O’zbekistоn respublikasi оliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

2.2 Auto Play Media Studio electron darsliklar yaratish texnologiyasida Mutaxassislik fanlarini o`qitish uchun innovatsiya electron darslik yaratish

"Elektron kitoblar" tushunchasi ko'pchilik ta'lim texnologiyalari sohasidagi mutaxassislar tomonidan qo'llaniladi, ammo hozircha ta'rif umuman qabul qilinmaydi. Bugungi kunda elektron kitoblarlar deb nomlangan juda ko'p miqdordagi elektron hujjatlar mavjud, elektron kitoblarni yaratish doktrinasi endigina rivojlana boshladi. Elektron kitoblar- bu kompyuter vositasi, pedagogik dastur bo'lib, u birinchi navbatda bosma nashrlarni birlashtiradigan, individual o'rganishga xizmat qiladigan va cheklangan darajada talabalar olgan bilim va ko'nikmalarni sinab ko'rishga imkon beradigan yangi ma'lumotlarni taqdim etish uchun mo'ljallangan.Elektron kitoblar-bu o'quv jarayonining didaktik tsiklining uzluksizligi va to'liqligini kafolatlaydigan, nazariy materiallarni taqdim etadigan, o'quv faoliyati va bilim darajasini nazorat qilishni ta'minlaydigan, shuningdek, axborot-qidiruv faoliyati, kompyuter vizualizatsiyasi bilan simulyatsiya va interfaol geribildirim bilan xizmat ko'rsatish funktsiyalari. Yuqoridagi talqinlar juda keng elektron hujjatlarni elektron kitoblar sifatida ko'rib chiqishga imkon beradi. Bu matnli hujjatlar yoki murakkab interfaol muhitlar bo'lishi mumkin, chunki kompyuter tizimi Word hujjatlarini o'qish uchun ham, yuqori darajadagi tuzilgan tashkilot bilan elektron materiallarni o'rganish uchun ham ishlatilishi kerak. Sinovlar, vizualizatsiya va boshqalar mavjudligi ular har qanday murakkablikdagi elektron hujjatlarda mavjud bo'lishi mumkin.Elektron kitoblarning umumiy ta'rifiga turli xil elektron kurslar, darsliklar, o'z-o'zini o'rganish uchun qo'llanmalar, o'quv-uslubiy majmualar, masofaviy ta'lim tizimlarida taqdim etilgan o'quv materiallari (SDO) kiradi. Mualliflar tomonidan qo'yilgan maqsadlarga va ishlab chiquvchilarning imkoniyatlariga qarab, elektronkitoblarturli xil fazilatlarga ega bo'lishi mumkin. Adabiyotda elektron kitoblar, elektron qo'llanmalar yoki o'quv-uslubiy majmualarni turli mezonlarga ko'ra tasniflash mavjud: interaktivlik mavjudligi; mavjudligi bo'yicha; bugungi tasnifdagi eng muhim mezonlar quyidagi xususiyatlardir: materialning taqdim etilishi (tuzilishi) ning mavjudligi va shakli. Mavjudligi bo'yicha barcha elektron kitoblarni quyidagilarga bo'lish mumkin:

