O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

1. Ishonchli bosh to`plamning sonlarini aniqlash usuli. Faraz qilaylik, 
tanlanma kuzatish o`tkazilib biror belgining o`rtacha miqdori (
х
) va salmoi (R) 
uchun ishonch oraliqlari aniqlangan: 
x
x
x
x
x






~
va 
.
w
w
p









---

71 
Tengsizliklar bosh to`plam miqdoriga (N) ko`paytirilsa, belgi 
qiymatlarining (
x
) yig’indisi (
N
x
) va o`rganilayotgan belgiga ega bo`lgan 
birliklarning miqdori (PN) uchun ishonch oraliqlari 
N
N
x
N
x
N
N
x
x
x






~
va 
N
N
pN
N
N
w
w








hosil bo`ladi. 
Bu miqdorlarning xatolari P(t) ehtimol bilan mos ravishda 
N
x

va 
N
w

dan oshmaydi. 
Misol. 1-masalada ishchilarning o`rtacha oylik ish haqi uchun ishonch 
oralii 
149,71 ming so`m 

 
x
 

 152,29 ming so`m 
aniqlangan edi. Agar tengsizlik bosh to`plam miqdoriga Nq20000) ko`paytirilsa, 
u holda oylik ish haqi fondi (
N
x
) uchun ishonch oralii 
2994100 ming so`m 

 
N
x
 

 3045800 ming so`m 
hosil bo`ladi. Oylik fondining xatosi r(t) = 0,945 ehtimol bilan
N
x

= 1,29∙20000=25800 ming so`mdan oshmaydi. 
Shu masalada 140 ming so`m va undan yuqori oylik maosh oluvchi 
ishchilarning salmoi uchun ham ishonch oralii 
0,6565 

 R 

 0,7435 
aniqlangan edi. Bundan 140 ming so`m va undan yuqori oylik maosh oluvchi 
ishchilarning soni (RN) uchun ishonch oraliini 
13130 

 RN 

 14870 kishi 
hosil qilish mumkin. 
Bu erda yo`l qo`yilgan xato P(t) = 0,997 ehtimol bilan
N
w

= 0,0435 ∙ 20000 = 870 kishidan oshmaydi.