O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti qo’lyozma huquqida udk

Tadqiqotda qo’llanilgan uslublarning qisqacha tavsifi:Prolog tili sathli predikatlardan tashkil topgan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi:Tabiiy tillar jumladan analitik til hisoblangan nemis tili va english tiliuchun so’z turkumlari bo’yicha tarjimon predikatlarini yasash metodi yaratildi. O’zbek tili grammatikasi tahlili so’z turkumlari misolida asoslab ko’rsatildi.
Desertatsiya tarkibining qisqacha tavsifi: Magistrlik dissertastiyasi kirish,ikkita bob,xotima,foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi,xususan,prolog mantiqiy dasturlash tilini dolzarb ekanligi,ishning maqsad va vazifalari, tadqiqot obyekti, tadqiqot usuli va uslubiyoti, olingan asosiy natijalar batafsil bayon etilgan .
Har qaysi bob bo’limdan iborat bo’lib,har qaysi bobda xulosa berilgan.Birinchi bob “Tabiiy til protsessorlari”deb nomlangan. Keyingi bobda suniiy intelekt sohalari ,tabiiy tillarni qo’llab quvvatlash,formal tillar uchun sintaktik va leksik tahlil kabi qismlardan tashkil topgan.Bu bobni xulosasi ham keltirilgan.
I BOB.Tabiiy til protsessorlari

1. 
   Lug’atlar va ularning turlari
   

Lingvistik lug’atlar turli maqsadlarda tuziladi va ularning turlari ham ko’p. So’zning biror sohaga oid leksikasi bilan adabiy til leksikasining ma’lum qatlam bilan chegaralanganligi va chegaralanmaganligiga ko’ra lug’atlar dastlab ikkiga bo’linadi:

• 
  umumiy lug’atlar
  
• 
  maxsus lug’atlar
  

Umumiy lingvistik lug’atlarda hamma qo’llaydigan so’zlarning xarasteristikasi beriladi. Bular bir tilli, ikki tilli, ko’p tilli bo’ladi. Bir tilli lug’atlarning ham umumiy va maxsus tiplari bor. Masalan, izohli lug’at, imlo lug’ati, sinonimlar lug’ati, frazeologik lug’at, dialectal lug’at maxsus lug’atlar tipiga kiradi.
Agar lug’aviy birlik ko’p ma’noli bo’lsa uning barcha ma’nolari belgilanadi va har bir ma’nosi izohlanadi. Umumiy izohli lug’larda so’zlarningma’nosi izohlanadi, ularning Grammatik, stilistik, frazeologik iborada qatnashishi kabi belgi xususiyatlari ko’rsatiladi. Lug’aviy birlikning ma’nosi izohlanadi shunga misol keltiriladi Shunday qilib, lug’atning asosiy vazifasi hozirgi o’zbek adabiy tilining so’z boyligini to’plash va tavsiflash bilan birga uning meyorlarini belgilash va barqarorlashtirishdan iboratdir. Ayni zamonda u nutq madaniyatining yuksalishiga ham xizmat qiladi. O’zbek tilining ushbu izohli lug’atini tuzishga kirishishdan oldin katta tayyorgarlik ishlari olib borildi. Badiiy adabiyot namunalariga tayanib, lug’atning leksik asosi-lug’at kartotekasi fondini to’ldirish va boyitishga alohida e’tibor berildi. Chunki tilning boyligi va meyorlari, avvalo, so’z ustalarining asarlarida aks etadi, sayqal topadi.