O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va Inovatsiyalar vazirligi

GIDROSTATIK ZICH O'LCHAGICHLAR

Suyuqlik zichligini o'lchashning gidrostatik usuli gidrostatik bosimning bog'liqligiga asoslanadi p suyuqlik ustunining balandligi H zichlikka r suyuqlik. Ushbu bog'liqlik formula bilan belgilanadi: R= rgh Shuning uchun suyuqlik ustunining bosim balandligini o'lchash natijalaridan ushbu suyuqlikning zichligini aniqlash oson.

Rasm:2. Gazni tozalash bilan gidrostatik zich o'lchagich. Gidrostatik duradgorlar tarkibiga gaz pufakchasini sinov suyuqligiga vertikal ravishda botirilgan trubaning chetidan ajratish uchun zarur bo'lgan bosimni o'lchashga asoslangan qurilma kiradi. Bunday qurilmaning diagrammasi rasm.2. 4-naycha orqali suyuqlik bo'lgan 1-idishga 3-tsilindrdan suyuqlik bilan o'zaro ta'sir qilmaydigan gaz beriladi, shunda u naychadan alohida pufakchalar bilan chiqadi. Gaz bosimi suyuq bosim o'lchagich 2 bilan o'lchanadi. Naychadan ajralish paytida gaz pufakchasini engib o'tadigan bosim h balandlikdagi suyuqlik ustunining gidrostatik bosimi yig'indisiga teng bo'lib, naychaning cho'kish chuqurligiga va pufakchadagi bosimga to'g'ri keladi. Keyin bizda quyidagi tenglama mavjud:

bu erda σ-gaz bilan chegaradagi suyuqlikning sirt tarangligi; r-qabariq radiusi; RM — manometrik suyuqlikning zichligi.
QALQOVUCH VA QALQOVUCH OG'IRLIK ZICHLIGI O'LCHAGICHLARI

9.2-расм. Чўкадиган қалқовичли пневматик
ўзгарткичли зичлик ўлчагичнинг схемаси.

Qalqovuch sezgir element bo'lib xizmat qiladigan zich o'lchagichlarning harakati gidrometr printsipiga asoslanadi. Ular qisman (qalqovuch) yoki to'liq (suv ostida) suv ostida. Qalqovuch va qalqovuch og'irlik zichlagichlari yuqori sezuvchanlikka ega. Ular bir hil nisbatan toza suyuqliklarning zichligini, shuningdek ingichka suspenziyalarni o'lchash uchun mo'ljallangan. Suyuqlikdagi to'xtatilgan zarralar qalqovuch yuzasiga joylashishi va shu bilan qurilmaning o'qilishini buzishi mumkin.

Rasm:3. Qalqovuch qalqovuch zich o'lchagich sxemasi. Qalqovuch qalqovuch zichlikdagi suyuqlik (rasm.16) kirish trubkasi orqali 8 bosimning barqarorligini ta'minlaydigan 7-sonli idishga kiradi va u erdan 5-sonli quvur orqali 3-o'lchovli idishga kiradi, u ham to'ldirish moslamasi bilan jihozlangan. Kerakli oqim tezligi diafragma 6 yordamida, shuningdek ikkala idishdagi darajalar farqini tartibga solish orqali o'rnatiladi (ular vertikal ravishda o'zaro siljiganida). Ortiqcha suyuqlikni to'kish uchun 11-quvur mavjud. Suyuqlik zichligining o'zgarishi 10-metall qalqovuch va unga bog'langan yadroning harakatlanishiga (vertikal ravishda) olib keladi. O'lchov ko'prigi 1 sxemasiga kiritilgan induktiv sensor 9 orqali yadroning harakatlanishi ikkinchi darajali ko'rsatish va o'z-o'zini yozish moslamasiga (yoki avtomatik regulyatorga) uzatiladi 2, zichlik birliklarida tugatilgan. Haroratni o'zgartirish ko'rsatkichlarini tuzatish uchun kontaktlarning zanglashiga qarshilik termometri 4 kiritilgan. Yadro suzgichning pastki qismiga ham ulanishi mumkin. Qalqovuch idish ichida toshib ketadigan trubaning joylashishi mumkin. Suyuqlik oqimida qalqovuch harakatlarning silliqligini buzadigan burilishlar paydo bo'lishi ehtimolini istisno qilish uchun trubaning chiqish uchiga aks ettiruvchi plitalar o'rnatiladi. Zich o'lchagichning dizaynining soddaligi uni korroziyaga chidamli materiallardan tayyorlashga va agressiv suyuqliklar bilan ishlashda va yuqori bosimda ishlatishga imkon beradi. Zich o'lchagichlarning bir qator konstruktsiyalarida harakat sensori yadrosi bo'lgan qalqovuch qalqovuch to'g'ridan-to'g'ri buloqdan to'xtatiladi (rasm.4, a) yoki oraliq sust membrana orqali va kompensatsiya moslamalarida kamonning yuqori uchi teskari aloqa moslamasining dastagiga o'rnatiladi.
Bunday holda, suyuqlik oqimi tezligining o'zgarishi qurilmaning chiqish signaliga ta'siri, agar qalqovuch differentsial transformator sensorlarining ikkita yadrosiga ulangan bo'lsa va rasmda ko'rsatilganidek, o'q bo'ylab ikki tomondan prujinali bo'lsa, chiqarib tashlanadi.17, b.

