Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

Simsiz tarmoq texnologiyalari Bluetooth texnologiyasi

Bluetooth — bu 100 metrgacha boʻlgan masofada qurilmalar orasida simsiz maʻlumotlarni uzatish texnologiyasi. Bluetooth ishlab chiqarishga doir ishlar 1994 yilda Ericsson telekommunikatsion jihozlar ishlab chiqaruvchisi tomonidan boshlangan. Oxir-oqibat Bluetooth 1998 yilda asos solingan Bluetooth Special Interest Group tomonidan ishlab chiqildi. Unga Ericsson, IBM, Intel, Toshiba va Nokia kompaniyalari kirdi. Keyinchalik u IEEE 802.15.1 xalqaro standartining bir qismiga aylandi. Bluetooth soʻzining ildizi Daniyaga borib taqaladi, u "koʻk tish" degan maʻnoni beradi. Bir-biriga qarshi boʻlgan Daniya qabilalarini yagona qirollikka birlashtirgan vikinglar qiroli Xarald Iʻni shunday chaqirishgan. Umuman olganda, Bluetooth ham aloqa protokollarini bir universal standartga birlashtiradi. Hi-News Bluetooth qanday ishlashiga doir maʻlumotlari bilan boʻlishdi.

Bluetoothʻning taʻsir tamoyili radiotoʻlqinlardan foydalanishga asoslangan. Bluetooth ishga tushirilganda 2,4 GGs atrofidagi cheklangan chastota diapazonida ishlaydigan radio uzatgich faollashadi. Bu spektor qismi ISM — Industry deb ataladi, Science and Medicine — turli maishiy uskunalar va simsiz tarmoqlarda qoʻllaniladi. Faollashuvdan soʻng radiouzatgich shu diapazondagi barcha signallarni kuzata boshlaydi. Ikkinchi qurilma ham xuddi shu ishni bajaradi. Qurilmalar bir-birini topganidan soʻng birinchisi uzatgich rolini oʻz zimmasiga oladi, ikkinchisi esa priyomnikka aylanadi. Maʻlumotlar keng qamrovli toʻsiqlarga chidamlilikni taʻminlovchi maxsus FHSS algoritmidan uzatiladi. Mazkur algoritmga muvofiq, Bluetooth signali chastotasi soniyasiga 1600 marta oʻzgaradi. Har bir ulanish uchun chastotalar orasidagi ketma-ketlik tasodifiy hisoblanadi va bu faqat har 625 mikrosoniyada sinxron ravishda bir chastotadan boshqasiga oʻtadigan uzatgich hamda qabul qilgichga maʻlum. SHunday ekan, agar yoningizda uzatgich-priyomniklarning bir necha jufti ishlayotgan boʻlsa, ular bir-biriga xalaqit bermaydi. Bu algoritm shuningdek uzatilayotgan maʻlumotlar himoya tizimining bir qismi hisoblanadi. Bluetoothdan yoʻllashdan avval maʻlumotlar maxsus bloklarga ajratiladi. Priyomnik protsessori paketlarni qayta ishlaydi, ulardan uzatiluvchi faylni yaratadi va uni qurilmaning doimiy xotirasiga joylaydi. Raqamli maʻlumotlar va audiosignal uzatishda kodlashning turli tuzilmalari qoʻllaniladi: audiosignal takrorlanmaydi, raqamli maʻlumotlar esa, maʻlumotlar paketi yoʻqotilgan taqdirda takroran uzatiladi.
Bluetooth asosini bitta bosh tugun va bir qancha (yettitagacha) tobe tugunlardan iborat 10 metr radiusli maydonni qamrab olgan pikotarmoq (piconet) tashkil etadi. Vaholanki, ular bir-biri bilan koʻprik moslamasi (maxsus tugun) bilan ham bogʻlanadilar. (2.2.12-rasm.). Bir nechta pikosetlarning oʻzaro bogʻlanishi yoyilma tarmoq (рассеянную сеть (scatternet)) deb yuritiladi [19].
Bluetooth tizimi 2,4 GGts ISM diapazonda va 802.11. standartda ishlaydi. Diapazon har biri 1 MGts li 79 kanalga boʻlingan.
Bugungi kunda Bluetoothʻning dolzarb versiyasi 5.0 spetsifikatsiyasi hisoblanadi. U 2018 yilning iyunida Londonda namoyish qilingan boʻlib, oshirilgan taʻsir doirasi (bino ichida 40 metrgacha va koʻchada 200 metrgacha) hamda 6,25 MBayt/sʻni tashkil qiluvchi maʻlumot etkazish tezligi bilan ajralib turadi.