O’zbekistоn respublikasi оliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

"Yolg'on alternativ" qabul qilish
Universal TRIZ usuli. Tinglovchining e'tiborini "yoki-yoki" muqobilligi, o'zboshimchalik bilan chalg'itadi. Tavsiya etilgan javoblarning hech biri to'g'ri emas.
Misol.
O'qituvchi tasodifiy oddiy topishmoqlar va yolg'on topishmoqlarni taklif qiladi , bolalar ularni taxmin qilishlari va ularning turini ko'rsatishlari kerak. Masalan:
2-sanoq sistemasida 8 soni qancha bo'ladi - 1000 yoki 1001?
Printer kiritish yoki chiqarish qurilmasimi?
"Monitor" so'zi " manitor " yoki "monitor" deb yozilganmi?
Kim asos solgan....?
Bir baytda nechta bit - 8 yoki 1024?

Universal TRIZ usuli

"Savol so'zlari" strategiyasi.
Savol berish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan TRCM universal texnikasidan dars mavzusi bo'yicha talabalar bilimlarini yangilash uchun ham foydalanish mumkin.
Talabalarga o'rganilgan mavzu yoki darsning yangi mavzusi bo'yicha savollar va shartlar jadvali taklif etiladi. Jadvalning ikkita ustunidagi savol so'zlari va atamalaridan foydalanib, iloji boricha ko'proq savollar tuzish kerak.
Misol: Nima uchun faoliyat sohasida sodir etilgan jinoyatlar axborot bilan bog'liq?
Rossiyada qancha qonunlar axborot xavfsizligini ta'minlaydi?
Axborot jinoyatlarining nechta toifasi mavjud? va hokazo.

"Savol so'zlari" strategiyasi.

Bu metod yordamida quyidagi savollar beriladi:

Savol so'zlari	Mavzuning asosiy tushunchalari
Qanday? Nima? Qayerda? Nega? Qanday? Qayerda? Qaysi? Nima uchun? Qanday qilib? Qanday munosabat bor? U nimadan iborat? Maqsad nima?	Ma`lumot jinoyatlar Qonun Maqola Xavfsizlik Kategoriyalar

Savol berish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan TRCM universal texnikasidan dars mavzusi bo'yicha talabalar bilimlarini yangilash uchun ham foydalanish mumkin.
Talabalarga o'rganilgan mavzu yoki darsning yangi mavzusi bo'yicha savollar va shartlar jadvali taklif etiladi. Jadvalning ikkita ustunidagi savol so'zlari va atamalaridan foydalanib, iloji boricha ko'proq savollar tuzish kerak.



8-rasm.
Button tugmalar yordamida kerakli bo`lgan mavzuni o`qib o`zlashtirishingiz mumkin.

9-rasm.
Ma`ruzani tanlaganimizdan keyin, shu mavzu bo`yicha taqdimotni namoyish etiladi.

Taqdimotni qanday qilish haqida ko'p aytildi va yozildi. Shunga qaramay, bugungi kunda talabalar va o'rta maktab o'quvchilari o'zlarining loyihalari uchun taqdimot tayyorlash vazifasini o'z zimmalariga olishmoqda. Va keyin - va o'qituvchilar bilan o'qituvchilar, o'nlab shablonli slaydlarni tomosha qilish va yorqin yashil fonda qizil harflar bilan yozilgan mikroskopik matnni o'qish.

10-rasm
Kasb talimi fanlarini o`qitish uchun maxsus video darslar, interaktiv o`yinlar videoroliklarini elektron dars texnologiyasiga kiritish imkoniyati mavjud. Bu imkoniyatdan foydalanib video dars videosini joyladim.

Metodlar va usullarni tanlash o’qituvchi darsda hal qilishi mo’ljallangan masalaga bog’liq bo’ladi. Chunonchi, yangi materialni bayon etishda bir xil metodlar qo’llansa, uni mustahkamlashda ikkinchi va mavzuni umumlashtirishda yana boshqa xil metodlar qo’llanadi. Darsning turli bosqichlarida puxta o’ylash va samarali usullar hamda metodlarni tanlash juda muhimdir. O’qituvchi darsning eng boshida 4-5 daqiqa umumiy so’rashni amalga oshiradi va o’quvchilarning qaysi guruhi o’tgan dars bo’yicha yetarli darajada o’zlashtirmaganini aniqlaydi va keyingi so’rashda sinfning diqqat-e'tiborini eng avval ana shu masalaga qaratadi. Dastlab savollarga batafsil javob bera oladigan o’quvchilardan so’raydi. Natijada sinfning bir qismi uchun murakkablik qilgan material tushunarli bo’ladi. Bu usul o’quvchilarning mashg’ulotlardagi nuqsonlarini payqash va shu zaxoti bartaraf etishda yordam beradi. Mazkur usulning samaradorligi ham xuddi ana shundadir.
Garchi har bir o’qituvchining ishida anchagina usul va metodlar mavjud bo’lsa-da, ularni qo’llashdan ko’zlanadigan maqsad tarbiyalanuvchining ta'limiy ishlarini faollashtirishdir. Bu tadbir juda muhim bo’lib, birinchidan, o’quvchilarni ularning e'tiqodiga, e'tiqodni esa amaliy faoliyatga, xatti-harakatga aylantiradi, ikkinchidan, o’qitish jarayonining ishini osonlashtiradi. Zotan, o’qish-o’rganish diqqat-e'tiborni talab qiladigan murakkab faoliyatdir va unda o’tkir aql, mustahkam iroda, tiniq tasavvur, kuchli xotira zarur.
O’qituvchining vazifasi samarali usul va metodlardan foydalanib, o’quvchilarda ana shu sifanlarni tarkib toptirish va ularga qiyinchiliklarni yengishni o’rgatishdir.

