O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro Davlat Universiteti

Savollar

1. Oqsil denaturasiyaga uchraganda qaysi struktura birligi saqlanib qoladi.

2. Go’sht va tuxum oqsilidan tashqari yana qanday oqsilni bilasiz ?
26- ish. Oqsillarga xos rangli reaksiyalar
Reaktiv va asboblar: laknus qog’ozi, probirkalar, stakan, oqsil eritmalari, konsentrlangan nitrat, sulfat, xlorid, sirka kislotalar, ammoniy gidroksidning 25%li eritmasi, o’yuvchi natriyning 10%li eritmasi, mis kuporosining 1%li eritmasi, tuxumning suyultirilmagam oqsili, o’yuvchi natriyning 30%li eritmasi, ningidrinning 0,1%li eritmasi.

Ishning borishi: a) Oqsillarning ksantoprotein reaksiyasi. Oqsilning 1 ml eritmasiga oq cho’kma yoki loyqa hosil bo’lgunicha (oqsilning kislota ta’sirida ivishi) 5-6 tomchi konsentrlangan nitrar kislota qo’shiladi. Qizdirilganda eritma va cho’kma och sariq rangga bo’yaladi. Bunda cho’kmaning deyarli hammasi eriydi.

Aralashma sovutiladi va kislotali suyuqlikka ehtiyotlik bilan, suyuqlikni chayqatmasdan turib, ishqoriy muhit hosil bo‘lgunicha mo’l konsentrlangan ammoniy gidroksid yoki o’yuvchi ishqor tomchilatib qo’shiladi. Dastlab hosil bo’lgan albuminat eriydi va suyuqlik to’q sariq rangga bo’yaladi.

Ksantoprotein reaksiya oqsillarida fenilalanin, tirozin, triptofan kabi aromatic aminokislotalar qol’diq bo’lishiga bog’liq. Bu aminikislotalar niytollanishi natijasida sariq rangli nitrobirikmalar hosil qiladi. Sariq rangning ishqoriy muhitda o’zgarib to’q sariq rangga aylanishi bu nitrobirikmalar ishqoriy tuzlari strukturasining o’zgarishidandir. Jelatina tarkibida aromatic aminokislotalar bo’lmaganligi sababli bu reaksiyani bermaydi.

b) Biuret reaksiyasi. Oqsil eritmasining ®-2 ml ga baravar hajm ishqor va mis kuporosining 2-3 tomchi suyultirilgan, deyarli rangsiz eritmasi qo’shiladi. Suyuqlik qizil binafsha rangga bo’yaladi. Oqsil kam bo’lganda oqsil va ishqor eritmasiga ehtiyonlik bilan mis sulfat eritmasidan 0,5-0 ml qo’shiladi. Ikkala qavat chegarasida binafsha rang paydo bo’ladi.

Biuret reaksiyasi oqsil molekulasida peptid grupalari –CO-NH-,-CS,-NH- gruppa bo’lgan oqsilmas moddalar, masalan biuret NH₂-CO-NH-CO-NH₂ (“Mochevinaning xossalari” ga qarang) ham shunday reaksiyani beradi.

v) Ningidrin reaksiyasi. α-aminokislotalar uchun xos bo’lgan ningidrin eaksiyasi molekulasida karboksil va α-aminogruppalar bor oqsillar bilan ham sodir bo’ladi.

1 ml oqsil eritmasiga ningidrinning 0,1%li eritmasidan 4-5 tomchi qo’shiladi va eritma 1 minut chamasi qizdiriladi. Eritma pushti rangga bo’yalib, u asta-sekin ko’k -binafsha rangga aylanadi.