* onlayn (onlayn), siz faqat Internet orqali ishlashingiz mumkin;
* oflayn (oflayn), siz har qanday kompyuterda yoki boshqa elektron qurilmada, masalan, kompyuterda mustaqil ishlashingiz mumkin.
Elektron onlayn darsliklar Internetda yoki kichik korporativ tarmoqlarda ishlash uchun mavjud. Tarmoqda elektron kitoblarni joylashtirish ishlab chiquvchiga (o'qituvchiga) tezda o'zgarishlar qilish, xatolarni tuzatish imkonini beradi, bu ularning asosiy afzalligi hisoblanadi. Yana bir ortiqcha - talabalar va o'qituvchilar o'rtasidagi aloqani tashkil etish imkoniyati.
Oflayn elektron kitoblar har qanday shaxsiy kompyuterda o'qilishi mumkin (ba'zida maxsus dasturni o'rnatish kerak). Mustaqil elektron kitoblarning asosiy formatlari pdf, html, flash, nb (Mathmatica tizimi formati), turli prezentatsiyalar (PowerPoint formati va uning analoglari), matnli hujjatlar va turli xil multimedia ilovalari. Har qanday mavjud vositadan foydalanib, uyda mustaqil elektron kitob yaratishingiz mumkin. Materialni taqdim etish shaklida barcha elektron kitoblarni to'rt turga bo'lish mumkin. Bu sizga elektron kitoblar evolyutsiyasining "piramidasini" eng oddiy "matn hujjati" dan eng zamonaviy "o'quv kurslari" ga qadar qurishga imkon beradi. Shakl. 1-materialni taqdim etish darajasi bo'yicha elektron kitoblarning tipologiyasi. "Matn hujjati" - oddiy elektron kitob. Bu qog'oz darsligining elektron versiyasi yoki o'z-o'zini rivojlantirish bo'lishi mumkin. Biroq, faqat MS Word-da formatlashsiz va oddiy tartibsizlikdagi darslikning yozilgan matnini elektron kitob deb atash mumkin emas. Qog'oz darsligi, birinchi navbatda, GOST va muayyan standartlarga muvofiq tuzilgan kitob-insho bo'lganligi sababli, dizaynga o'xshash talablar elektron nashrlarga ham qo'llanilishi kerak (garchi davlat standartlari hali mavjud bo'lmasa ham). Yozilgan matn-bu ba'zi standartlarga rioya qilgan holda chizish (yig'ish) kerak bo'lgan bo'sh joy. "Matnli hujjat" elektron kitobi elektron kitobning asosiy turidir, o'quv jarayonida u faqat yordamchi material sifatida ishlatilishi mumkin, ammo bunday elektron kitobni har qanday o'qituvchi tayyorlashi va undan foydalanish mumkin.yuqori darajadagi elektron kitobni yaratish uchun asos (mustaqil ravishda va mutaxassislarni jalb qilish bilan).
Elektron kitob "elektron kitob" - bu oddiy navigatsiya elementlari qo'shilgan "matnli hujjat": giperhavolalar, xatcho'plar va tarkiblar jadvali. Ushbu tur eng keng tarqalgan bo'lib, adabiyotda elektron kitob deb ataladi. Ko'pincha bu html, pdf formatidagi elektron kitoblar. "Elektron kurs" elektron kitoblar odatda masofaviy o'qitish tizimlari (do) yordamida yaratiladi. Elektron kitob, oldingi turlardan farqli o'laroq, qo'shimcha modullarga ega bo'lishi mumkin: o'yin, ma'lumot, o'yin-kulgi. Guruhda, talabalar va o'qituvchi o'rtasida muloqot qilish uchun turli xil forumlar mavjud. Elektron kurs o'quv davomida majburiy bilimlarni sinash tizimini va havolalar yoki o'yin-kulgi kabi keraksiz ma'lumotlarni o'z ichiga oladi Ta'lim makonini rivojlantirishning hozirgi bosqichida talabalarning o'quv faoliyatini faollashtirish usullaridan biri bu axborot texnologiyalaridan foydalanishdir. O'quv jarayoniga elektron axborot-ta'lim resurslarini, masalan, elektron kitoblar va o'quv qo'llanmalarini joriy etish talabalarning mustaqil, qidiruv, ilmiy-tadqiqot faoliyatini rivojlantirishga, ularning bilim va kasbiy qiziqishlarini oshirishga yordam beradi.
Elektron kitob yangi turdagi o'quv vositasi sifatida ochiq yoki qisman ochiq tizim bo'lishi mumkin, masalan, darslikning mazmuni va tuzilishiga o'zgartirishlar kiritishga imkon beradigan tizim. Bunday holda, albatta, "mualliflik huquqi va turdosh huquqlar"qonuni buzilmasligi uchun darslikni ruxsatsiz o'zgartirishda cheklov bo'lishi kerak. Ikkinchidan, agar bunday imkoniyat taqdim etilsa, elektron kitobning umumiy tuzilishi va mazmunini buzmaslik uchun faqat tajribali o'qituvchiga ruxsat berilishi kerak. Elektron kitobga o'zgartirishlar kiritish, birinchi navbatda, uni ma'lum bir o'quv dasturiga, moddiy ko'nikma va texnik bazaga, o'qituvchining shaxsiy tajribasiga, fanning hozirgi holatiga, o'quvchilarni tayyorlashning asosiy darajasiga, tayyorgarlik darajasiga, fanni o'rganishga bag'ishlangan soatlar soniga va boshqalarga moslashtirish uchun talab qilinishi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, elektron kitob nafaqat bosma nashrlarni takrorlashi, balki kompyuter texnologiyalarining barcha zamonaviy yutuqlaridan ham foydalanishi kerak.
