O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

 
 

---

9-mavzu. RDB dastgohni koordinataviy-strukturaviy texnologik modellash (KSTM) 
asoslari. 
 
Strukturaviy texnologik formula (STF) Yu.D. Vragov tomonidan yaratilgandastgoh 
komponovkasi formulasiga asoslangan bo’lib, koordinatalarga mansubligini bildiradigan hamda 
dastgoh qismlarini (bloklarini) tutash uslubini ko’rsatadigan va qismlarni ta’riflovchi belgilarning 
muayyan ketma-ketligidir. Formuladagi belgilar bloklar joylashuvi tartibida yoziladi, shunda 
formula detalni (zagotovkani) ushlab turuvchi blokdan boshlanib, asbobni ushlab turuvchi blok 
bilan yakunlanadi. Har bir harakatlanuvchiblok formulada ma’lum koordinataviy harakatni amalga 
oshiradi. 
Bu qoidaga ko’ra konsolsiz vertikal frezalash dastgohining (rasm 57) strukturaviy formulasi 
quyidagicha bo’ladi:
K = XYH
n
ZCv, bu yerda Np - qo’zg’almas blok (stanina), S
v 
- vertikal shpindelni 
aylanishi. 
STF dastgohning koordinataviy tuzilishdan tashqari uning texnologik ko’rsatkichlari 
haqidagi pastda sanab o’tilgan ma’lumotlarnio’ziga oladi: 

Ishchi organlarning har bir koordinata bo’yicha surilishlar qiymatlari;

Surishlar tezliklarining soni va qiymatlari;

Surishlar diskretligi;

SHpindel aylanish chastotalari soni va qiymatlari;

Har bir koordinatadagi tez harakatlar tezliklari;

Boshqarish tizimi haqidagi ma’lumotlar;

Yuritmalar turi (qadamli yoki kuzatuvchi);

Koordinat o’qlari bo’yicha avtomatlashtirilmagan surilishlar;

Asbob almashuvi qurilmasining dastgohda joylanishi va uning xarakteristikalari va 
boshqalar.
STF dastgohning qo’zg’almas bloki Np, ishchi va yordamchi organlarining ketma ket 
yozilgan kodli koordinat belgilari hamda ularning texnologik va kinematik ko’rsatkichlaridan 
tashkil topadi.STFni yozilishi detal mahkamlangan blokining kodidan boshlanadi. Kod tarkibi 
blokning koordinata belgisi va blokga oid miqdoriy ko’rsatkichlardan iborat. Miqdoriy 
ko’rsatkichlar kasr ko’rinishda yozilib, uning suratida surilishning maksimal uzunligi (shpindellar 
soni, detalning maksimal diametri va hokazo), maxrajida esa surishlar yoki chastotalar cheklari, 
tezliklar va chastotalar soni, va hokazo.
Masalan,