O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik texnologiya instituti
girixning yordamchi turini yasash
Download 1.22 Mb. Pdf ko'rish
|
Geometrik yasashlar asosida girix naqshlarini chizish
|
girixning yordamchi turini yasash.
«Daftari – girix» qo’lyozmadagi ikkinchi tasvirni «Quyosh» shaklidagi girix naqshi deb atadik. Bu girix naqshi simmetrik yordamchi to’rga asoslanib chizilgan (5.1-chizma). 5.1-chizma Chizmadan ko’rinib turibdiki, yordamchi to’r yasalishi geometrik yasashlar – kontsentrik yoylar, radius chiziqlarni o’tkazish, aylana yoylarini teng bo’laklarga bo’lish, yoylar vatarlarini o’tkazishdan iborat. Yasashlarni taxlil etganda balandligi 95 mm ga teng, eni esa 60 mm bo’lgan to’g’ri to’rtburchakning o’rtasidan vertikal chiziq – simmetriya o’qi deb ataladigan chiziq o’tkazilgan. Uning pastki tomonining teng o’rtasidan markaz (0) nuqtadan radiusi 30 mmga teng bo’lgan va radiusi 18 mm ga teng bo’lgan kontsentrik yarim aylanalar p’tkazilgan, bu yoylar 10 bo’laklarga bo’linib, 1,2; 1,1 nuqtalar vatar yordamida tutashtirilgan. A va B nuktalarni markaz kilib, 2,3,4,5 nuqtalardan radius chiziqlari, hamda B nuqtadan 7,8,9,10,11 nuqtalar o’tkazilgan. Shu nuqtalardan o’tgan radius chiziqlari ham o’tkazilgan. Chizmadan ko’rinib turibdiki, 1-2, 2-4, 4-6 nuqtalarni tutashtiruvchi vatarlar o’tkazilgan, xuddi shunday 1-7, 7-9, 9-11 nuqtalarni tutashtiruvchi vatarlar o’tkazilgan. A va B nuqtalardan o’tkazilgan radius chiziqlari C1 simmetriya o’qida kesishadi. Masalan: A2 radius V7 radius chizig’i bilan C1 da joylashgan K nuqtada kesishadi. A3, B8 = L C1, A4, B9 = D O1 , A5 chiziqning davomi deb C nuqtadan o’tgan C5′ chiziqni aytib bo’ladi. B10 chiziqni davom etganda u C7′ chiziqda joylashgan bo’ladi. Yasashlar bo’yicha D nuqta C1 chizig’ida joylashgan. Mazkur yasashlarni bajargandan keyin, girix naqshining chiziqlari shu to’r ustiga tayanch nuqtalari orqali chiziladi. To’rning asosiy mohiyati shundaki, uning ustiga chizilgan girix naqshi geometrik to’g’ri va estetik ko’rinishga ega bo’ladi. Mazkur mavzu o’qitish jarayonida qo’llanilsa, yoshlarga nafaqat geometriya va chizmachilik fanidan bilim beriladi, yosh avlodni estetik didini tarbiyalashga ham xissa qo’shiladi. Download 1.22 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|