Elektron kitobda quyidagi majburiy elementlar (bloklar)bo'lishi kerak:
* fanning nazariy asoslarini o'rganish usullari (axborot komponenti);
* amaliy mashg'ulotlarni qo'llab-quvvatlash choralari;
* fan fanida bilimlarni nazorat qilish choralari;
* fanni o'rganishda o'qituvchi va talabalarning o'zaro munosabatlari vositalari;
* umuman fanni va ularning tarkibidagi individual fanlarni o'rganish bo'yicha ko'rsatmalar;
* intizomni o'rganish jarayonini nazorat qilish vositalari.
Yuqoridagi komponentlar o'zaro bog'liq.
Qo'llanmaning tuzilishi asosan elektron kitoblar talabalarning mustaqil ishlarini tashkil qilish uchun ishlatilishi bilan belgilanadi va qaysi bo'limlar va qaysi tartibda o'rganilishi va bir-biri bilan bog'liqligini aniq aniqlash kerak.
Elektron katalog shaklida elektron nashr uchun tayyorlangan tematik material quyidagi talablarga javob berishi kerak:
* tematik materialning aniq tuzilishi (bo'limlar, mavzular, paragraflar bo'yicha) va uning elementlarini o'rganishning ma'lum bir ketma-ketligi;
* tematik materiallar tuzilishining murakkabligi va chuqurligi;
* intizomni o'rganish bo'yicha tavsiyalar mavjudligi;
* taqdim etilgan axborot materialining mazmuni;
* asosiy fikrlarning aniqligi va ravshanligi;
* o'quv materiallari elementlari o'rtasida ichki (masalan, atamalar lug'ati) va tashqi (masalan, har qanday dastur uchun) mavjudligi;
* grafik dizayn va tasviriy materiallarning mavjudligi (tushuntirish sxemalari ,chizmalar, video va audio qo'shimchalar va boshqalar);
* o'rta va joriy bilim darajasini integratsiya qilish va boshqalar.;
Elektron kitobning asosiy xususiyati-kerakli nazariy materialni turli xil va diqqat bilan tanlangan testlar bilan birlashtirish, ularning har biri sharhlar bilan birga keladi.
Javobni tanlagandan so'ng, u to'g'ri tanlanganmi yoki yo'qmi, talaba ushbu yoki shunga o'xshash muammoning batafsil echimini ko'rishi kerak. Bu o'rganilayotgan materialni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Turli fanlar bo'yicha o'quv materiallarining etarli emasligi sharoitida elektron kitoblarning ahamiyati yanada oshadi. Ta'rif bo'yicha elektron kitob-bu ma'lum bir tarzda tayyorlangan va tuzilgan o'quv ma'lumotlarini, shuningdek uni tushunish va mustahkamlash uchun mashqlar tizimini, o'quv ishlarining stsenariylarini va ularni amalga oshiradigan dasturlarni o'z ichiga olgan kompyuter tizimi. kompyuter yordamida o'rganish. Shunday qilib, elektron kitob fan bo'yicha barcha turdagi mashg'ulotlarni o'z ichiga olishi va kamida uchta komponentni o'z ichiga olishi kerak: nazariy, amaliy qismlar va bilimlarni nazorat qilish. Informatsion ta'lim talabalarning ijodiy qobiliyatlarini etarlicha rivojlantirmasa ham va individuallashtirishga imkon bermasa ham, ushbu turdagi ta'lim juda katta vaqtni oladi. Informatsion va tasviriy ta'lim katta hajmdagi va juda murakkab materiallarni o'zlashtirishga yordam beradi. Elektron kitob, shu jumladan nafaqat matnli va grafik ma'lumotlar, balki audio va video ramkalar, sizga o'qishni sozlash imkonini beradi va oddiy (bosma) darslikdan farqli o'laroq, interfaol imkoniyatlarga ega. Masalan, talab ustiga, uni (elektron kitob) o'qituvchi rahbarligida olib boriladigan mashg'ulot bilan tanishtiradigan talaba zarur ma'lumotlarni taqdim etishi mumkin. Garchi kompyuter o'quvchilarga va ayniqsa kompyuterga berilishi mumkin bo'lgan savollarga o'qituvchi bilan aloqa qilishda so'raladigan savollarga nisbatan ancha past bo'lsa-da, ularning doirasi asta-sekin kengayib bormoqda. Talaba ma'ruzalar, amaliy mashg'ulotlar paytida va mustaqil ish jarayonida bir xil elektron manbadan foydalanish imkoniyatiga ega bo'lishi juda muhim, ulardan didaktik jarayonda foydalanish o'rganilayotgan mavzuning yaxlit qiyofasini yaratadi. Elektron kitoblarni, shuningdek boshqa o'quv dasturlarini ishlab chiqish va yaratishda inson va kompyuter o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning psixologik tamoyillariga rioya qilish kerak. Buzilish ko'pincha quyidagicha namoyon bo'ladi:"haddan tashqari yordam, kam yordam, kam baho hukmlari, axborot muloqotining ortiqcha bo'lishi, kompyuterdagi uzilishlar, ya'ni kompyuter sezilarli darajada hal qilinmagan muammo yoki savolga javob berishi mumkin, yordam berishning etarli motivatsiyasi, haddan tashqari kategoriya". Va bu o'qish vaqtining kutilayotgan qisqarishi, o'rganish motivatsiyasining pasayishi va boshqalar o'rniga o'sishiga olib kelishi mumkin.

