O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti «Lоgistikа» tа’lim yo’nаlishi tаlаbаlаri uchun

7 -jadval
O‘zbekistonning transport tizimini O‘zbekistonni chetlab o‘tayotgan transport yo‘laklari bilan birlashtirishning asosiy yo‘nalishlari

№	O‘zbekistonni chetlab o‘tadigan yo‘nalish	Yo‘nalishlarni birlashtirishga doir loyihalar
		Nomi	Uzun- ligi	Qiymati
1	«G‘arbiy Evropa – G‘arbiy Xitoy»	«Toshkent-CHimkent» avtomo- bil yo‘lini modernizatsiya qilish	150 km	300 mln. doll.
2	«Uzen-Qizilqiya-Bereket-Etrek-Gorgan» Kaspiy dengizi transport yo‘lagi	«O‘zbekiston-Turkmaniston- Eron-Ummon transport yo‘lagi loyihasini amalga oshirish	28 00 km	Aniqlanmoqd a
3	Turmaniston va Afg‘oniston o‘rtasidagi «Imamnazar-Atamirat-Andxoy-Hirot» temir yo‘li	«O‘zbekiston temir yo‘llari» DAK kuchi bilan «Mozori SHarif - Andxoy» temir yo‘l uchastkasini qurish.	120 km	Qariyb 170 mln. dollar
4	Qashg‘ardan Erongacha Qirg‘iziston, Toji- kiston va Afg‘oniston orqali o‘tadigan temir yo‘l hamda avtomobil yo‘li	«O‘zbekiston-Qirg‘iziston- Xitoy» temir yo‘lini qurish loyihasini amalga oshirish uchun asos sifatida elektr energiya bilan ta’minlangan «Angren-Pap» temir yo‘l li- niyasini qurish	150 km	2,7 mlrd. doll.

Yuqoridagi jadvalda aslini olganda, bundan avval ham «Ipak yo‘li» loyihalari doirasida Markaziy Osiyo mintaqasi turli katta davlatlarning e’tibori ostida bo‘lib keldi. AQSH, Rossiya, Hindiston, Evropa Ittifoqi, Turkiya hududiy hamkorlik loyihalarini o‘rtaga tashlab kelyapti. Biroq bu loyihalar katta infrastruktura loyihalarini ko‘zda tutmagan. Ko‘plari qog‘ozda qolib ketgan desak, mubolaga qilmagan bo‘lamiz.
Xo‘sh, Xitoy hukumati tomonidan o‘rtaga tashlangan bu safargi «Ipak yo‘li» loyihasini biz nega birinchilardan bo‘lib qo‘llab-quvvatladik? Mazkur loyiha quruqlikning qoq o‘rtasida joylashgan O‘zbekiston uchun nimasi bilan jozibali?
Avvalo shuni aytish kerakkki, 2013 yilda mazkur tashabbus e’lon qilinganidan keyin Xitoy o‘zining tashqi investitsiya va savdo aloqalarining hammasini «Bir makon, bir yo‘l» bayrog‘i ostida jamladi. BMBY Xitoyning rasmiy tashqi iqtisodiy siyosati maqomiga ko‘tarildi va hatto yaqinda o‘zgartirilgan XXR konstitutsiyasida ham o‘z aksini topdi. Endi O‘zbekiston-Xitoy iqtisodiy aloqalarini BMBY tashabbusi doirasida tahlil qilsa ham bo‘laveradi.
O‘zbekiston 1991 yildan boshlab XXR bilan iqtisodiy aloqalarni yuritib kelyapti. Xitoy O‘zbekistonning eng yirik tijoriy hamkorlaridan biri va mana bir necha yildirki, Xitoy O‘zbekiston uchun eng yirik xorijiy investor. 2017 yilning o‘zida savdo aylanmasi hajmi 5 milliard AQSH dollariga teng kelgan bo‘lsa, tomonlar bu hajmni 2020 yilga etib ikki baravar oshirishni ko‘zlayapti⁵⁰.
Xitoy shirkatlari yurtimizda katta investitsiya bitimlari tuzishga erishishgan.
Masalan gaz va uran qazib olish bo‘yicha jami 15 milliard AQSH dollarlik shartnomalar imzolangan. Qo‘shma korxonalar soni 700dan ko‘p bo‘lib, bunda Xitoy investitsiyasi jami 8 milliard AQSH dollaridanoshdi.
O‘zbekiston hukumati BMBY loyihasi e’lon qilingan ilk kunlaridanoq uni qo‘llab-quvvatlashini bildirgan. Natijada «Ipak yo‘li» Iqtisodiy makoni qurilishidagi hamkorlik O‘zbek-Xitoy xalqaro aloqalarining asosiy yo‘nalishiga aylandi. SHu sababli, Xitoy tashkil etgan ilk global moliya instituti – Osiyo infrastruktura banki va Investitsiya bankida O‘zbekiston tashkil etuvchi sifatida qatnashdi va uni faol qo‘llab-quvvatladi⁵¹.
Prezidentimiz 2017 yil may oyida BMBYning 1-Forumi uchun Pekinga davlat tashrifi bilan bordi va XXRning eng yirik davlat shirkatlari va banklari bilan muzokaralar olib bordi. Natijada jami qiymati 22 miliiard AQSH dollarlik 100dan ziyod bitimlarga erishilgandi. Tashrif doirasida taraflar qo‘shma deklaratsiya e’lon qilishgan va unda quyidagi muhim masalalar joy olgan:
O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasida 2009 yil 14 oktyabrda imzolangan uzoq muddatli savdo bitimi doirasida O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini, tabiiy resurslarini va energiya mahsulotlarini Xitoy bozoriga eksport qilishga tayyor;
tomonlar Xitoy taraqqiyot banki va Xitoy Eksimbanki O‘zbekistondagi turli
infratuzilma loyihalarini moliyalashtirishni qo‘llab-quvvatlaydi;
tomonlar yuqori texnologiyali qo‘shma korxonalarni rag‘batlantirish va tabiiy resurslar bilan bog‘liq bo‘lmagan mahsulotlarni ishlab chiqarishni rag‘batlantirishga yo‘naltirilgan sarmoyaviy hamkorlik to‘g‘risida kelishib oldilar; tomonlar xalqaro avtomobil transporti bitimi tuzilganini alohida e’tirof etish
bilan birga, o‘rtadagi savdo munosabatlarini mustahkamlash uchun bitim ahamiyatini alohida ta’kidladilar; tomonlar «O‘zbekiston-Qirg‘iziston-Xitoy» temir yo‘l loyihasi bo‘yicha
muzokaralarni tezlashtirish muhimliginita’kidladilar.⁵²
Hamkorlikning amaliy natijasi o‘laroq, BMBY tashabbusining 1-Forumidan uch oy o‘tib, 2017 yilning avgust oyida prezident SHavkat Mirziyoev Osiyo infrastruktura va investitsiya banki rahbari Jin Liqunni Toshkentda qabul qildi.
Tomonlar O‘zbekistondagi bir qator loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha hamkorlikni muhokama qildilar. 2,7 milliard AQSH dollari miqdoridagi ushbu loyihalarga suv xo‘jaligi ob’ektlarini modernizatsiya qilish, energetika infratuzilmasini rivojlantirish, zamonaviy avtomobil yo‘llarini qurish, temir yo‘llarni elektrlashtirish, poytaxt metro tarmog‘ini kengaytirish kiradi.