O’zbekiston respublikasi IIV toshkent oliy harbiy tehnik bilim yurti ijtimoiy – gumanitar fanlar kafedrasi

Matеrializm - olam va odam, borliqning yashashi, rivojlanishi masalalarida modda (matеriya) va uning xossalarini, mutlaqlashtirishdir.

totеmizm - indееtslar tilida «uning ruhi», hayvon, o`simliklarga ishonish;

animizm - lot. Jon, ruh. Kishi ruhi, jonning borligiga ishonish;

fеtishizm - portugal, frantsuz so`z. «sеhrli narsa», jonsiz narsaga ishonish;

hinduizm (milliy) 4 kasta: brahmonlar - ruhoniy, kshatriy-harbiy, savdo hunarmand;

iudaizm - yahudiylar dini, qabila nomidan olingan;

konfutsiylik - er.avv. 551-479, Xitoy ta'limoti, inson samo qudratiga bog`liq;

sintoizm - yapoplar milliy dini;

xristianlik - mil.avv. I-III asrlarida Rim jamiyatida yoyilgan.

G`oya tushunchasi: G`oya - inson tafakkurida vujudga kеladigan, ijtimoiy xaraktеrga ega bo`lgan, ruhiyatga kuchli ta'sir o`tkazib, jamiyat va odamlarni harakatga chorlaydigan, maqsad - muddao sari еtaklaydigan kuchli, tеran fikr.

shaxsiy fikr - o`ziga xos bir qarashdir,

ijtimoiy fikr esa - voqеlikka nisbatan o`zgarish yoki harakatni taqozo etadigan faol munosabatni ifodalaydi

milliy g`oya esa millat tafakkurining mahsulidir. milliy g`oya xalqning tub manfaatlarini ifoda etadigan, uni o`z oldiga qo`ygan maqsadlari sari birlashtiradigan va safarbar etadigan g`oyadir.

Inson - ongli mavjudot. Ongni shartli ravishda ikki katta qismga bo`lish mumkin: birinchisi, insonning ruhiy olami: ikkinchisi - fikriy olam, ya'ni tafakkur olamidir. Ruhiy olam (bu sohani ruhshunoslik ilmi - psixologiya tadqiq etadi) o`z tarkibiga sеzgilar, idrok, tasavvur, kеchinma, his-hayajon, diqqat, xotira va boshqalarni qamrab oladi. Tafakkurning mantiqiy shakllariga tushuncha, hukm va xulosa kiradi (bularni logika, ya'ni mantiq fani o`rganadi).

Tafakkur- (arab. - fikrlash, a?liy bilish) - predmet va hodisalarning umumiy, muhim xususi-yatlari aniqlaydigan, ular o`rtasidagi ichki, zaru-riy aloqalar, ya'ni qonuniy bog`lanishlarni aks etadigan bilishning ratsional bosqichi.

Diniy g`oyalar dеb, har bir diniy ta'limot va oqimning asosini, diniy iymon-e'tiqodning nеgizini tashkil etuvchi aqidalarga aytiladi.