Auto Play media Studio dasturida Ijodiy ta`lim fani uchun innovatsiya pedagogik texnologiyalardan foydalanib elektron darslik yaratmoqchiman. Elektron darslikda innovatsiya pedagogik texnologiyalardan, o`quv metodlaridan foydalanilgan.

Buning uchun Ijodiy ta`lim faniga doir ma`ruza matnlari, amaliy mashg`ulotlar, laboratoriyalar, taqdimotlar , innovatsiya metodlar bazasini to`playmiz.
Endi elektron darslikni ishlashni boshlaymiz

1-rasm. Ijodiy ta`lim fanidan elektron darslik

Maxsus buttonlar yordamida darslik fon qismini yasab oldim.



2-rasm.
Ijodiy ta`lim fanidan elektron darslikning ikkinchi sarlavhasi ham tayyor bo`ldi. Ikkinchi pageda Ijodiy ta`lim fanidan amaliy ishlar, laboratoriyalar, maxsus metodlar, ta`lim metodlari, dars bo`yicha taqdimotlar va videoroliklar mavjud. Buttonning ustiga bosish orqali kerakli materialga o`tish mumkin.

3-rasm.
Amaliy mashg`ulotlar tugmasi orqali keyingi sarlavhaga o`tildi. Bu sarlavhada semestr davomida o`tiladigan amaliy mashg`ulotlar kiritilgan. Tanlagan amaliy mashg`ulotingizni ustiga bosish orqali mashg`ulotga o`tishingiz mumkin. Amaliy mashg`ulotda fonga doir amaliyot mavzulari to`la yoritib berilgan.

4-rasm.
6-amaliy mashg`ulot tugmasi bosilganda, bizga kerakli mavzuni ochib beradi.

5-rasm.

6-rasm
Laboratoriya mashg`ulotlari uchun ham to`laligicha ma`lumot olishingiz mumkin.

Kasbiy ta`lim fan o’qituvchilari maxsus fanlardan tajriba-amaliy mashg’ulotlarini o’tkazar ekanlar, talabalarni nazariy mashg’ulotlar davomida olgan bilim va ko’nikmalaridan foydalanadilar, ularni chuqurlashtiradilar. Tajriba-amaliy mashg’ulotlardan ko’zda tutilgan maqsad ko’p jihatdan uni o’tkazish metodikasini talabalar ishiga maxsus fan o’qituvchisining rahbarlik qilish usullarini, ayrim tajriba yoki amaliy ishlarni bajarish tartibi va shu kabilarni belgilab beradi. Talabalar nazariy materialni o’zlashtirib olganlaridan, o’rganilayotgan hodisalar, jarayonlar bilan tanishganlaridan so’ng ular bilan tajriba-amaliy mashg’ulotni o’tkazish ancha oson ko’chadi. Bu holda o’qituvchining yangi mavzu bo’yicha mashg’ulot o’tkazishga oid o’quv axboroti nihoyatda qisqa va aniq bo’ladi.

7-rasm