O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona davlat universiteti sirtqi bo’limi geografiya yo’nalishi

Endogen jarayonlarning yer qaridagi materiyaning bir formadan boshqa formaga o`tishda uning harakati va bo`linishi natijasida yuzaga keladigan magnitizm, metamorfizm va deformatsiya ko`rinishlarida shakilanada. Bu jarayonlarning harakteri va intensivligi borasida so`z borganda bevosita uning otilayotgan vulkan, zilzila, yoriq va boshqa deformatsiyalarning yer yuzasidagi shakillanishini kuzatish lozim.

Endogen jarayonlarning yer qaridagi materiyaning bir formadan boshqa formaga o`tishda uning harakati va bo`linishi natijasida yuzaga keladigan magnitizm, metamorfizm va deformatsiya ko`rinishlarida shakilanada. Bu jarayonlarning harakteri va intensivligi borasida so`z borganda bevosita uning otilayotgan vulkan, zilzila, yoriq va boshqa deformatsiyalarning yer yuzasidagi shakillanishini kuzatish lozim.

Endogen jarayonlarda materiyaning bo`linishi foydali qazilmalarni juda muhim guruhlarini shakillanishiga (ko`pchilik metall rudalarni, slyo`dalarni, qimmatbaho toshlarni va boshqalarni), shuningdek stihiyali fojia ko`rinishlarini keltirib chiqaradi, qaysiki ularni o`rganish ular bilan bog`liq bo`lgan fojialar haqida oldindan ogohlantirish imkonini beradi. Shuning uchun endogen jarayonlarni o`rganish faqatgina ilmiy ahamiyatga ega bo`lmasdan balki amaliy ahamiyatga ham ega.

Endogen jarayonlarda materiyaning bo`linishi foydali qazilmalarni juda muhim guruhlarini shakillanishiga (ko`pchilik metall rudalarni, slyo`dalarni, qimmatbaho toshlarni va boshqalarni), shuningdek stihiyali fojia ko`rinishlarini keltirib chiqaradi, qaysiki ularni o`rganish ular bilan bog`liq bo`lgan fojialar haqida oldindan ogohlantirish imkonini beradi. Shuning uchun endogen jarayonlarni o`rganish faqatgina ilmiy ahamiyatga ega bo`lmasdan balki amaliy ahamiyatga ham ega.

Endogen jarayonlar chuqur yer qaridan chiqayotgan magmaning shakilanishi va uning yer yuzasiga chiqishi hisobiga yer tarkibini va shaklini o`zgartiradi. Relyef ham chuqur magmatik jinslar ham yer yuzasi sharoitiga mutloq turg`un emas. Yer qarida shakilangan jinslar o`sha sharoitdagina turg`un bo`lib ular yer yuzasida ekzogen jarayonlar tasirida sutkali va mavsumiy tekis turani o`zgarishi, suvning, havoning va tirik organizmlarning mehanik va himiyaviy tasirida tezda buziladi .

Endogen jarayonlar chuqur yer qaridan chiqayotgan magmaning shakilanishi va uning yer yuzasiga chiqishi hisobiga yer tarkibini va shaklini o`zgartiradi. Relyef ham chuqur magmatik jinslar ham yer yuzasi sharoitiga mutloq turg`un emas. Yer qarida shakilangan jinslar o`sha sharoitdagina turg`un bo`lib ular yer yuzasida ekzogen jarayonlar tasirida sutkali va mavsumiy tekis turani o`zgarishi, suvning, havoning va tirik organizmlarning mehanik va himiyaviy tasirida tezda buziladi .