.007 bo'yicha III xavfli sinfga tegishli. Saqlash paytida zararli moddalar yoki bug'larni chiqarmaydi. Beton aralashmasiga qo'shimchalar kiritish betonning toksikologik va gigienik xususiyatlarini o'zgartirmaydi. ГОСТ 12.1.044 ga muvofiq suyuq qo'shimchalar yonuvchan bo'lmagan suyuqliklarga tegishlidir. Ish vaqtida sanitariya-gigiyena talablariga rioya qilish, teri va ko'zlar (ish kiyimlari, qo'lqoplar) bilan bevosita aloqani oldini olish uchun shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish kerak. C-3 Staxement quruq qo'shimchalar bilan ishlaydigan xonalarda ventilaytsiya tizimi bilan ta'minlash kerak, shuningdek ochiq olovdan foydalanish tavsiya etilmaydi.
Suv
Beton aralashmani tayyorlash uchun suv СТБ 1114 talablariga javob berishi kerak.
Eruvchan tuzlar, sulfatlar, xloridlar va to'xtatilgan zarrachalarni o'z ichiga olgan texnik suvni sinovdan o'tkazishda yiliga bir marta amalga oshirilishi kerak.
Armatura
Panellarni armaturalash uchun quyidagi turdagi va sinflardagi po'lat armaturalardan foydalaning:
- ГОСТ 10884 bo'yicha At-IIIS (At400C, At500C) termomexanik jihatdan mustahkamlangan sinf;
-ГОСТ 5 781 bo'yicha A-III (A400), A-IV (600) sinfidagi issiq prokatlangan davriy profil;
-ГОСТ 5781 bo'yicha A-I (A240) , A — II (A300) sinfidagi;
-ГОСТ 6727 bo'yicha Bp-I sinf simlari;
Mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun GOST 380 bo'yicha oddiy uglerodli po'latdan, GOST 19281 bo'yicha past uglerodli po'latdan foydalanish kerak.
O'rnatish halqalarini ishlab chiqarish uchun GOST 5781.5.11.5 bo'yicha Ac-II (Ac300) toifali 10ГТ va A-I (A240) Ст3сп va Ст3сп sinfidagi issiq prokat po'latdan foydalanish kerak
Armatura va qo’shimcha mahsulotlarning shakli, o'lchamlari, ularning panellardagi joylashuvi va mahkamlash usullari ishchi chizmalarning talablariga muvofiq bo'lishi kerak.
Payvandlanuvcha armatura va o'rnatilgan mahsulotlar GOST 10922 va GOST 23858 5.11.7 talablariga javob berishi kerak. Avtoklavlangan g’ovak beton va engil betondan yasalgan po'latdan o'rnatilgan va birlashtiruvchi mahsulotlarning sirtlari, shuningdek, armatura buyumlari turi va texnik xususiyatlari korroziyaga qarshi qoplamaga ega bo'lishi kerak. ma'lum bir bino uchun loyiha hujjatlarida belgilangan va ishlab chiqarish buyurtma panellarida ko'rsatilganlar.
s hakl 1.2.1.1. Uch qavatli devor panelning armaturalash eskizi.