Rasm:4. Prujina bilan muvozanatlangan qalqovuch qalqovuch zich o'lchagichlar. a - bitta sensor bilan; b — ikkita sensor bilan; 1 — suyuqlik bilan rezervuar; 2 — qalqovuch; 3 — sim; 4 — induktiv harakat sensori; 5 — yadro; 6 —i prujina; 7 — differentsial transformator sensori; 8-moslashuvchan aloqa. Tegishli float dizayni avtomatik harorat kompensatsiyasini ta'minlashi mumkin. Shunday qilib, masalan, o'zgaruvchan sig'imli qalqovuch yupqa devorli körük rasmida amalga oshiriladi va o'lchangan suyuqlik bilan to'ldiriladi. Suyuqlik zichligidagi harorat o'zgarishi qalqovuch hajmining o'zgarishi bilan qoplanadi. Suv ostida qalqovuch zich o'lchagichlar ko'pincha qalqovuch og'irlik sifatida amalga oshiriladi. Kompensatsiya qurilmasi (rasm.4) kuchlarni muvozanatlash printsipiga asoslangan pnevmatik o’lchagich bilan.

Rasm:5. Pnevmatik o’lchagich bilan kompensatsion zichlik o'lchagichining sxemasi. 1-bosim o'lchagich; 2-itaruvchi; 3-teskari aloqa membranasi; 4-qo'l; 5-muhrlangan körük; 6-halqa purkagich; 7-pastki drenaj trubkasi; 8-drenaj trubkasi; 9-yuqori drenaj trubkasi;10-valf; 11-quvur liniyasi;12-ta'minot trubkasi;13 — qalqovuch; 14-o'lchash kamerasi;15 — o'lchovlarning pastki chegarasini boshqarish;16 — rolik;17 — roker;18 — damper;19 — ko'krak; 20-gaz kelebeği. Quvur liniyasi orqali oqadigan suyuqlikning bir qismi doimiy ravishda o'lchash kamerasiga bosim farqi ta'sirida kiradi, bu vana yoki oqimni toraytirish uchun boshqa biron bir qurilma tomonidan hosil bo'ladi. Suyuqlik suzgichning yuqori yarmi bo'ylab pastdan yuqoriga va pastki yarmi bo'ylab yuqoridan pastgacha oqadi, bu esa qalqovuchga minimal oqim ta'sirini ta'minlaydi. Float qarama-qarshi og'irlik bilan muvozanatlangan roker qo'lining uchiga o'rnatiladi, shunda float eng past zichlikdagi suyuqlikda yuqoriga qarab harakatlana boshlaydi, asbob o'lchovlarining pastki chegarasiga teng. O'lchashda roker o'z ichiga olgan nozul-damper va itaruvchi membranani o'z ichiga olgan teskari aloqa tizimini o'z ichiga olgan pnevmatik konversiya yordamida dastlabki muvozanat holatida ushlab turiladi.

Rasm:6. Elektr o’lchagichi bilan kompensatsion zichlik o'lchagichining sxemasi. 1-muvozanatlashtiruvchi yuk;2-moslashuvchan tortish; 3-novda; 4-shpal; 5-tishli rolik; 6 — sozlash yuklari; 7-muhrlangan körük; 8-o'zaro faoliyat menteşe; 9-plita; 10-novda; 11-o'lchash kamerasi; 12-qalqovuch; 13, 17-chiqish quvurlar; 14-kirish trubkasi;15,16—termoballonli kameralar;18—teskari aloqa tarmog'i;19—damper;20—yuqori chastotali generatorning mash bobini;21—ekran;22—teskari aloqa bobini;23—doimiy magnit;24—korpus; 26-chang o'tkazmaydigan körük. Rasmda19 shunga o'xshash zich o'lchagichning diagrammasi ko'rsatilgan. avtomatik ravishda zichlik qiymatini 20°s ga olib keladigan haroratni qoplash moslamasi bilan elektr aloqa uzel bilan jihozlangan.suyuqlikning maksimal sarfi 0,5 m3/soat, bosim 2 MPa gacha, harorat 110°s gacha. o'lchash diapazoni 5001200 kg/m3. O'lchov diapazoni 50, 100 yoki 150 kg/m3; xato ±1% diapazon, chiqish signali 0-20 ma.
Qalqovuch zich o'lchagichlarning o'ziga xos turi-bu aylanadigan qalqovuch qurilma. Gorizontal o'qi bo'lgan silindrsimon qalqovuch vertikal ravishda joylashtirilgan diskning yoki halqaning uchiga eksantrik tarzda o'rnatiladi. Suyuqlik zichligining o'lchovi diskning o'qiga nisbatan disk bilan silindrning burilish burchagi. Aylanadigan qalqovuchlarning boshqa dizaynlari mavjud. Ikkita aylanadigan qalqovuch zich o'lchagich harakatlanuvchi ob'ektlarda ham o'zgarishga imkon beradi.