O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innoyatsiyalar vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti jizzax filiali filial sirtqi bo’lim

2. Fransiyaning 1950 – 70-yillardagi iqtisodiy tuzilishi. Mamlakatning 90-yilardagi iqtisodiy siyosati. Islohotlar.

Fransiya Angliya singari Birinchi Jahon urushida qatnashgan va g’olib davlatlar qatorida bo’lgan. Shu bilan birga, Fransiya iqtisodiyoti ushbu g’alabadan muhim afzalliklarga ega bo’lmadi, chunki mamlakat 200 milliard frankga baholangan katta moddiy yo’qotishlarga duch keldi. 1,4 millionga yaqin fransuz aholisi vafot etdi, yanada ko’prog’i jarohatlandi yoki asirga olindi, 750 mingdan ortiq odam nogiron bo’lib qoldi. Odamlar qurbon bo’lishi barcha faol aholining qariyb 11 %ini tashkil etdi.
Katta harbiy buyurtmalarga qaramay, 1914–1918-yillarda sanoatning umumiy ishlab chiqarish hajmi 40% ga kamaydi. Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish uchdan bir qismga kamaydi. Chunki dehqonlarning ommaviy safarbar qilinishi, armiya ehtiyojlari uchun otlar musodara qilingan, qishloq xo’jalik mahsulotlarining asosiy qismi armiyaga yuborilgan edi. Eksport hajmi ham qariyb 2 baravar kamaydi.
Natijada, mamlakatda yashash sharoitlari sezilarli darajada yomonlashdi, shaharlar oziq-ovqat yetishmovchiligini boshdan kechirishdi, buning uchun aholiga kartochkalarga tarqatildi va oziq-ovqat spekulyatsiyasi rivojlandi. 1913-yil bilan taqqoslaganda oziq-ovqat mahsulotlari va iste’mol tovarlari narxi 5-7 baravar, soliqlar 4 baravar oshdi, nominal ish haqi esa atigi 2-2,5 baravar oshdi. Bu yillar davomida frank keskin qadrsizlanib, millionlab omonatchilar omonatlarini yo’qotishdi. Urush oxirida Fransiya AQShning katta miqdordagi qarziga ega edi, Sovet Rossiyasida qarzlarni bekor qilish va xorijiy mulkni milliylashtirishdan keyin fransuz xorijiy investitsiyalarining yarmi yo’qoldi. Urushdan keyin Fransiyaning turli mamlakatlar oldidagi umumiy qarzi 7 milliard dollarni tashkil etdi va qarzlarni to’lash uchun Fransiya chet ellarda fransuz kapitali ishtirokida qurilgan korxonalarning bir qismini sotdi. Shunday qilib, Amerika Qo’shma Shtatlari moliyaviy kuchning markaziga aylandi. 1924-yilga kelib Fransiyada sanoat ishlab chiqarishi urushdan oldingi darajadan oshdi va qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi unga yaqinlashdi. Shundan so’ng, 1930-yilgacha davom etgan iqtisodiy o’sish boshlandi. Ushbu davrda sanoat ishlab chiqarishi 77% ga o’sdi, avtomobilsozlik, samolyotsozlik, energetika, neftni qayta ishlash jadal rivojlandi, ko’mir qazib olish ko’paydi va metallurgiya sanoati kengaydi.