11-rasm

Darslikni ishlab bo`lganimizdan keyin uni exe fayl qilib o`zgartiramiz. Ya`ni ilova ko`rinishida bo`ladi.

12-rasm
Bunda biz birinchi disk ustiga bosamiz va Continue tugamsini bosamiz

13-rasm
Iso formatda xotirada saqlasak bizga exe ko`rinishida ilovani taqdim etadi.
Next tugmasini bosganimizdan keyin dastur iso formatga ko`chadi. Keyin biz uni bemalol elektron darslik sifatida foydalana olamiz.
Darslikni xotiraga joylagan joyimizdan bemalol kirib foydalanishimiz mumkin.

14-rasm
Elektron darslikning kompyuterda ko`rinishi.

Xulosa
Ta’lim tizimida axborot kommunikatsiyalari juda muhim o’rin egallaydi.
Belgilangan vazifa yangi tizim-faoliyat ta'lim paradigmasiga o'tishni talab qiladi, bu esa, o'z navbatida, yangi standartni amalga oshiruvchi o'qituvchi faoliyatidagi tub o'zgarishlar bilan bog'liq. O‘qitish texnologiyalari ham o‘zgarmoqda, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) joriy etilishi ta’lim muassasasida har bir fan bo‘yicha ta’lim bazasini kengaytirish uchun katta imkoniyatlar ochmoqda.
Bunday sharoitda ta’limning klassik modelini amalga oshiruvchi an’anaviy maktab samarasiz bo‘lib qoldi. O'qituvchilar oldida muammo paydo bo'ldi - bilim, ko'nikma, ko'nikmalarni to'plashga qaratilgan an'anaviy ta'limni bolaning shaxsiyatini rivojlantirish jarayoniga aylantirish.
O'quv jarayonida yangi texnologiyalarni qo'llash orqali an'anaviy darsdan voz kechish o'quv muhitining monotonligi va o'quv jarayonining monotonligini bartaraf etish, o'quvchilarning faoliyat turlarini o'zgartirish uchun sharoit yaratish va amalga oshirish imkonini beradi. Mavzu mazmuni, darsning maqsadlari, o'quvchilarning tayyorgarlik darajasi, ularning ta'lim ehtiyojlarini qondirish imkoniyati, o'quvchilarning yosh toifasiga qarab texnologiyani tanlash tavsiya etiladi.
Ta’lim muassasalarida “Kasbiy ta`lim ” fanlarini oʻqitishni takomillashtirish, fanni oʻrganishda zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalaridan, noan’anaviy va interfaol usullaridan keng foydalanish orqali ta’lim samarodorligini oshirish ijobiy ahamiyat kasb etadi. Shu sababli oʻqitish mazmuniga mos oʻquv-metodik materiallar, ayniqsa, oʻyinlar tarzida oʻquv-metodik materiallar majmuasini ishlab chiqish va oʻquv jarayoniga tadbiq etish yoshlarga ta’lim tarbiya berishdagi dolzarb masalalar qatoriga kiritish uchun asos bo’ladi.
Xulosa qilib aytganda ta’lim jarayonida innovatsiya pedagogik va axborot texnalogiyalarning o’rni, ulardan foydalanishni o`rganish, innovatsiya pedagogikaning umumiy asoslari, pedagoglarda innovatsiyasi fanlarni rivojlantiruvchi metosd vosita va vazifalarni o`rganish.
Mutaxassislik fanlarining innovatsiya pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullarini yaratish. AutoPlay dasturi yordamida Mutaxassislik fanlarini o`qitish uchun innovatsiya pedagogik texnologiyalardan foydalanib electron darslik yaratiladi.
Ishlab chiqiladigan dastur modulidan web texnologiyasida yaratilgan virtual laboratoriya boshqa ta‘lim yo‘nalishidagi mavzular bo‘yicha ish olib borayotgan dasturchilarga, ta‘lim beruvchi xodimlarga qo’llanma sifatida foydalanishlari mumkin

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI