O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti qo’lyozma huquqida udk

MD mavzusining asoslanishi va dolzarbligi:Hozirgi kunda sun’iy intelekt tizimlari jumladan tabiiy tillar prossersorlari rivojlanish tezligi juda katta. Morfologik, semantic lug’at tizimlari regulyar ifodalarga asoslangan Web qidiruv tizimlari, annotatsiya tizimlari tobora rivojlanib barcha tipdagi tabiiy tillarni qamrab olmoqda.Bu tizimlarni qo’llab quvvatlovchi matematik apparat mantiqiy algebra va prolog dasturlash tili bu sohadagi o’rganish kerak bo’lgan asosiy vositalar hisoblanadi.Ushbu dissertatsiya Prolog mantiqiy dasturlash tilidan foydalanib o’zbek tili bag’ishlangan.
Tadqiqot obyekti va predmeti:Tadqiqot obyekti Mantiqiy dasturlashda 1-tartibli predikatlar algebrasi Prolog dasturlash tili Vizual Prolog dasturlash muhiti.
Ishning maqsadi va vazifalari: Mantiqiy dasturlash asosiy tamoyillarini o’rganish Prolog dasturlash tilida asosiy obyektlarini yasash va Vizual Prolog dasturlash muhitida ularni amalga oshirish sun’iy intelekt tizimlari jumladan tabiiy tillar tarjimalari bilan tanishishi.Bu dasturimda Ingliz va nemis tillari uchun tarjimon yasash mantiqiy asoslari o’rgatildi va asosiy so’z turkumlari uchun Vizual Prologda bu ish amalga oshirildi.
Tadqiqotning ilmiy masalalari va farazlari: Prolog tili asosan hayotdan olingan predikatlardan dasturlash tillarida foydalana olish mantiqiy hisob jarayonini tashkil qilish uchun muhim imkoniyat hisoblanadi.Prolog dasturlash tili ana shunday predikatlarni qo’llab quvvatlash uchun yaratilgan tildir.
Mavzu bo’yicha qisqacha adabiyotlar tahlili:Men bu desertatsiya ishimda asosiy 10 ga yaqin adabiyotdan foydalandim.Kirish qismida Prezidentimiz I.A.Karimovning fikrlarini ham aytib o’tdim.Birinchi adabiyot Eduardo Costaning“Visual Prolog 7.1 dlya nachinayushix” kitobi edi.Bu kitobda asosiy Prolog dasturining boshlang’ich tushunchalari yaratilgan.Bu kitob rus tilida bo’lib,qo’llash uchun juda qulay qo’llanma hisoblanadi. Ikkinchi adabiyot esa F.C.N.Pereira and S.M.Shieber “Prolog and Natural – Language Analysis” kitobi bu kitob ingliz tilida bo’lib 1987 yilda yaratilgan.