O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti
Download 4.49 Mb. Pdf ko'rish
|
Raqamli iqtisodiyot Gulyamov 2020 [@iqtisodchi kutubxonasi]
|
Avstriya, Avstraliya, Buyuk Britaniya, Koreyava boshqalar) asosiy e’tiborni
“raqamli tibbiyot” va “aqlli shahar” ijtimoiy yo‘nalishlariga qaratgan. Bunday loyihalarni rivojlantirish yo’nalishi jiddiy iqtisodiy samaraga ega emas, ammo bu holat bir qator dalillar bilan asoslanishi mumkin: birinchidan, har qanday keng ko‘lamli rivojlanish dasturi g‘arb turidagi ochiq jamiyatdajamiyat tomondan ma’qullanishi va qo‘llab-quvvatlanishi lozim. Shu sababli, raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi bunday ijtimoiy loyihalar belgisi ostida boradi; ikkinchidan, yirik sanoatlarda raqamli texnologiyalar joriy qilish ertami- kechmi, o‘z-o‘zidan iqtisodiy maqsadga muvofiqlik tufayli ro‘y beradi. Ijtimoiy loyihalar esa davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashga ehtiyoj sezadi (ya’ni, maqsadga muvodiq narsalar aqlga muvofiq, aqlga muvofiq narsalar esa maqsadga muvofiqdir); uchinchidan, ko‘pchilik rivojlangan mamlakatlarraqamli iqtisodiyotni ma’lum bir ko‘rinishda amalga oshirishga imkon beradigan sezilarli texnologik asoslarga ega bo‘ladi. Keng ko‘lamli ijtimoiy loyihalarni amalga oshirish 67 natijasidako‘p sonli mutaxassis bo‘lmagan foydalanuvchilardan teskari aloqaga ega bo‘linadi, bu esa foydalanuvchi nuqtai-nazaridan texnologiyalarni takomillashtirish va ularni aholining keng qatlamlari uchun ochiq qilishga imkon beradi; to‘rtinchidan, raqamli texnologiyalarni sanoatda joriy qilish (masalan, ishlab chiqarishda buyumlar interneti, 3D-printerlarni ishlab chiqarishga keng miqyosda joriy qilish kabilar) ancha tor doiradagi vazifalarni hal qilishi ko‘zda tutilgan. “Raqamli tibbiyot” va “aqlli shahar” ijtimoiy loyihalarini amalga oshirish esa ko‘proq murakkablik va xilma-xillikni talab qiladi hamda bunday loyihalar keng halq ommasi tomonidan taqdirlanadi. Barcha zamonaviy texnologiyalar uchun, ayniqsa, boshqaruv tizimi nuqtai-nazaridan shunday ko’rinishdagi «ijtimoiystress-test» zarurdir. Yuqorida aytib o‘tilganfikrlar va g’oyalar tufayli, ushbu ijtimoiy yo‘nalishlarning ijtimoiy muhit uchun muhimligi bizningcha, o’quvchiga ancha tushunarli bo’lgandir. Lekin ularning raqamli iqtisodiyot respublika dasturida qanday o‘ringa ega bo‘lishi lozimligi noaniq bo‘lib qolaveradi. Ilk pallada, resurslar cheklanganligi sababli, sa’yi-harakatlarni qaysi yo‘nalishga qaratish zarurligi haqida qaror qabul qilish zarur bo‘lishi ehtimoli katta, ya’ni, oldimizda ikki yo’l turibdi: ularning biri texnologiyalarni ijtimoiy moslashtirish bilan shug‘ullanish, ikkinchisi esa mahalliy texnologik asoslarni ko‘paytirish yo’li. Halqaro rivojlanish hamjamiyatining bashoratlariga ko‘ra, yaqin yillarda, hozirgi kunda aksariyat tarmoqlarda yetakchi mamlakatlar yigirmataligidan o‘rin olgan kompaniyalarning uchdan bir qismiuning e-platformalaridan yangi servislar va biznes-modellar yaratish uchun foydalanadigan qayta qurilgan «eski» kompaniyalar va yangi da’vogarlar tomonidan jiddiy raqobat his qiladi.Taxmin qilinishicha, bir necha o’n yillar ichida jahon iqtisodiyoti o‘sishining industrial bosqichi yakun topadi va uning kelgusi rivoji «lean production» tamoyillariga, additiv, nano- va bio texnologiyalarga asoslangan ishlab chiqarishlarning ko‘proq ta’siri ostida amalga oshirila boshlaydi. Mos ravishda, boshqaruv qarorlari ishlab chiqish va qabul qilish uchun talab qilinadigan axborot hajmi yana ham ortadi, tovarlar va hizmatlar ishlab chiqarish bo‘yicha boshqaruv tuzilmasi qayta 68 formatlanadi, aholi va biznesning davlat organlari bilan o‘zaro aloqalari tizimida katta o‘zgarishlar ro‘y beradi. Bunda ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishning ijobiy yo‘nalishiga o‘tish bosqichidagi asosiy omillar quyidagilar hisoblanadi: elektron hukumat konsepsiyasini amalga oshirish; transport, uy-joy kommunal hizmatlarini va boshqalarni kompleks axborotlashtirishga asoslanadigan «raqamli shahar» g‘oyasini hayotga tadbiq etish; yangi texnologik avlod tovarlarining bozorda ommaviy ravishda paydo bo‘lishi (masalan, robotlar, 3D-printerlar, haydovchisiz avtomobillar Download 4.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|