O΄zbekiston respublikasi joqari ha’m orta arnawli ta΄lim ministrligi muxammed al-xorezmiy atindag’i Tashkent axborot texnologiyalari unIversiteti

Ja’miyet basqariwinda puqaraliq jamiyeti institutlarinin’ roli.
2
6	Jergilikli basqariwda puqaraliq jamiyeti institutlarinin’ roli.	2
7	Ja’ha’n ha’m O’zbekstan puxaraliq jamiyeti institutin salistirin’	2
8	G’XQ puxaraliq jamiyeti instituti sipatinda	2
9	O’zbekstan Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevtin’ “O’zbekstan Respublikasin ja’nede rawajlandiriw boyinsha ha’reketler strategiyasi tuwrisinda’’g’i Pa’rmaninda (7-fevral 2017) belgilengen tiykarg’i jo’nelisler.	2
10	Vertual qabillawxanalar jamiyetti demakratlastiriw o’lshemi	2
11	Xaliq qabillawxanalarinin’ ju’zege keliwi puqara aktivliligin asiriw deregi	2
12	Ekonomika tarawinda professional uyimnin’ puqaraliq instituti sipatindag’i iskerligin analiz qilin’	2
13	O’zbekstanda xizmet korsetip atirg’an siyasiy partiyalardin puxaraliq jamiyeti instituti sipatindagi xizmetine baha berin’	2
14	Puxaraliq jamiyeti institutlari aldinda turg’an ma’selelerdi analizlen’	2
15	Ta’lim tarawin basqariwda puqaraliq ja’miyeti institutlarinin’ xizmeti	2
16	Xalqaraliq ha’m jergilikli MMESH din’ puxaraliq jamiyetin ju’zege keltiriwdegi roline baha berin’	2
17	Sirt el MMESH din’ puxaraliq jamiyetin ju’zege keltiriwindegi orni	2
18	Puxaraliq jamiyeti boyinsha klassik taliymatlar analizi (A.Fergyoson,F.Bekon,G.Grociy, T.Gobbs,Dj.Lokk,D.Yum,B.Spinoza,J.J.Russo, SH.Monteske,V.Gegel, A.Tokvil, A.Gramshi)	4

“PUQARALIQ JA’MIYETI PA’NINEN

Glossariy

============================================================


Glossariy
Demokratiya – grek tilinde «demos» xaliq, «kratos» ha`kimiyat ma`nisin an`latadi, xaliq ha`kimiyati ma`nisin bildiredi. Ha`zirgi da`wirde demokratiya atamasi arqali erkinlik; puqaraliq; xaliq suvereniteti; milliy suverenitet; milliy ma`mleket ideyalari tu`siniledi.

Jadidshilik – tiykarinda ag`artiwshiliq ha`reketinin` ko`rinisi bolip, onin` wa`killeri ma`mleketti qalaqliktan shig`ariw ha`m milliy rawajlaniwg`a erisiwdin` maripiy jolin ko`rsetiwshi ha`reket sanaladi.

Ideologiya– atamasi grekshe ideya ha`m logos so`zlerinin` birikpesinen quralg`an, ideyalar haqqinda ta`liymat degen ma`nini an`latadi.

Institutlar – siyasiy iskerlik subektlerinin` siyasiy iskerlik mexanizmleri menen baylanisliliqta a`melge asiriwshi ilajlardi qollap quwatlawshi, tu`rtki beriwshi, qadag`alawshi ha`m tekseriwshi sho`lkemler quraydi.

Lider – inglis tilinde jetekshi, jol baslawshi ma`nisinde, bul o`zgeshelikke iye insan basqalarg`a ta`sir etiw, belgili maqsetlerge erisiw ushin olardin` birge iskerligin sho`lkemlestiriw qa`biliyetine iye.

liberalizm– latin tilinen aling`an «erkinlik» degen ma`nini an`latadi, ha`zirgi da`wirde en` iri ha`m ko`p tarqalg`an ideologiyaliq ag`imlardan biri.

mexanizmlar – da`stu`rler, u`rp-a`detler, qag`iydalar, nizamlar, siyasiy iskerlik subektlerine ta`sir etiw uslublari.

Millet – millet, til, manawiyat, milliy o`zlikti an`law ruhiyati, u`rp-a`detler, da`stu`rler, qa`driyatlar tiykarinda belgili aymaqta jasawshi adamlardin` etnik birligi dewge boladi.

Regionalliq kelispewshiliklerdin` ko`rinisleri – tu`rli ko`riniste, bag`dar, maqset ha`m du`zilmeler ka`sip etpekte, bugungi kuni en` ko`p tarqalg`an ko`rinisi ha`m formalari tiykarinan watanlaslar araliq, yag`niy puqaraliq urislar, diniy milletshilikke tiykarlang`an soqlig`iiwlar ha`m separatizmnen ibarat.

Partiya – so`zinin` kelip shig`iwi latinsha «bo`lak» ma`nisin bildirip, daslep A`yyemgi Gretsiya ha`m A`yyemgi Rimde payda bolg`an. Siyasiy partiyalar ja`miyettin` en` aktiv bo`legi esaplanip, siyasiy turmisqa tikkeley ta`sir ko`rsetedi, siyasiy partiya ja`miyetti demokratiyalastiriw protsesslerinde xaliqtin` qatnasiwin ta`miynleydi, siyasiy ha`reketke keltiredi.

