O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Jabrlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko'rsatish

Har bir talaba hushidan ketish, quyosh urishi, zaharli hasharotlar chaqishi, kuyish, joyidan chiqib ketish, burishish, sinish, miya chayqalishi, chaqmoq va elektr toki urishida jabrlanuvchiga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni bilishi kerak.

Singan va oyoq-qo'llarning joyidan chiqib ketganda, singan (dislokatsiya) joyiga shinalar qo'llanilishi kerak. Ochiq sinish paytida va dislokatsiyalar siz suyaklar yoki bo'g'imlarning bo'laklarini o'rnatishga urinmasligingiz kerak. Bu faqat shifokor tomonidan amalga oshirilishi mumkin.
Umurtqa va son bo‘g‘imlari singan taqdirda, jabrlanuvchini ehtiyotkorlik bilan, tanasini bukmasdan, qattiq materialdan (taxtalar va boshqalar) yasalgan nosilkaga yotqizish, bog‘lash va tibbiy muassasaga yetkazish. Bu voqea sodir bo'lgan joyga tibbiy xodimni chaqirish imkoni bo'lmagan taqdirdagina amalga oshirilishi kerak.
Katta qon tomirlari (arteriyalar va tomirlar) shikastlanishi bilan bog'liq kuchli qon ketishi vaqtida uni to'xtatish uchun choralar ko'rish kerak. Arterial qon ketishida (qizil qon yuqori bosim ostida oqib chiqadi), qon ketish joyidan yuqoriga rezina bog‘lam qo'llanilishi kerak. Bog’lamni issiq havoda 1 soatdan, sovuqda 0,5 soatdan ortiq qoldirmaslik kerak. Bu vaqtdan keyin uni olib tashlash yoki bo'shatish kerak, turg'un qonni to'kib tashlang va shundan keyingina yana tortib bog’lash kerak. Venoz qon ketishida (qora qon engil bosim ostida oqib chiqadi), qon ketish joyiga qattiq bandaj qo'llanilishi kerak.
При сильном кровотечении, связанном с повреждением крупных.


O‘quv –dala amaliyotining maqsadi va vazifalari
Dala amaliyotini tugatgandan so‘ng, talaba quyidagilarni bilishi kerak:
- tabiatning alohida komponentlari va butun tabiiy-hududiy kompleks o‘rganish bo‘yicha sohadagi ish uslubiyatiga ega bo‘lish;
- tuproqlarni, fitosenozlarni tavsiflash, diagnostika qilish bo‘yicha malakali ishlarni bajarish, dala sharoitida tuproqning geologik va geomorfologik xususiyatlarini aniqlash, asboblar bazasi (topografiya, gidrologiya va boshqalar) bilan ishlay olish, dalalardan (kimyoviy tahlil uchun namunalar, tuproq namunalari, gerbariy va boshqalar) ma’lumot yig‘ish usulini o‘zlashtirish;
- tahliliy ishlarni olib borish, statistik material to‘plash, ishda texnologik ma’lumotlardan foydalanish, kartografik materialni tuzish va tuzish, Profil tuzish, hisobotning tekst qismini yoza olish, foydalanilgan adabiyotlar va ilovalar ro‘yxatini tuzish va hokazo;
- fizik-geografik, iqtisodiy-geografik tadqiqot usullarini, kartografiya usullari va boshqalarni geografik axborotning dala va laboratoriya (kameral) manbalarini qayta ishlash, tahlil qilish va sintez qilish uchun qo‘llay bilish;
- xo‘jalikning tuzilmaviy shakllanish qonuniyatlarini, jamiyat hayotini tashkil etish shakllarini, turli darajadagi hududiy ijtimoiy-iqtisodiy tizimlarning rivojlanishini tahlil qila olishi shart.

1.