O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Diniy dunyoqarashning shakllanishi va mohiyati. Dunyoqarashning tarixan ikkinchi shakli dindir. (Din 
so‘zi arabchadan tarjimada e‘tiqod, ishonch, ishonmoq degan ma‘nolarni anglatadi.) Mif kabi, din zamirida ham 
e‘tiqod, tuyg‘ular va emotsiyalar yotadi. Garchi din kurtaklari «aqlli odam» dunyoqarashi shakllanishining dastlabki 
bosqichlarida, ya‘ni taxminan 40-60 ming yil muqaddam paydo bo‘lgan bo‘lsa-da, umuman olganda u 
dunyoqarashning mustaqil shakli sifatida keyinroq, jumladan mif ta‘sirida insonning abstrakt fikrlash qobiliyati 
sezilarli darajada kuchaygan davrda vujudga kelgan.
Diniy dunyoqarash odamlarning g‘ayritabiiy narsalar (xudolar, «oliy aql», qandaydir absolyut va sh.k.)ga 
bo‘lgan e‘tiqodiga asoslanuvchi tegishli xulq-atvori va o‘ziga xos harakatlaridir. Agar mifologiyada an‘anaga, 
rivoyat qiluvchining, ya‘ni oqsoqolning obro‘siga e‘tiqod kuchli bo‘lsa, dinda g‘ayrioddiy narsalarga e‘tiqod 
birinchi o‘rinda turadi, oliy kuchlar nomidan rivoyat qiluvchi ruhoniylar obro‘si esa ikkinchi darajali rol o‘ynaydi.
Xullas, din murakkab ma‘naviy tuzilma va ijtimoiy-tarixiy hodisa bo‘lib, unda e‘tiqod muqarrar tarzda 
birinchi o‘ringa qo‘yiladi va hamisha bilimdan ustun turadi. 
bga ko‘ra boshqa odamlar dunyoqarashiga hech qachon o‘xshamaydi.
Dinning asosiy funksiyalari. Mif bilan taqqoslaganda, din funksiyalari murakkabroqdir. Din funksiyalari 
orasida quyidagilarni farqlash mumkin: 

dunyoqarashni shakllantirish funksiyasi butun borliq qachon va nima uchun paydobo‘lgan va bunda 
g‘ayrioddiy kuchning olamshumul roli qanday namoyon bo‘lgan, degan savollarga javob beradi; 

kommunikativ funksiyasi muloqot va shaxslararo aloqalarning muayyan ti‘ini ta‘minlaydi, jamiyatning 
ji‘slashuvi va yaxlitligiga ko‘maklashadi; 

tartibga solish funksiyasi odamlar xulq-atvorini tartibga soluvchi tegishli me‘yorlar va qoidalarni 
belgilaydi; 

kompensatorlik funksiyasi etishmayotgan axborot, diqqat-e‘tibor, g‘amxo‘rlik o‘rnini to‘ldiradi, hayot 
ma‘nosi, istiqbollar va shu kabilarning yo‘qligini sezdirmaydi, ya‘ni insonning kundalik hayotda qondirilmagan 
ehtiyojlari o‘rnini to‘ldiradi.