Politologiya– grek tilinen aling`an «polis» ma`mleket, «logos» ta`liymat ma`nisin an`latadi, siyasiy institutlar ha`m siyasiy protsessler, siyasiy ma`deniyat, xaliq araliq dizimler, onin` a`mel etiw mexanizmi ha`m usillari ha`mde a`meliyatin u`yrenetug`in pa`n sanaladi.

Politologiyanin` obekti – siyasat, ja`miyettin` siyasiy tarawi.

Predmeti – siyasiy ha`kimiyattin` qarar tabiwi, a`mel etiwi ha`m o`zgeris nizamliqlari quraydi.

Siyasiy protsess– siyasiy mu`nasebetler ha`m ha`diyselerdin` ishki baylanisliliqqa iye shinjiri, siyasiy subektlerdin` ha`kimiyatqa qaratilg`an iskerliginin` o`z ara mu`na`sebeti birligi.

Siyasiy norma – bul ma`mleket ha`m siyasiy du`zilmeler da`rejesinde ta`n aling`an siyasiy normalar esaplanadi.

Siyasiy ha`kimiyat – xaliq erkin (volya) a`melge asiriw adamlardin` siyasiy turmistag`i orni, siyasattin` tiyisli siyasiy institutlar ja`rdeminde ta`sir iskerligi, minez qulqina belgilewshi ta`sir ko`rsetiw qa`biliyeti ha`m imkaniyati.

Siyasiy protsess – siyasiy mu`na`sebetler ha`m ha`diyselerdin` ishki baylanisliliqqa iye shinjiri, siyasat subektlerinin` ha`kimiyatqa qaratilg`an iskerliginin` o`z ara mu`na`sebeti birligi.

Siyasat subekti - siyasiy mu`na`sebetlerde qatnasip atirg`an ku`shler, sotsial toparlar, qatlamlar, sho`lkemler siyasiy iskerliktin` tasiwshilari, siyasattin` subekti esaplanadi.

Siyasiy sana – siyasiy barliqtin` pikirleniwi ha`m subektiv sa`wleleniwine aytiladi.

Siyasiy ma`deniyat:

a) bul o`zine siyasiy ma`ripetti, siyasiy sanaliliqti ha`mde ja`miyetlik-siyasiy iskerlikti de qamrap alg`an shaxs ha`m sotsialliq birliktin` ma`deniyati;

b) bul – o`z ishine ja`miyetlik-siyasiy institutlar ha`m siyasiy protsessler menen tikkeley baylanisli elementlerdi qamrap alg`an ja`miyet ma`nawiy ma`deniyatinin` bir bo`legine aytamiz;

v) konkret ja`miyetlik birlik yaki shaxsqa tiyisli bolg`an siyasiy sana ha`m siyasiy minez quliq stereotipleri jiyindisina aytamiz;

s) tarixiy qarar tapqan siyasiy mu`na`sebetler diziminde sotsial subekttin` o`z siyasiy bilimleri, qadriyatlarinan kelip shiqqan halda bag`darlang`an niyetlerin ha`mdk o`zine ta`n siyasiy minez quliqti ko`rsetiwi, a`melege asiriwina aytiladi.

Siyasiy ideologiya – ol yaki bul ja`miyetlik topardin` maqsetleri, arziw-umtilislarin ha`m ma`plerin su`wretlewshi ha`m qorg`awshi ha`kimiyattan paydalaniwdin` belgili waziypalarina bag`darlang`an sistemalasqan ideyalar, ko`z qaraslar jiyindisina aytamiz.

Siyasiy ideologiya funktsiyalari: -mo`ljellew, bag`darlaw, birlestiriw, amortizatsiyalaw, belgili sotsialliq topar ma`plerin su`wretlew ha`m qorg`aw.

Siyasiy jetekshi – siyasiy protsess penen birge pu`tkil ja`miyet, siyasiy sho`lkem yaki ha`reketke basshiliq qiladi, waqiyalardin` barisi ha`m siyasiy protsessler bag`darin belgileydi ha`m o`zgerte aladi.

Siyasiy jetekshilik –siyasiy iskerlik tu`ri bolip, ol o`z-ara eki ta`rep baylanislarin an`latadi: birinshi ta`rep – jetekshiler o`z ta`repdarlarin ma`p ha`m itiyajlarin biledi ha`m bayan etedi, basqa ta`rep bolsa usi ma`plerdi su`wretlew ha`m a`melge asiriwi ushin o`z wa`killiklerinin` bir bo`legin olarg`a iqtiyarli ra`wishte tapsiradi.

Shaxslar – siyasiy iskerlik subektleri.

Ha`kimiyat – basqariw mu`mkinshiligi, huqiqi, qa`biliyetliligi, ha`r qiyli usillar – huqiq, avtoritet, erk, ma`jbu`r qiliw ja`rdeminde adamlardin` iskerligine, minez qulqina ta`g`dirine ta`sir etiw.

Ha`kimiyat resurslari- subekttin` maqsetin esapqa alg`an halda, ha`kimiyat obektine ta`sir qiliwdi ta`miynlewshi usillar.

Ha`kimiyat legitimligi – a`dette onin` nizamlilig`i ha`m a`dalatlilig`in, puqaralar ta`repinen unamli bahalaniwin ha`m iqtiyarli ta`n aliniwin an`latadi.