O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 Olamning paydo bo‟lishi va evolyutsiyasi. Notirik tabiat o‘z shakllari va holatlarining son-sanoqsizligi 
va rang-barangligi bilan aqlni lol qoldiradi. U turli jismlar, predmet lar, zarralar, gazlar, maydonlar, xossalar, 
hodisalar ko‘rinishida amal qilar ekan, muttasil harakat va o‘zgarishlar jarayonini boshdan kechiradi.
Dunyoning paydo bo‘lishi va evolutsiyasi haqidagi hozirgi ilmiy tasavvurlar so‘nggi 400 yil ichida vujudga 
keldi, galaktikalar va ularning to‘dalari, makro va mikrodunyoning hayratomuz rang-barangligi haqida odamlar XX 
asrdagina xabar to‘dilar. Olamning cheksiz bo‘shlig‘i qarshisida bizning dunyo haqidagi tasavvurlarimiz hozir ham 
dengizdan bir tomchi bo‘lib tuyuladi. Lekin, shunga qaramay, bugungi kunda biz bilgan va tushungan narsalar butun 
Olam va uning ayrim qismlari evolutsiyasi va muttasil o‘zgaruvchanligi haqida ancha asosli xulosa chiqarish 
imkonini beradi. Boshqacha aytganda, dunyo u yoki bu bosqichda ma‘lum narsalar vujudga kelib, o‘z borlig‘ini 
kasb etadigan va qachondir yo‘q bo‘ladigan, ya‘ni o‘zining avvalgi borlig‘ini yo‘qotib, modda va energiyaning 
saqlanish qonuniga binoan boshqa narsaga aylanadigan muttasil davom etuvchi jarayondir.
Notirik tabiatning hozirda mavjud bo‘lgan butun rang-barangligi o‘z asosiga ega, ya‘ni u qachondir 
vujudga kelgan. Bu fikrni kengayib borayotgan Olam haqidagi hozirgi ilmiy tasavvurlar ham tasdiqlaydi. Biroq, 
olimlar fikriga ko‘ra, biz yashayotgan Olam tarixi boshlanishiga asos bo‘lgan Katta ‗ortlash nazariyasi dunyoning 
mohiyati va uning tuzilishi xususida yangi va yangi masalalarni kun tartibiga qo‘ymoqda. Tabiiy fanlarning 
ma‘lumotlari taxminan 15 milliard yil muqaddam ayrim osmon jismlari mavjud bo‘lmagani, bizning Olam deyarli 
bir jinsli kengayib borayotgan ‗lazmadan tashkil to‘ganidan dalolat beradi. Endilikda bir-biridan uzoqlashayotgan 
galaktikalar tarkibiga kiruvchi yulduzlar, sayyoralar, asteroidlar va boshqa ko‘plab kosmik jismlar mavjud bo‘lib, bu 
galaktikalarning to‘dalarida vaqti-vaqti bilan fanga ma‘lum bo‘lmagan sabablarga ko‘ra ulkan tadrijiy va inqilobiy 
o‘zgarishlar yuz beradi.