Oʻzbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi oʻzbеkistоn davlat jismоniy tarbiya va sport universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna

Diagnozi. Bilakdan 5-10 ml qon olib, maxsus muhitga ekiladi, bunda 
brutsellalar gemokulturasini olish mumkin. Bu uzoq vaqt talab qiladi. Amalda 
ko‘proq serologik reaksiyalardan Rayt va Xeddelson reaksiyalari qo‘yiladi. 
Keyingi yillarda shu printsipga asoslanib, RPGA va RSK reaksiyalari ham 
qo‘llanilmoqda. Allergik reaksiyalardan Byurne reaksiyasi qo‘llanadi. Bemorning 
bilak terisi orasiga 0,1 ml brutsellin yuborilib, 48 soatdan so‘ng natijasi ko‘riladi. 
Musbat reaksiyada qilingan joy atrofi qizarib va bo‘rtib chiqadi.
Davolash. O‘tkir brutsellyoz bilan og‘rigan bemorlar kasalxonada 
davolanadi. Surunkali brutsellyozda faqat kasallik zo‘raygan davrda kasalxonaga 

---

109 
yotqiziladi. Levomitsetin bilan streptomitsin yoki tetratsiklin bilan streptomitsin 
kombinatsiya holida beriladi. Davolash kursi 10 kun. Odatda, 2-3 davolash kursi 
o‘tkaziladi. Brutsellyozning surunkali shakllarini davolashda vaktsinadan 
foydalaniladi. Vaktsinani G.P. Rudnev metodi bo‘yicha vena tomiriga 2 bosqichda 
yuborish, ayniqsa, samarali. Shuningdek, umumiy quvvatni oshiruvchi dorilar 
beriladi. Fizioterapiya yo‘li bilan davolash usullari surunkali brutsellyozda keng 
qo‘llaniladi.
Profilaktikasi. Profilaktika chora-tadbirlari veterinariya xodimlari bilan 
hamkorlikda amalga oshiriladi. Kasal hayvonlarni parvarish qilishda ehtiyot 
choralari (jomakor kiyish va hokazo) ko‘riladi. Aholiga sotiladigan sut 
pasterlanadi. Veterinariya xodimlari, qushxona va teri zavodlari xizmatchilari 
brutsellyoz vaksinasi bilan emlanadi.
TOUN (O‘LAT) 
Toun – kuchli umumiy intoksikatsiya, limfa tugunlari, o‘pka va boshqa 
organlarning spetsifik jarohatlanishi bilan kechadigan o‘tkir yuqumli kasallik. 
Kasallik og‘ir kechishi, o‘lim hollari ko‘p uchraydi, keng tarqalishga moyilligi 
tufayli toun o‘ta xavfli infeksiyalar guruhiga kiradi.
Bu kasallikni toun tayoqchasi qo‘zg‘atadi. U tuxum shaklini eslatadi. 
Bo‘yalganda qutblari yaxshi bo‘yaladi. Tashqi muhitda uzoq saqlanadi, past 
harorat va muzlatishga chidamli.